Γεράσιμος Πιτζαμάνος, ο επτανήσιος αρχιτέκτονας-ζωγράφος και αγωνιστής που ενσάρκωσε τον homo Universalis

Μια άγνωστη στο ευρύ κοινό φυσιογνωμία του 19^ου αιώνα που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην πνευματική ζωή των Επτανήσων έρχεται να φωτίσει, η έκθεση :

“Pizzamanofecit. Ένας επτανήσιος καλλιτέχνης στην αυγή μιας νέας εποχής”. 

Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος, καλλιτέχνης, διανοούμενος, πρώτος Επτανήσιος καθηγητής αρχιτεκτονικής, Φιλικός και αγωνιστής για την ελευθερία των Επτανήσων, οραματιστής μιας Ελλάδας υπό τo φως του πνεύματος και των Τεχνών… Μια μοναδική προσωπικότητα που αναδεικνύεται χάρη στο από κοινού εγχείρημα της  Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος και του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. 

Η έκθεση θα εγκαινιαστεί στην Πινακοθήκη του Δήμου Κέρκυρας την προσεχή Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου. Η εκδήλωση για αυτό τον σπουδαίο άνθρωπο, που ενσάρκωσε το αναγεννησιακό όραμα για τον homo Universalis, εντάσσεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Το σύνολο του έργου του σπουδαίου επτανήσιου αρχιτέκτονα-ζωγράφου Γεράσιμου Πιτζαμάνου, το οποίο περιλαμβάνει 80 και πλέον πρωτότυπα  έργα θα εκτεθεί στο Τμήμα Περιοδικών Εκθέσεων του Περιστυλίου της Πινακοθήκης του Δήμου Κέρκυρας. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος εισήγαγε την κοσμική χαρακτική στα Επτάνησα, δημιούργησε τα ιονικά σύμβολα και αγαπήθηκε ως προσωπογράφος της επτανησιακής κοινωνίας, ενώ συνέγραψε το πρώτο βιβλίο αρχιτεκτονικής στον ελληνικό χώρο.

 Η προσφορά του κρίνεται τεράστια καθώς κατέγραψε στις περιηγήσεις του εικόνες ανθρώπων, φορεσιών, τοπίων και μνημείων από τα Επτάνησα και από την Οθωμανική Ελλάδα.  Μεταξύ άλλων φιλοτέχνησε σχέδια και υδατογραφίες με αρχαία μνημεία, τοπία. Στο πλούσιο βιογραφικό του συγκαταλέγεται  όπως προαναφέρθηκε και  ένα εγχειρίδιο Περί αρχιτεκτονικής, "Saggio d' architettura Civile con alcume cogniazioni comuni a tutte le Belle Arti" (Δοκίμιο Πολιτικής Αρχιτεκτονικής με μερικές γνώσεις κοινές για όλες τις Ωραίες Τέχνες).

Ο βίος του

Απόγονος οικογένειας εκ Βοημίας, γιος αγιογράφου και ιερέα του Βικέντιου Πιτζαμάνου, από τον οποίο πήρε το «βάπτισμά» και στις τέχνες. Βέβαια, μαθήτευσε κοντά στον Νικόλαο Καντούνη στη Ζάκυνθο την περίοδο κατοχής των Επτανήσων από τους Ρώσους. Μάλιστα αφού κατετάγει στο ρώσικο στρατό σχεδίασε χάρτη του νησιού με τις οχυρώσεις του λιμανιού και της πόλης. Με την επιστροφή της γαλλικής κυριαρχίας έλαβε προαγωγή στο στράτευμα ως διευθυντής των χαρτογραφικών υπηρεσιών.

Με ψήφισμα της Ιόνιας Γερουσίας και με την υποστήριξη του Ναπολέοντα σπούδασε με υποτροφία ζωγραφική και αρχιτεκτονική στην Ρώμη. κοντά στον Percier, τον εμπνευστή του ναπολεόντειου αρχιτεκτονικού στυλ. Μάλιστα,  ανακηρύχθηκε επίτιμο μέλος της Ακαδημίας του Αγίου Λουκά. Ο ίδιος ο Ναπολέων του απένειμε το παράσημο της Ενώσεως για τα σχέδια που φιλοτέχνησε για τη θριαμβική αψίδα για την τελετή των γάμων του και τις νίκες του στη Γερμανία, τα οποία παρουσιάστηκαν στο Καπιτώλιο.

Στη συνέχεια διορίστηκε καθηγητής της Αρχιτεκτονικής στην Ιόνιο Ακαδημία της Κέρκυρας. Σημειώνονται και οι στενές σχέσεις του με τον Ιωάννη Καποδίστρια και των φιλελευθέρων Επτανησίων, καθώς εργάστηκε στην Κέρκυρα επί βρετανικής προστασίας.  Όμως είχε τη τύχη να ταξιδέψει με τον στρατηγό Adam και την ακολουθία του, ως την Κωνσταντινούπολη και διάφορα μέρη της Ελλάδας, καταγράφοντας τα ήθη και τα έθιμα των σκλαβωμένων Ελλήνων. Μυημένος στη Φιλική Εταιρεία, έζησε από κοντά το ξέσπασμα της Επανάστασης στην Κωνσταντινούπολη. Τελικά, κατάφερε να διαφύγει και να εγκατασταθεί στην Ρωσία, στην υπηρεσία του Τσάρου ως αρχιτέκτονας με σύσταση του Καποδίστρια .

Ωστόσο, προσεβλήθη από φυματίωση και αναγκάστηκε να φύγει αρχικά για την Οδησσό και στη συνέχεια για την Ιταλία. Όταν η ασθένειά του κρίθηκε ανίατη επέστρεψε στην Κέρκυρα. Ο πρόωρος θάνατός του το 1825 σε ηλικία μόλις 38 ετών, το σκορπισμένο σε όλη την Ευρώπη έργο του, ακόμα και ο σεισμός του 1953 στην Κεφαλονιά, ο οποίος γκρέμισε το αρχοντικό της οικογένειας στο Αργοστόλι, δεν επέτρεψαν μέχρι τώρα να αναδειχθεί η μεγάλη σημασία του Πιτζαμάνου για την εξέλιξη της ζωγραφικής και της αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

Έκδοση για τον Πιτζαμάνο

Για την ζωή και το έργο του μπορείτε να διαβάσετε στην έκδοση «Ιππότης Γεώριος Πιτζαμάνος» δίτομη έκδοση της Εθνολογικής Εταιρείας κα της ερευνήτριας Αναστασίας Ρ. Κούλης, μια εκτεταμένη βιογραφία της μυθιστορηματικής του ζωής μέχρι σήμερα και την καταγραφή του εικαστικού του τις ελαιογραφικές προσωπογραφίες του Πιτζαμάνου και το Λεύκωμα του με περιηγητικά έργα.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 17 Νοεμβρίου 2018.

Πηγές: www.nationalgallery www.corfuland  www.politieianet.gr www.kathimerini.gr