Πελίνα Ευαγγέλου: “Στη μουσικοθεραπεία συμμετέχουν συχνά παιδιά και νέοι που μπορεί να αντιστέκονται σε άλλες μορφές θεραπείας”

“Στην ηλικία των 12 ήξερα μέσα μου με βεβαιότητα πως θα ασχοληθώ επαγγελματικά με τη μουσική”. Με αυτά τα λόγια ξεκίνησε η κουβέντα μας με τη μουσικοθεραπεύτρια Πελίνα Ευαγγέλου. Μια γυναίκα, για την οποία η μουσική είναι χαρά, έκφραση, μοίρασμα, παρέα, ξενοιασιά και απόλαυση. Είναι εκείνη η λεπτοφυής φωνούλα μέσα μας που έχει τη δύναμη να δίνει το φιλί της ζωής σε όλα τα συναισθήματα, όποια απόχρωση κι αν έχουν. Βαθύ μπλε της φουρτουνιασμένης θάλασσας, λαμπερό κίτρινο του ήλιου, εκτυφλωτικό κόκκινο του τριαντάφυλλου και της νεογέννητης αγάπης. Αυτή τη φωνούλα επιχειρεί ως σύγχρονη “Θεραπαινίδα” να αφυπνίσει μέσα στην ψυχή ανθρώπων όλων των ηλικιών με όχημα τη μουσική. Στο Κέντρο Hμέρας “Aμυμώνη” δίπλα σε παιδιά και νέους με προβλήματα όρασης και πρόσθετες αναπηρίες και συγχρόνως στο πλαίσιο ποικίλων εκδηλώσεων, σεμιναρίων και εξειδικευμένων συνεδριών μουσικοθεραπείας. Και η διαδρομή συνεχίζεται. Δεν θα μπορούσε άλλωστε να συμβεί διαφορετικά για το κοριτσάκι εκείνης της εποχής, που όταν η μητέρα τους έπαιζε πιάνο, χόρευε με την αδελφή του, βαλς, και έπιανε από το χέρι τις νότες δίνοντας πνοή, σχήμα και μορφή σε “όλα αυτά που ήταν δύσκολο να ειπωθούν”…

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Μουσικές νότες, πεντάγραμμο, ήχοι, μελωδίες που μεταμορφώνονται σε ένα “μαγικό” χαλί, με το οποίο μεταφέρεται κανείς στον κόσμο της φαντασίας και του ονείρου. Πότε ανακαλύψατε για πρώτη φορά την ύπαρξή του;

Από τις πρώτες μου μνήμες είναι η εικόνα της μητέρας μου να παίζει στο πιάνο βαλς του Strauss και χορούς του Mozart και η αδελφή μου κι εγώ να χορεύουμε, να νιώθουμε υπέροχα. Επίσης, θυμάμαι τους γονείς μου με την παρέα τους γύρω από ένα τραπέζι να τραγουδούν όλοι μαζί λαϊκά τραγούδια πίνοντας κρασάκι και να το απολαμβάνουν. Η μουσική, όπως την αισθάνθηκα στα πρώτα παιδικά χρόνια, ήταν για εμένα η χαρά της ζωής, έκφραση, μοίρασμα, παρέα, χορός, ξενοιασιά, απόλαυση. 

Γνωρίζατε από μικρό κοριτσάκι ότι η μουσική θα έβαζε την καθοριστική της πινελιά σε όλη τη μετέπειτα πορεία της ζωής σας;

Στην ηλικία των 12 ήξερα μέσα μου με βεβαιότητα πως θα ασχοληθώ επαγγελματικά με τη μουσική. Ξεκίνησα μαθήματα πιάνου όταν ήμουν 7 χρόνων και στην ηλικία των 12 άρχισα να γράφω μουσική και τραγούδια. Εξέφραζα τα συναισθήματά μου γράφοντας στίχους, τους οποίους μελοποιούσα. Αυτοσχεδίαζα στο πιάνο, δημιουργούσα μελωδίες και με αυτόν τον τρόπο εξέφραζα τα όσα αισθανόμουν. Η μουσική με βοηθούσε να νιώσω καλύτερα και να εκφράσω όλα αυτά που ήταν δύσκολο να ειπωθούν.

Το χάδι της μουσικής αφυπνίζει τις αισθήσεις, ψυχαγωγεί, δίνει τροφή στην ψυχή και την κάνει να χαμογελά. Παράλληλα, έχει τη δύναμη να θεραπεύσει σκορπίζοντας μέσα μας τη γαλήνη. Με ποιον τρόπο είναι εφικτό κάτι τέτοιο;

Η μουσική αποκαλύπτει και απελευθερώνει συναισθήματα. Έχει τη δύναμη να μας συγκινεί, να μας ταξιδεύει, να μας ενεργοποιεί ή να μας χαλαρώνει και να μας “φέρνει πιο κοντά”. Η μουσικοθεραπεία, το αντικείμενο που με μάγεψε από την πρώτη στιγμή και με το οποίο ασχολούμαι με πολλή αγάπη εδώ και 15 χρόνια, συγκαταλέγεται στις “Θεραπείες μέσω Τέχνης”. Αξιοποιεί την έμφυτη ικανότητα του ανθρώπου να ανταποκρίνεται στην μουσική καθώς και την έμφυτη ικανότητά του για δημιουργία, με σκοπό τη θεραπευτική αλλαγή και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του. 

H λέξη θεραπεία με την αρχαία ελληνική σημασία της υπονοεί τη σχέση με τη “Θεραπαινίδα”, τη γυναίκα-τροφό που φροντίζει τον άνθρωπο στη διαδικασία εναρμόνισής του με τον εαυτό του και το περιβάλλον του και υπόσχεται ψυχοσωματικές αλλαγές. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Μουσικοθεραπείας, “Μουσικοθεραπεία είναι η επιστημονικά τεκμηριωμένη, επαγγελματική χρήση της μουσικής και των στοιχείων της ως παρέμβαση σε ιατρικά, εκπαιδευτικά και θεραπευτικά πλαίσια με άτομα ή ομάδες που επιθυμούν να αναβαθμίσουν την ποιότητα ζωής τους και να βελτιώσουν την σωματική, κοινωνική, συναισθηματική και πνευματική τους κατάσταση και υγεία”. Πραγματοποιείται σε ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες, μόνο από εξειδικευμένο μουσικοθεραπευτή που έχει εκπαιδευτεί σε αναγνωρισμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα μουσικοθεραπείας, το οποίο περιλαμβάνει μαθήματα μουσικοθεραπείας, ψυχολογίας και ψυχοθεραπείας, πρακτική άσκηση, εποπτεία και προσωπική ψυχοθεραπεία. Ο μουσικοθεραπευτής έχει άριστες γνώσεις μουσικής και μουσικού οργάνου. Αντίθετα, για τη συμμετοχή κάποιου ατόμου στη μουσικοθεραπεία δεν χρειάζεται η οποιαδήποτε γνώση μουσικής. 

Τι συμβαίνει στις συνεδρίες μουσικοθεραπείας;

Στο χώρο της μουσικοθεραπείας υπάρχουν ποικίλα μουσικά όργανα, όπως πιάνο ή αρμόνιο, κιθάρα, κρουστά και πνευστά όργανα. Σε ορισμένα πλαίσια γίνεται και χρήση της μουσικής τεχνολογίας. Στη διάρκεια των συνεδριών ο μουσικοθεραπευτής ενθαρρύνει το άτομο να εκφραστεί ελεύθερα μέσω του λόγου αλλά και μέσω της μουσικής. Ενθαρρύνει το παιδί, τον έφηβο ή τον ενήλικα να αυτοσχεδιάσει με τα μουσικά όργανα, να τραγουδήσει, να εκφραστεί ελεύθερα με τη φωνή του ή και με κίνηση και να φέρει τραγούδια/κομμάτια της επιλογής του για μουσική ακρόαση. Επίσης, ενθαρρύνει τον συμμετέχοντα να δημιουργήσει τους δικούς του ιδιαίτερους στίχους και τραγούδια, εκφράζοντας με αυτόν τον τρόπο, σκέψεις, επιθυμίες και βαθύτερα συναισθήματά του. 

Δημιουργώντας τα δικά του τραγούδια, πάντα με την υποστήριξη του μουσικοθεραπευτή, το παιδί, ο έφηβος ή ο ενήλικας, εκφράζεται, δημιουργεί, εισπράττει χαρά και ικανοποίηση και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του. Tα τραγούδια του αποτελούν τα έργα και την απόδειξη της δημιουργικής του ικανότητας και της προσωπικής του επιτυχίας. Στη διάρκεια της μουσικοθεραπείας, ο μουσικοθεραπευτής συμμετέχει ενεργά, παίζει και αυτοσχεδιάζει μαζί με το άτομο υποστηρίζοντάς το μουσικά και συναισθηματικά. Μαζί δημιουργούν ένα εξελισσόμενο, και σε μεγάλο βαθμό, αυτοσχεδιαστικό μουσικό πλαίσιο επικοινωνίας, το οποίο δεν είναι πάντα εύηχο όπως ένα μουσικό έργο, αλλά αντικατοπτρίζει τη διάθεση, τα συναισθήματα και την ψυχοσωματική κατάσταση του ατόμου καθώς και τη σχέση του με τον θεραπευτή εκείνη τη δεδομένη στιγμή. 

Ο κλινικός μουσικός αυτοσχεδιασμός, όπως ονομάζεται στη μουσικοθεραπεία, διευκολύνει την αλληλεπίδραση, την έκφραση και την επικοινωνία. Επιπλέον, μπορεί να διευκολύνει και την πρόσβαση στο ασυνείδητο. Σύμφωνα με την σημαντική Αμερικανίδα μουσικοθεραπεύτρια Dr. Diane Austin, “H μουσική μπορεί να δώσει φωνή σε αυτό που ακόμη δεν έχει ακουστεί, μπορεί να μας δώσει πρόσβαση στον αόρατο κόσμο – τον κόσμο των εικόνων, των αναμνήσεων και των συνειρμών”. Ο μουσικοθεραπευτής συνοδεύει, στηρίζει και ενθαρρύνει τον άνθρωπο στο “μουσικό του ταξίδι” και τον βοηθά να εκφράσει συναισθήματα μέσω της μουσικής, κάτι που ενδεχομένως να ήταν εξαιρετικά δύσκολο να κάνει σε λεκτικό επίπεδο. Σε επόμενο στάδιο της θεραπευτικής διαδικασίας με συμμετέχοντες που έχουν τη νοητική και λεκτική δυνατότητα μπορεί να γίνει συζήτηση και επεξεργασία στα ζητήματα που αναδύονται με στόχο την διερεύνηση προβλημάτων που μπορεί να αντιμετωπίζουν, αλλά και τη διεύρυνση της αυτογνωσίας τους. 

Στη διάρκεια της μουσικοθεραπείας, ο μουσικοθεραπευτής μπορεί να συνδυάσει τον αυτοσχεδιασμό, το τραγούδι, τη μουσική ακρόαση και τη δημιουργία στίχων και τραγουδιών με άλλες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως η ζωγραφική, ο χορός, η δραματοποίηση και η δημιουργική γραφή. Οι μουσικές-δημιουργικές δραστηριότητες προσαρμόζονται ανάλογα στο άτομο και στην ηλικία και αποτελούν εμπειρίες αυτοέκφρασης με προσωπικό νόημα που βιώνονται μέσα σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο με την υποστήριξη του θεραπευτή. Στη μουσικοθεραπεία συμμετέχουμε ενεργά με τον νου, με την ψυχή αλλά και με το σώμα μας: τα χέρια μας, την αναπνοή μας. Τα συναισθήματα βιώνονται με έναν πολύ δημιουργικό τρόπο από ολόκληρη την ύπαρξή μας και όπως γνωρίζουμε, οι βιωματικές-δημιουργικές εμπειρίες μας επηρεάζουν βαθιά και παρέχουν αφομοιωμένη γνώση.

Σε ποιους απευθύνεται η μουσικοθεραπεία;

Η μουσικοθεραπεία απευθύνεται σε άτομα όλων των ηλικιών που μπορεί να αντιμετωπίζουν ήπιες ή σοβαρότερες δυσκολίες και αναπηρίες, όπως μαθησιακές δυσκολίες, συναισθηματικές/αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές στη συμπεριφορά, δυσκολία στην κοινωνική προσαρμογή, προβλήματα ή απουσία λόγου, Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (Αυτισμό, Σύνδρομο Asperger), Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), σύνδρομο Down και άλλα σύνδρομα, χρόνιες παθήσεις (Σκλήρυνση κατά Πλάκας, Alzheimer κ.ά.), νοητική, κινητική ή αισθητηριακή αναπηρία, πολλαπλές αναπηρίες κ.ά. 

Επιπλέον, απευθύνεται σε άτομα που επιθυμούν να διευρύνουν την αυτογνωσία τους και να αναπτύξουν την εκφραστική και δημιουργική τους ικανότητα. Η μουσική αποτελεί ένα ισχυρό και ελκυστικό κίνητρο για συμμετοχή, γι’ αυτό και στη μουσικοθεραπεία συμμετέχουν συχνά παιδιά και νέοι που μπορεί να αντιστέκονται σε άλλες μορφές θεραπείας. 

Ποιοι είναι οι στόχοι της μουσικοθεραπείας;

Οι στόχοι είναι εξατομικευμένοι και διαμορφώνονται με βάση τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το άτομο που συμμετέχει. Με την υποστήριξη του μουσικοθεραπευτή, το παιδί, ο έφηβος ή ο ενήλικας εκφράζει και αποφορτίζει συγκινησιακές εντάσεις με δημιουργικό τρόπο, συνειδητοποιεί και επεξεργάζεται βαθύτερα συναισθήματα, δυσκολίες και επιθυμίες του, ενισχύει την αυτοεκτίμησή του και αποκτά αίσθηση και αποδοχή εαυτού, βελτιώνει την ικανότητά του να συγκεντρώνεται και να αλληλεπιδρά, ανακαλύπτει, εξελίσσει και αξιοποιεί την έμφυτη δημιουργική του ικανότητα, μειώνει το άγχος του, οργανώνει τη σκέψη και δομεί τον λόγο του. Επίσης, βελτιώνει την ικανότητά του να ελέγχει την παρορμητικότητά του και να διοχετεύει την ενέργειά του με δημιουργικό τρόπο, βελτιώνει τις επικοινωνιακές και κοινωνικές του δεξιότητες, τη μακροπρόθεσμη και βραχυπρόθεσμη μνήμη του, την κίνηση, το εύρος, τον έλεγχο και τον συγχρονισμό κινήσεων. Και βέβαια εισπράττει χαρά και ικανοποίηση και αναβαθμίζει την ποιότητα της ζωής του.

Κλείνοντας τα μάτια, ποια είναι η πιο έντονη εικόνα που σας έρχεται στο νου από τη μέχρι στιγμής δράση σας ως μουσικοθεραπεύτρια στο Κέντρο Ημέρας “Αμυμώνη”;

Είναι πολύ δύσκολο να επιλέξω μια συγκεκριμένη εικόνα ή στιγμή. Είναι πάρα πολλές οι έντονες και συγκινητικές στιγμές που έχω βιώσει με τα παιδιά στα 9 χρόνια που εργάζομαι στο Κέντρο Ημέρας της Αμυμώνης. Θυμάμαι πολύ έντονα τη Μ., ένα ενήλικο κορίτσι με τύφλωση και βαριάς μορφής αυτισμό, χωρίς τη δυνατότητα λεκτικής επικοινωνίας, να χρησιμοποιεί τα χέρια της λειτουργικά με πρόθεση για πρώτη φορά στη ζωή της παίζοντας τύμπανο, να διαφοροποιεί το παίξιμό της με απόλυτη συνέπεια στις διαφοροποιήσεις του ρυθμού, της έντασης και της ταχύτητας της μουσικής και να αλληλεπιδρά μουσικά μαζί μου ενώ τη συνόδευα στο πιάνο. Ήταν μια μαγική στιγμή, ένα μικρό θαύμα, το οποίο συνέβη μετά από πέντε συναπτά έτη ατομικών συνεδριών μουσικοθεραπείας με τη Μ. 

Η θεραπευτική σχέση που είχε δημιουργηθεί ανάμεσά μας όλα αυτά τα χρόνια σε συνδυασμό με το κίνητρο και τις τεχνικές που προσφέρει η μουσικοθεραπεία για συμμετοχή, έκφραση και επικοινωνία ήταν τα όσα βοήθησαν σε αυτή την εξέλιξη. Παρότι έχουν περάσει χρόνια η Μ. εξακολουθεί να παίζει τύμπανο στη μουσικοθεραπεία και να χαμογελά και το παίξιμό αυτό (στο ταμπούρο με τη μπαγκέτα) είναι η μοναδική δραστηριότητα που κάνει με τα χέρια της ενεργητικά και με πρόθεση (ευελπιστούμε κάποια στιγμή να καταφέρει να γενικεύσει αυτή τη νέα, σημαντική δυνατότητα και να χρησιμοποιήσει τα χέρια της λειτουργικά και σε άλλους τομείς). 

Εκτός από τις συνεδρίες “τυπικής” μουσικοθεραπείας, όπως είναι οι συνεδρίες που πραγματοποιώ  με τη Μ., στο Κέντρο Ημέρας της Αμυμώνης πραγματοποιώ συνεδρίες και έργο Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας με τρία ενήλικα κορίτσια, εκπαιδευόμενες της Αμυμώνης, οι οποίες διαθέτουν μουσικό ταλέντο, υπέροχες φωνές και πολλή μεγάλη αγάπη για τη μουσική και το ελληνικό τραγούδι. Θα έλεγα πως οι πιο έντονες και συγκινητικές στιγμές που έχω ζήσει στην Αμυμώνη είναι οι στιγμές που έχουμε ζήσει με τα τρία κορίτσια μου, τη Μαρία, τη Μαριαλένα και την Καλλιώ, στις συνεδρίες Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας και στις συναυλίες που πραγματοποιούμε μαζί.

Τι ακριβώς είναι η Κοινωνική Μουσικοθεραπεία; Πριν από λίγο καιρό, συμμετείχατε με το συγκρότημα “Ονειρέματα” –του οποίου είστε η δημιουργός– στο Φεστιβάλ Τέχνης: Η Σωτηρία της Ψυχής, στο “Life and Art Theater”. Τρία κορίτσια με αγγελικές φωνές εκπαιδευόμενες στο Κέντρο Ημέρας “Αμυμώνη” άγγιξαν τις καρδιές όλων. Με ποιον τρόπο μπορεί να απλωθεί γέφυρα επικοινωνίας με τόσο ξεχωριστές υπάρξεις μέσω της μουσικής; 

Η Κοινωνική Μουσικοθεραπεία έχει ως κύριο στόχο την κοινωνική ένταξη ευπαθών ομάδων και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής. Εστιάζοντας στις δυνατότητές τους και όχι στα ελλείμματα, η κοινωνική μουσικοθεραπεία βοηθά τα άτομα να εξελιχθούν, όχι μόνο σε προσωπικό αλλά και σε καλλιτεχνικό επίπεδο, και να μπορέσουν με εξωστρέφεια να εκφράσουν και να αναδείξουν τον δημιουργικό εαυτό τους, συμμετέχοντας ενεργά σε πολιτιστικά-κοινωνικά δρώμενα. Πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως οι συναυλίες, αποτελούν σημαντικές ευκαιρίες προσωπικής, δημιουργικής έκφρασης και ενεργής κοινωνικής συμμετοχής και προσδίδουν νόημα και ποιότητα ζωής.

Με ορισμένους από τους συμμετέχοντες στη μουσικοθεραπεία, όπως με τις εκπαιδευόμενες Μαρία Πόθου, Μαριαλένα Θεοφανίδη και Καλλιώ Μαρτυρίδου, έχουμε προχωρήσει σε έργο Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας. Η πρώτη μου επαφή με τα τρία κορίτσια ήταν το 2006. Ξεκινήσαμε με ομαδικές συνεδρίες μουσικοθεραπείας και δουλέψαμε εξατομικευμένους θεραπευτικούς στόχους. Στο πλαίσιο της μουσικοθεραπείας ανακαλύψαμε μαζί την ιδιαίτερη, εκφραστική και καλλιτεχνική τους ικανότητα αλλά και την μεγάλη αγάπη τους για τη μουσική και το τραγούδι. Έτσι, η κινητήριος δύναμη για κάθε τι, η αγάπη, η αγάπη τους λοιπόν για τη μουσική και το τραγούδι, αλλά και οι υπέροχες φωνές τους, έκαναν αυτό που αρχικά φαινόταν αδύνατον, δυνατό. 

Από το 2009 παράλληλα με τους θεραπευτικούς μας στόχους θέσαμε με τα τρία κορίτσια, μουσικούς-καλλιτεχνικούς στόχους και ξεκινήσαμε τις πρώτες μας μουσικές εμφανίσεις, προχωρώντας σε έργο Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας. Τα τελευταία έξι χρόνια έχουμε πραγματοποιήσει αρκετές μουσικές εμφανίσεις και συναυλίες. Στην αίθουσα συναυλιών του Ωδείου Φίλιππος Νάκας στην Αθήνα, στο Πολιτιστικό Κέντρο Μπενετάτου στο Παλαιό Ψυχικό, στον Φάρο Τυφλών στην Καλλιθέα, σε μεγάλη συναυλία έξω από το  Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής στο Δαφνί με τη συμμετοχή πολλών σημαντικών καλλιτεχνών, στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, σε Πανελλήνιο Ιατρικό Συνέδριο στο ξενοδοχείο Athens Plaza, σε Φεστιβάλ για την Τέχνη στην Ψυχική Υγεία στο LA Theater στο Γκάζι, σε πάρτι του ραδιοφωνικού σταθμού Mad, στο Εκθεσιακό Κέντρο του Δήμου Περιστερίου, αλλά και στο 31^ο Διεθνές Φεστιβάλ Καρδίτσας. Πρόσφατα ονομάσαμε το μουσικό μας σχήμα “Ονειρέματα” και προχωράμε στη δημιουργία του δικού μας CD, το οποίο είναι σχεδόν έτοιμο και είμαστε στη διαδικασία αναζήτησης χορηγών προκειμένου να κυκλοφορήσει. Το CD μας θα περιλαμβάνει τραγούδια σε στίχους των ίδιων των παιδιών, τα οποία δημιουργήσαμε μαζί στη διάρκεια της μουσικοθεραπείας. Ορισμένα από αυτά είναι σε στίχους του εκπαιδευόμενου της Αμυμώνης, Αντώνη Κωτάκη και στο CD θα έχουμε τη χαρά να τα ακούσουμε ερμηνευμένα από γνωστούς καλλιτέχνες.

Επίσης, το CD μας θα περιλαμβάνει τραγούδια σε στίχους της Δέσποινας Παλαμάρη και σε μουσική δική μου, τα οποία δημιουργήσαμε με πολλή αγάπη για να τα τραγουδήσουν σε πρώτη εκτέλεση η Μαρία, η Μαριαλένα και η Καλλιώ. Οι στίχοι των τραγουδιών είναι εμπνευσμένοι από τις ξεχωριστές προσωπικότητες των τριών κοριτσιών και μιλούν για έννοιες, όπως η αγάπη, η ελευθερία, η πίστη, η διαφορετικότητα και το συλλογικό πνεύμα. Η Κοινωνική Μουσικοθεραπεία μας προσκαλεί να δούμε και να νιώσουμε πώς κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και αν και μπορεί να αντιμετωπίζει μικρότερες ή σοβαρότερες δυσκολίες και αναπηρίες, ο ψυχικός του κόσμος, τα χαρίσματα και οι ιδιαίτερες δημιουργικές του ικανότητες, τον κάνουν ξεχωριστό και σημαντικό. 

Η μουσική του βραβευμένου ντοκιμαντέρ “Όταν αρχίζει το τραγούδι”, σε σκηνοθεσία Γιάννη Πόθου, φέρει τη δική σας μουσική υπογραφή. Πως “γεννήθηκε” αυτό το ντοκιμαντέρ; 

Το ντοκιμαντέρ με τίτλο “Όταν αρχίζει το τραγούδι”, διηγείται με έναν αριστοτεχνικό τρόπο την συμβολή της Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής μιας ενήλικης κοπέλας με απώλεια όρασης και πρόσθετες αναπηρίες και συγκεκριμένα της Μαρίας Πόθου, μίας εκ των μελών του γκρουπ μας “Ονειρέματα”. Η δημιουργία του μουσικού μας συγκροτήματος και οι δράσεις μας ενέπνευσαν τον νέο, ταλαντούχο σκηνοθέτη Γιάννη Πόθο, αδελφό της Μαρίας, ο οποίος δημιούργησε ένα ντοκιμαντέρ (διάρκειας 8 λεπτών) με πρωταγωνίστρια την αδελφή του και με θέμα το έργο Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας που πραγματοποιούμε στην Αμυμώνη.

Τον Σεπτέμβριο του 2014 το “Όταν αρχίζει το τραγούδι” πήρε το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο 37^ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους στη Δράμα. Στην ταινία η Μαρία Πόθου ερμηνεύει το ομώνυμο τραγούδι, το οποίο δημιουργήσαμε μαζί με έναν φίλο της Μαρίας, τον εκπαιδευόμενο Αντώνη Κωτάκη, στο πλαίσιο ατομικών συνεδριών μουσικοθεραπείας στο Κέντρο Ημέρας της Αμυμώνης (Στίχοι: Αντώνης Κωτάκης, Μουσική: Π. Ευαγγέλου). Ως βραβευμένη ταινία στο Φεστιβάλ Δράμας προβλήθηκε σε κινηματογράφους όλης της Ελλάδας, στην Αλεξάνδρεια και στην Κωνσταντινούπολη. Επίσης, προβλήθηκε και σε άλλα φεστιβάλ ταινιών της Ελλάδας και του εξωτερικού, όπως στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Montenegro, στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας (Νύχτες Πρεμιέρας) στον κινηματογράφο Ιντεάλ, στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Ιεράπετρας στην Κρήτη. Τέλος, τον προσεχή Οκτώβριο θα συμμετέχει στην ομαδική έκθεση “Compassion: On the phenomenology of being ill”, στο Βερολίνο. 

Κατά πόσο είναι διαδεδομένη η μουσικοθεραπεία στη χώρα μας;

Eδώ και πάρα πολλά χρόνια η μουσικοθεραπεία αποτελεί παγκοσμίως ένα αναγνωρισμένο και καταξιωμένο επάγγελμα που εντάσσεται στις περισσότερες  θεραπευτικές και εκπαιδευτικές δομές. Στη χώρα μας οι ελάχιστοι Έλληνες επαγγελματίες μουσικοθεραπευτές έχουμε εκπαιδευτεί κυρίως σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ένα πολύ σημαντικό γεγονός σε ό,τι αφορά την εξέλιξη της μουσικοθεραπείας στην Ελλάδα, είναι ο διορισμός της μουσικοθεραπεύτριας Ντόρας Ψαλτοπούλου στη θέση Λέκτορα Μουσικοθεραπείας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, γεγονός που σηματοδοτεί την επίσημη εισαγωγή της Μουσικοθεραπείας στο Ελληνικό Δημόσιο Πανεπιστήμιο, ανοίγοντας τον δρόμο στη δημιουργία κρατικής εκπαίδευσης.

Αποτελεί τελικά έναν μύθο το ότι η μουσική είναι σε θέση να επηρεάσει το συναισθηματικό κόσμο του εμβρύου; Υπάρχει κάποιο είδος μουσικής που η μέλλουσα μητέρα μπορεί να ακούει κατά την περίοδο της εγκυμοσύνης;

Οι μουσικοθεραπευτές λέμε πως “δεν υπάρχουν μουσικές συνταγές”. Είναι σημαντικό η μέλλουσα μητέρα να απολαμβάνει τη μουσική που μπορεί να ακούει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτό είναι κάτι που βοηθά και τη μαμά και το έμβρυο. Επίσης, το να τραγουδήσει η μητέρα στο έμβρυο ή στο βρέφος αργότερα, ένα νανούρισμα ή ένα τραγούδι (αν φυσικά το επιθυμήσει η ίδια), είναι κάτι πολύ όμορφο που βοηθά στη σύνδεση και στην επαφή ανάμεσά τους. 

Τι είναι αυτό που σας ψιθυρίζουν οι μουσικές νότες για τη συνέχεια του ταξιδιού σας στον κόσμο τους; Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; 

 

Η μουσικοθεραπεία είναι για εμένα ένα ταξίδι ζωής γεμάτο συγκινήσεις, μοίρασμα, ζεστασιά, αγάπη, δημιουργία, χαμόγελα και πολλή μουσική. Το ταξίδι αυτό περιλαμβάνει ατομικές και ομαδικές συνεδρίες με παιδιά και ενήλικες, σεμιναριακούς κύκλους εισαγωγής στη μουσικοθεραπεία, παρουσιάσεις, εισηγήσεις σε συνέδρια και ημερίδες, δημοσιεύσεις σε βιβλία και περιοδικά, συμμετοχή σε συλλόγους. Επίσης, περιλαμβάνει μουσικές εμφανίσεις και συναυλίες με το συγκρότημά μας “Ονειρέματα”, συμμετοχή στη δημιουργία ντοκιμαντέρ, δημιουργία του δικού μας CD - ως έργα Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας κ.ά. Το επόμενο βραχυπρόθεσμο βήμα είναι η συμμετοχή μας στο 9ο Art4More Festival την Κυριακή 11 Οκτωβρίου 2015 στο Impact Hub Athens στην περιοχή Ψυρρή, όπου θα κάνω μια παρουσίαση για τη μουσικοθεραπεία, στη συνέχεια θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ “Όταν αρχίζει το τραγούδι” και θα κλείσουμε με μια μουσική εμφάνιση του μουσικού μας σχήματος “Ονειρέματα”. Το μακροπρόθεσμο σχέδιό μας είναι να προχωρήσουμε το CD που ετοιμάζουμε.

Info:

Μετά από μουσικές σπουδές στα ανώτερα θεωρητικά, στο πιάνο, στην κιθάρα, στο τραγούδι και στη “Μουσική για Θέατρο και Κινηματογράφο”, η Πελίνα Ευαγγέλου ξεκίνησε την εκπαίδευσή της στη μουσικοθεραπεία το 2000, αρχικά στην Ελλάδα με την Ντόρα Ψαλτοπούλου, Λέκτορα Μουσικοθεραπείας της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ και στη συνέχεια στο Mεταπτυχιακό Tμήμα Mουσικοθεραπείας του New York University στην Nέα Yόρκη των Hνωμένων Πολιτειών. Από το 2001 έως σήμερα έχει εργαστεί ως μουσικοθεραπεύτρια στην κλινική αποκατάστασης "Beth Abraham Family of Health Services" στο Bronx στη Nέα Yόρκη, στο Kέντρο Ημέρας του Σωματείου Ναυτικών Γονέων Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες “Αργώ” στον Πειραιά, στο Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο του Iνστιτούτου Ψυχικής Yγείας Παίδων και Eνηλίκων στην Καλλιθέα με επιστημονικό υπεύθυνο τον Παναγιώτη Σακελλαρόπουλο και σε άλλα ιδιωτικά Κέντρα Ειδικών Θεραπειών της Αττικής.

Από το 2006 έως σήμερα εργάζεται στο Kέντρο Hμέρας του Πανελληνίου Συλλόγου Γονέων και Φίλων Aτόμων με Προβλήματα Όρασης και Πρόσθετες Αναπηρίες “Aμυμώνη”, στο Ελληνικό. Επίσης, από το 2012 είναι Υπεύθυνη του Τομέα Μουσικοθεραπείας στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας, όπου πραγματοποιεί συνεδρίες μουσικοθεραπείας με παιδιά και νέους, καθώς και “Σεμιναριακούς Κύκλους Εισαγωγής στη Μουσικοθεραπεία”. 

Φωτογραφίες: 

*Φωτ.7: Οι εκπαιδευόμενες της "Αμυμώνης": Μαρία Πόθου, Μαριαλένα Θεοφανίδη και Καλλιώ Μαρτυρίδου τραγουδούν σε εκδήλωση για την Αμυμώνη, στο Εκθεσιακό Κέντρο Δήμου Περιστερίου.

*Φωτ.8:  Η Μαρία Πόθου, η Μαριαλένα Θεοφανίδη και η Καλλιώ Μαρτυρίδου τραγουδούν στο πλαίσιο της παρουσίασης που πραγματοποίησε η Πελίνα Ευαγγέλου για τον νέο Τομέα Μουσικοθεραπείας του Ωδείου Φίλιππος Νάκας, στην Αίθουσα Συναυλιών του Ωδείου Φίλιππος Νάκας, στην Αθήνα.

*Φωτ. 10:  Στιγμιότυπο από την εκδήλωση για τη Μουσικοθεραπεία που έγινε τον περασμένο Μάιο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Τέχνης "Η Σωτηρία της ψυχής", στο Life and Art Theater.