Ντοκιμαντέρ για τους Έλληνες ανθρακωρύχους που ενατιώθηκαν στους Ροκφέλερ- μια θαμένη ιστορία

Ο πατέρας μου είχε έρθει στην Αμερική...πέρασαν δύσκολα οι Έλληνες ανθρακωρύχοι... Κάπως έτσι αρχίζει η αφήγηση."Με το φως στο κεφάλι τους και τα μουτζουρωμένα πρόσωπά τους έμοιαζαν με πλάσματα της αβύσσου" θα ειπωθεί... Η εκμετάλευση, ο κόπος, οι δυσκολίες ξύπνησαν και τις δικές μου μνήμες, από τις αφηγήσεις του παππού μου που ήταν από μικρό παιδί σμυριγδενεργάτης στην ορεινή Νάξο.
Το ιστορικό αρχείο του Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου Πειραιώς παρουσίασε έναν πραγματικό θησαυρό, το ντοκιμαντέρ "Ludlow, οι Έλληνες στους πολέμους του άνθρακα" του Λεωνίδα Βαρδαρού:  μια ιστορία δύσκολη, που ίσως δικαιολογημένα κάποιοι προσπάθησαν να απωθήσουν από τη μνήμη τους. Οι συνθήκες εργασίας, οι απεργίες και οι αγώνες τους που αποσιωπήθηκαν για 50 χρόνια,σκιαγραφούνται, σχεδόν βιώνονται από τον θεατή. Η εκμετάλευση ανθρώπου από άνθρωπο, η φρικαλεότητα, οι αρρώστιες όπως η πνευμονοκοκίωση περιγράφουν την βιομηχανική σκλαβιά, όπως την περιγράφει ένας από τους αφηγητές. Οι  έλληνες ανθρακωρύχοι μόνο το αμερικάνικο όνειρο δεν γνώρισαν! Αντίθετα δεινοπάθησαν στα ανθρακωρυχεία και μάλιστα αποτέλεσαν μέρος από το σκληρό πυρήνα εργατών που εξεγέρθηκε κατά των Ροκφέλερ. Παρά το γεγονός ότι η ταινία κινείται στη σφαίρα του ρεαλισμού, τελικά συγκινεί και αυτός προφανώς είναι ένας ακόμη παράγοντας που συνέβαλε  το εν λόγω  ντοκιμαντέρ να βραβευθεί ως καλύτερη ταινία καταγραφής μνήμης στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. 

Της Μαρίας Αλιμπέρτη



"Ο φασισμός είναι καπιταλισμός με δολοφονίες" αναφέρει τα λόγια ενός συγγραφέα, ο Στέφανος Πλακιάς εκ της ομάδας των παραγωγών που προλόγισε την προβολή. Σε μια προσπάθεια παρουσίασης των βασάνων των μεταναστών που βρέθηκαν στα ανθρακωρυχεία, σαφώς μέσα από μια  ιδεολογική ματιά η ταινία προβάλλει τα δύσκολα χρόνια στις αρχές του 20ου αιώνα  μέσα απο τα περιστατικά όπως αυτό  της μεγάλης απεργίας στο Κολοράντο το 1913. Εκεί οι έλληνες μετανάστες γνώρισαν από κοντά τον καπιταλισμό και τον εξαπονδρισμό και χωρίς να το συνειδητοποιούν βίωσαν την ταξική πάλη, μια αναμέτρηση μεταξύ των φτωχών ανθρακωρύχων σχεδόν χωρίς πολιτική υπόσταση και των ευκατάστατων Ροκφέλερ. Οι Έλληνες που εγκατέλειπαν τα χωριά τους για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη  στην Αμερική δεν είχαν αριστερό ιδεολογικό υπόβαθρο όπως οι ριζοσπαστικοποιημένοι Ιταλοί .

Στην αρχή του νοκιμαντέρ, το κοινωνικό πλαίσιο ερμηνεύεται, δηλαδή το πως οι αναρχικές ιδέες αναπτύχθηκαν στην Αμερική λόγω των άθλιων συνηθηκών εργασίας και διαβίωσης των εργατών εν γένει και τη διεκδίκηση του δικαίωματος να συνδικαλίζεσαι κάτι που θωρείται αυτονόητο σήμερα.
Η ταινία όπως τόνισε ο κ.Πλακιάς αποφεύγει την νοσταλγία, τη παρελθοντολογία, την λυρικότητα καθώς και την εσωτερικότητα των ντοκιμαντέρ. Η πραγματικότητα παρουσιάζεται με σκληρες, σχεδόν ωμές τις διαστάσεις κυρίως για τα ανθρακωρυχεία του Κολοράντο και της Γιούτα, οπού εκεί φθάνουν μετανάστες από διαφορετικά έθνη, με το σκεπτικό των εγοδοτών να μην μπορούν να συσπειρωθούν οι εξαθλιωμένοι,δηλαδή  φθηνά εργατικά χέρια, που θεωρούνται αναλώσιμα.
 Όπως διασαφηνίζεται στο φιλμ οι Έλληνες δεν ήταν ευπρόσδεκτοι, θεωρούνταν κατώτεροι των Ευρωπαίων γι' αυτο και διέμεναν κοντά τους( οι οικισμοί ήταν οργανωμένοι σε εθνικότητες). Στην

αρχή αντιμετωπίζονταν ως μη λευκοί. Αυτή την περίοδο φθάνουν τους 10 χιλιάδες εργάτες στα ανθρακορυχεία και διαμένουν σχεδόν δίπλα σε αυτά, στην πραγματικότητα σε χώρους αιχμαλωσίας. Συγκεκριμένα δεν πληρώνονται σε χρήμα αλλά με κουπόνι, το οποίο εξαργυρώνουν στα καταστηματα της εταιρείας. Μάλιστα φρόντιζαν οι αρμόδιοι ώστε οι ανθρακωρύχοι πάντα να είναι χρεωμένοι σ'αυτά τα καταστήματα, διαβιώνοντας τοιουτοτρόπως σε  εξαναγκαστική εργασία και συνθήκες δουλείας. Επιπλέον οι επιστάτες τους αντιμετώπιζαν ως εγκληματίες και οι δικαστικές αρχές σε περίπτωση καταγγελίας μεροληπτούσαν .

Τα γεγονότα


 Οι προσπάθεις για διεκδίκηση μιας καλύτερης ζωής  έχουν αρχίσει απο το 1910 στο Βόρειο Κολοράντο, αλλά η σημαντική κινητοποιηση θα λάβει χώρα με την απεργία του 1913 στο Νότο. Σε αυτό συνέβαλαν οι Έλληνες καθώς η πείρα τους από το αντάρτικο, κυρίως των Κρητικών εναντίον των Οθωμανών συνέβαλε στην επικράτησή τους. 

 Όταν αποφασίζουν να βγουν σε απεργία εγκαταλείπουν με τις οικογένειες τους τα σπίτια

που ανηκαν  στην  εταιρεία, στα οποία έκαναν επιδρομές ομάδες, οπότε αναγκάστηκαν να  διαμένουν σε  οκτώ χιλιάδες σκηνές, έναν αυτοσχέδιο καταυλισμό .
Οι πολιτοφύλακες παραμόνευαν και η σφαγή δεν άργησε. Η εθνοφρουρά θα εγκαταστησει σε πλαγια ένα πολυβόλο και θα βάλλει κατά του καταυλισμού. Γυναικόπεδα θα κρυφτούν σε υπόγεια. Όταν οι εθνοφύλακες θα κάψουν τον καταυλισμό θα πεθάνουν απο ασφυξία ! Και δεν θα σταματήσουν εκεί. Η σφαγή του Λάντλοου θα στηγματιστεί με την εν ψυχρώ δολοφονία τριών συνδικαλιστών, μεταξύ αυτών και του Έλληνα  Λούις Τίκα. Οι εργάτες στην κηδεία του θα κάνουν μια σιωπηρή  πομπή και θα ορκιστούν εκδίκηση: σε  επτά ημέρες κατέλαβαν την πόλη του Τρίνιντατ και τρία με τέσσερα ορυχεία με πρώτο αυτο του φορντ, καταλαμβάνοντας την περιοχή από το Ντέβερ εως το Κολοράντο.Μπορεί να μη κέρδισαν τα δικαιώματα που διεκδικούσαν, αλλά αποτέλεσε αφετηρία για την νομοθετική αλλαγή, ενώ η κοινή γνώμη καυτηρίασε τη στάση των Ροκφέλερ (διαδηλώσεις, δημόσιο δικαστήριο, μέχρι τη προετοιμασία βομβιστικής επίθεσης στην οικεία τους).

Το ντοκιμαντέρ αποτελεί πολύτιμη κιβωτό της μνήμης των αγώνων και της ιστορίας του απόδημου ελληνισμού στην Αμερική, γι αυτό και πολλοί ομογενείς βοήθησαν στην ολοκήρωσή του,
 Σ' ένα εγχείρημα που κράτησε τρία χρόνια έρευνας και λήψεων το ντοκιμαντέρ κατάφερε να ανακαλύψει μάρτυρες- απογόνους αυτών των ανθρώπων και να συναρπάσει την ακαδημαική κοινότητα των ΗΠΑ.

Η ταινία προβάλλεται σε διάφορους χώρους χωρίς εισιτήριο.

Σενάριο / Σκηνοθεσία: Λεωνίδας Βαρδαρός
Δ/νση Φωτογραφίας: Προκόπης Δάφνος
Μοντάζ: Ξενοφώντας Βαρδαρός
Ήχος / Μιξάζ: Ανδρέας Γκόβας
Παραγωγή: Αποστόλης Μπερδεμπές μη κερδοσκοπική εταιρεία
Έρευνα: Φρόσω Τσούκα
Δ/νση Παραγωγής: Στέφανος Πλάκας/Φρόσω Τσούκα/Λίνα Γουσίου
Αφήγηση: Ρήγας Αξελός

 Πηγή φωτο: http://ludlow.gr/