Πού βρίσκεται η παλαιά οικία της Μαρίας Κάλλας;

Πολλές φορές προσπερνάμε παλαιά και επιβλητικά κτίρια της Αθήνας, χωρίς καν να υποψιαζόμαστε τι ιστορία μπορεί να κρύβεται σε αυτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Πολυκατοικία Παπαλεονάρδου, όπου έζησε κατά τα νεανικά της χρόνια η μεγαλύτερη υψίφωνος όλων των εποχών, η σπουδαία Ελληνίδα Μαρία Κάλλας. 

Η Οικία Μαρίας Κάλλας βρίσκεται στην πολυκατοικία επί των οδών Πατησίων 61 και Σκαραμαγκά. Η διεθνούς φήμης υψίφωνος γεννήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 1923 στη Νέα Υόρκη από Έλληνες γονείς, που είχαν μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Μετά από τον χωρισμό των γονέων της, η Μαρία Καλογεροπούλου (όπως ήταν το πραγματικό της ονοματεπώνυμο) ήρθε στην Αθήνα και έμεινε με τη μητέρα της και τη μεγαλύτερη αδελφή της, Υακίνθη (που βρισκόταν ήδη στην Ελλάδα), στο σπίτι της οδού Πατησίων. Η Κάλλας διέμεινε σε αυτή την οικία μέχρι το 1945, οπότε έφυγε ξανά για τη Νέα Υόρκη.

Η Πολυκατοικία Παπαλεονάρδου οικοδομήθηκε το 1925, με μορφολογικές επιρροές του ευρωπαϊκού ρυθμού Αρ Νουβό (γερμανικά Jugendstil) της εποχής εκεί νης, σε σχέδια του αρχιτέκτονα καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Κωνσταντίνου Κιτσίκη (1892 - 1969).

Ο Κιτσίκης ήταν απόφοιτος της γερμανικής σχολής του Σαρλότενμπουργκ στο Βερολίνο, εκπρόσωπος ενός ιδιόρρυθμου δυναμικού νεο-ακαδημαϊσμού, που προωθεί μια σύνδεση παλαιότερων και νεότερων μορφών, με παλινδρομήσεις ανάμεσα στο μοντέρνο και το κλασικό. 

Η Οικία Μαρίας Κάλλας έχει χαρακτηρισθεί από το 1989 ως διατηρητέο ιστορικό και αρχιτεκτονικό μνημείο των νεότερων χρόνων, με απόφαση της τότε υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη. Το κτίριο ήταν ιδιοκτησία του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ) από το 1950. Έγινε μελέτη ανακατασκευής, αλλά το ΝΑΤ δήλωσε έλλειψη κονδυλίων για την εφαρμογή της και έκτοτε η οικία έχει εγκαταλειφθεί. Τα τελευταία χρόνια το κτίριο είχε καταληφθεί, μεταξύ άλλων, και από αντιεξουσιαστές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην πρόσοψη της πολυκατοικίας υπήρχε αναμνηστική πλάκα, η οποία έχει αφαιρεθεί σήμερα, όπου αναγραφόταν: «Στο σπίτι αυτό έζησε η Μαρία Κάλλας. Υπουργείο Πολιτισμού 1987».

Ωστόσο, κάτι φαίνεται να αλλάζει προς το καλύτερο για το ιστορικό κτίριο. Η οικία της Μαρίας Κάλλας αποδόθηκε στην Εταιρεία για την «Ακαδημία Λυρικής Τέχνης Μαρία Κάλλας» με νέα σύμβαση, η οποία υπογράφηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2018 με τον ΕΦΚΑ, στον οποίον έχει περιέλθει η κυριότητα του ακινήτου. Με αυτή την πολύ σημαντική εξέλιξη, υπάρχει η θετική προοπτική αποκατάστασης του διατηρητέου κτιρίου, αλλά και η προοπτική μετατροπής του σε χώρο παιδείας της λυρικής τέχνης.  

Θα είναι σίγουρα πολύ θετικό για την Αθήνα να αποκατασταθεί η οικία. Η θέση του κτιρίου, κοντά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Πεδίον του Άρεως, η σύνδεσή του με την σπουδαία Μαρία Κάλλας και η αρχιτεκτονική του κομψότητα, το καθιστούν ένα ακόμα πολύτιμο στολίδι της πρωτεύουσας, που θυμίζει παλαιότερες όμορφες εποχές της Αθήνας. 

Πηγές: 

Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 

Π. Τσολάκης (επιμ.), 50 ετών δράσις του Κώστα Κιτσίκη, 1913-1963, Αθήνα 1965

 Δ. Φιλιππίδης, Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα 1984

 Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής-Deutsches Architektur Museum, Αρχιτεκτονική του 20ου αιώνα: Ελλάδα, Αθήνα 2000.

Εφημερίδα Καθημερινή