Οι αρχαιολογικοί θησαυροί της Λευκάδας: Από την «Χοιροσπηλιά» της Ευγήρου, έως τον ναό του Απόλλωνα

   

Η πανέμορφη Λευκάδα, αυτό το κατάφυτο "διαμάντι" των Επτανήσων, γνωστή και ως το νησί των ποιητών είναι διάσημη για τις παραλίες της, τα τουριστικά θέρετρα, την ιστορική Μονή Φανερωμένης και το μεσαιωνικό κάστρο της Αγίας Μαύρας, αλλά διαθέτει και  σημαντικές αρχαιότητες, οι οποίες είναι εν πολλοίς άγνωστες. Τα κυριότερα αρχαία ελληνικά κτίσματα σώζονται έξω από την σύγχρονη πόλη της Λευκάδας, καθώς και στις περιοχές του Νυδρίου, της Βασιλικής και του ακρωτηρίου Δουκάτο ή Λευκάτας. 

Του Ανδρέα Π. Αναγνωστόπουλου

Νήρικος

Δύο χιλιόμετρα έξω και ανατολικά από την σύγχρονη πόλη της Λευκάδας, περνώντας μέσα από τον τοπικό ελαιώνα, ο επισκέπτης φτάνει στο Καλλιγόνι. Η εν λόγω περιοχή έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος - αφού εδώ βρισκόταν η αρχαία πόλη της Λευκάδας, που ονομαζόταν Νήρικος - και εκτείνεται στις περιοχές Τσεχλιμπούς, Καλλιγονίου, Καρυωτών και Λυγιάς του Δήμου Λευκάδας.

Αυτός ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει τα ερείπια του περιτειχισμένου οικισμού της αρχαίας Λευκάδας, που χρονολογούνται από τα αρχαϊκά έως τα ρωμαϊκά χρόνια, τα δύο νεκροταφεία της αρχαίας πόλης, μεμονωμένα μνημεία και διάσπαρτα οικοδομικά λείψανα όπως τάφους, αγροικίες και λιμενικές εγκαταστάσεις που αποτελούν - σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις - αναπόσπαστο τμήμα του προστατευμένου μνημειακού συνόλου της αρχαίας πόλης. Η αρχαία πόλη της Λευκάδας εγκαταλείφθηκε γύρω στα 1300, ενώ στη συνέχεια οι συνεχείς σεισμοί σκόρπισαν τα ίχνη της.

Νυδρί

Στο Νυδρί και την πεδιάδα του, η περιοχή που εκτείνεται από τους πρόποδες του όρους Σκάροι ως τη θέση Μαγεμένος της Νικιάνας έχει κηρυχθεί ως αρχαιολογικός χώρος. Περιλαμβάνει τους τύμβους της Πρωτοελλαδικής περιόδου στη θέση Στενό, τάφους κιβωτιόσχημους και κεραμοσκεπείς, καθώς και λείψανα οικοδομημάτων σ' όλη την έκταση της πεδιάδας του Νυδρίου, στους πρόποδες των Σκάρων και του όρους Αμαλή, καθώς και στις περιοχές Παλιοκατούνας, Κολώνι και Περιγιάλι.

Επίσης, πάνω από το χωριό Πόρος, σώζονται τα ερείπια ενός πύργου, ο οποίος κατά πάσα πιθανότητα ήταν αρχαία ελληνική αγροικία. Το κτίσμα αυτό, όπως και τα λείψανα ενός αρχαίου ελαιοτριβείου που βρίσκεται εκεί, ανήκουν στον 4ο π.Χ. αιώνα, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους.

Τα παραπάνω αρχαία λείψανα εντοπίστηκαν κατά τις ανασκαφές που πραγματοποίησε ο διαπρεπής Γερμανός αρχαιολόγος Γουλιέλμος Δαίρπφελδ και χρονολογούνται από τους προϊστορικούς έως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Ο Δαίρπφελδ - εμπνευστής της θεωρίας ότι η Λευκάδα είναι η ομηρική Ιθάκη και ότι το παλάτι του Οδυσσέα βρισκόταν στο Νυδρί - αγάπησε τόσο πολύ το νησί, ώστε θέλησε να ταφεί εδώ. Ο τάφος του Γερμανού αρχαιολόγου βρίσκεται στην κορυφή ενός λόφου στην άκρη της χερσονήσου του Βλυχού, πάνω από το γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής.

Αρχαιολογικοί Χώροι στο Δήμο Απολλωνίων

Η περιοχή του Δήμου έχει κατοικηθεί από πολύ νωρίς, όπως αποδεικνύουν περιορισμένα ευρήματα της Παλαιολιθικής και περισσότερα της Νεολιθικής Περιόδου (3.500 π.Χ.). Τα ερείπια που ανακαλύφθηκαν από έρευνες του Δαίρπφελδ στη «Χοιροσπηλιά» της Ευγήρου, εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λευκάδας.

Στην κοιλάδα της Βασιλικής, η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει εντοπίσει διάσπαρτα αρχαία οικοδομικά λείψανα που ανήκουν πιθανόν σε αρχαία πόλη, ενώ λείψανα αρχαίων πύργων υπάρχουν στις θέσεις Μάρμαρα, Πυργί και Κλεισμάτια Μαραντοχωρίου.

Παράλληλα, στο ακρωτήριο Δουκάτο ή Λευκάτας, βρίσκονται οικοδομικά λείψανα και αρχιτεκτονικά μέλη του ναού Απόλλωνα Λευκάτα. Το ιερό αυτό ήταν πασίγνωστο σ' ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο. Κάθε χρόνο γίνονταν πανελλήνιες γιορτές προς τιμή του θεού, που ήταν προστάτης των ναυτικών και γιατρός του σώματος και της ψυχής. Για αυτό και οι αρχαίοι πίστευαν ότι, πηδώντας από τα βράχια αυτά, η ψυχή απελευθερωνόταν από το βάρος των παθών και εξιλεωνόταν από τις αμαρτίες.

Σ' αυτόν το χώρο, ο μύθος θέλει την ποιήτρια Σαπφώ να δίνει τέλος στη ζωή της απελπισμένη από το πάθος του έρωτα.

Πηγές

Βικάτου, Ο., Χαβέλα, Κ., Η αρχαία πόλη της Λευκάδας. Οι οικίες και τα δημόσια κτήρια. Ανάδειξη τμημάτων του οικιστικού πλέγματος της αρχαίας Λευκάδας, 2013

Ροντογιάννης, Γ., Ιστορία της νήσου Λευκάδος, 1980

http://www.lefkashotels.gr