culturelovers: Πού βρίσκεται πιστό αντίγραφο ελληνικού πλοίου του 15ου αιώνα π.Χ.;

Μεγάλη διάδοση στη Μεσόγειο των αρχαίων χρόνων γνώρισε το μινωικό πλοίο, αποτελώντας θαυμάσιο δείγμα της τεχνικής ναυπήγησης πλοίων που επικρατούσε στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη κατά την Εποχή του Χαλκού. Σήμερα, ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να θαυμάσει στα Χανιά ένα πιστό αντίγραφο του μινωικού πλοίου, μεγάλου επιτεύγματος του μινωικού πολιτισμού. Ήταν ένα πλοίο που "όργωνε" τα πελάγη, δικαιώνοντας, αιώνες πριν την κλασσική περίοδο της αρχαίας Ελλάδας, την ρήση του Περικλή «Μέγα το της θαλάσσης κράτος» και του Θεμιστοκλή «έχομε Γη και Πατρίδα όταν έχομε πλοία στη θάλασσα».

Του Ανδρέα Π. Αναγνωστόπουλου

Το έκθεμα

Το Μινωικό Πλοίο είναι πιστό αντίγραφο σκάφους, μήκους 17 μέτρων, του 15ου π.Χ. αιώνα! Αποτελεί ρεαλιστική εκδοχή ενός κωπήλατου προϊστορικού καραβιού και στεγάζεται μαζί με την Έκθεση Ελληνικής Παραδοσιακής Ναυπηγικής και την Έκθεση Αρχαίας Ναυπηγικής του Ναυτικού Μουσείου Κρήτης, στο Νεώριο «Μόρο» που βρίσκεται στο ενετικό παλιό λιμάνι των Χανίων.

Στη μόνιμη έκθεση που βρίσκεται στα Χανιά, εκτός από το μινωικό πλοίο, μπορείτε επίσης να δείτε μια πλούσια συλλογή από παραδοσιακά σκαριά πλοίων, καθώς και διάφορα αντικείμενα από τη θαλάσσια ιστορία της Ελλάδας.

Η κατασκευή του Μινωικού Πλοίου διήρκεσε 4 χρόνια και ολοκληρώθηκε το 2004. Αξίζει να σημειωθεί ότι έγινε εξ ολοκλήρου με χρήση παραδοσιακών εργαλείων και υλικών: για το σκαρί χρησιμοποιήθηκαν κορμοί από κυπαρίσσια, ενώ για τη στεγανοποίηση οι ναυπηγοί χρησιμοποίησαν στρώσεις υφάσματος εμποτισμένες σε μείγμα ρετσινιού και βοδινού λίπους.

Στις 24 Μαΐου του 2004, το μινωικό πλοίο ξεκίνησε για το παρθενικό του ταξίδι, με πλήρωμα 24 εθελοντές κωπηλάτες, προς τον Πειραιά, στον οποίο κατέπλευσε στις 24 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς, επιβεβαιώνοντας την ορθότητα της πειραματικής ναυπηγικής προσέγγισης.

Ναυπήγηση

Η ναυπηγική εκδοχή που προέκυψε από την έρευνα, απέδωσε ένα πλοίο κωπήλατο, με βοηθητική απλή ιστιοφορία, χτισμένο από διχοτομημένους κορμούς κυπαρισσιού, ραμμένους μεταξύ τους με σχοινιά. Η εσωτερική χωροταξία του πλοίου, σε συνδυασμό με την εργονομία και ανθρωπομετρία του πληρώματός του, έδωσαν ένα υδροδυναμικό, δακρυόσχημο σκαρί, μήκους 17 μέτρων και πλάτους 4 μέτρων περίπου, με εμφανείς «ναυτικές αρετές» για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του Αιγαίου, όπου το πρωτότυπό του ταξίδευε.

Ποιοι διεξήγαγαν το πρόγραμμα κατασκευής

Η ανακατασκευή του πλοίου μινωικής περιόδου, την οποία απεφάσισε το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, εντάσσεται σ' ένα ολοκληρωμένο ερευνητικό πρόγραμμα Πειραματικής Ναυτικής Αρχαιολογίας, διάρκειας 4 ετών (2001 - 2004), που υλοποιήθηκε σύμφωνα με όλους τους κανόνες επιστημονικής δεοντολογίας και με τη χρήση αυθεντικών υλικών, εργαλείων και διαδικασιών της εποχής που αφορά.

Το Πρόγραμμα αυτό υλοποιήθηκε στο πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ: α) Του «Ναυτικού Μουσείου Κρήτης»,που είναι ο εμπνευστής και χρηματοδότης οργανισμός του Προγράμματος και, β) Του «Ινστιτούτου Έρευνας της Αρχαίας Ναυπηγικής και Τεχνολογίας: «ΝΑΥΔΟΜΟΣ»,που είχε τη συνολική ευθύνη Έρευνας, Ναυπήγησης και Διεύθυνσης του Προγράμματος, (με οκταμελή διεπιστημονική Ερευνητική Ομάδα).

Επιστημονική μελέτη

Όλες οι διαδικασίες και φάσεις της ναυπήγησης, μελετήθηκαν σε τρισδιάστατο ψηφιακό μοντέλο, που απέδωσε πολύ σαφή συμπεράσματα για την κατασκευή του πλοίου, καθώς και ακριβέστατη εικόνα της μορφής και των χαρακτηριστικών του.

Στη συνέχεια, η όλη θεωρητική μελέτη εφαρμόστηκε σε στέρεο μοντέλο ( κλίμακας 1:5), κατασκευασμένο από πεντάμετρα κυπαρίσσια, ώστε να προσομοιωθεί η όλη διαδικασία και να αποκτηθούν περισσότερες βεβαιότητες για τη ναυπήγηση.

Τεκμηρίωση

Η θεωρητική τεκμηρίωση του Προγράμματος κατασκευής του πλοίου, έγινε μέσα από επιστημονικό συνέδριο, που το Νοέμβριο του 2002 συνδιοργάνωσαν στην Αθήνα το Πολεμικό Μουσείο, το Ναυτικό Μουσείο Κρήτης και η Έδρα Ναυτικής Ιστορίας της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων του Πολεμικού Ναυτικού. Στην ημερίδα αυτή, τα μέλη της ερευνητικής ομάδας, ανακοίνωσαν επίσημα τα αποτελέσματα των ερευνών τους, ενώπιον ακροατηρίου σχετικού με το αντικείμενο.

Μινωικός πολιτισμός και θάλασσα

Ο Μινωικός πολιτισμός που αναπτύχθηκε στην Κρήτη κατά την δεύτερη χιλιετία προ Χριστού, θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους παγκοσμίως. Τα Μινωικά Πλοία διέσχιζαν το Αιγαίο Πέλαγος και μετέδιδαν τον πολιτισμό της μινωικής Κρήτης σε κάθε άκρη του τότε γνωστού κόσμου.

Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης και της ακμής του πολιτισμού τους, οι Μινωίτες ποτέ δεν αναγκάστηκαν να χτίσουν τείχη γύρω από τις πόλεις τους. Πέρα από τείχος προστασίας, η θάλασσα αποτέλεσε για τους Μινωίτες λεωφόρο επικοινωνίας με τους άλλους πολιτισμούς.

Σιγά σιγά έγιναν δεξιοτέχνες στη κατασκευή πλοίων και ήταν από τους πρώτους πολιτισμούς που βάσισε την ανάπτυξή του στον εμπορικό του στόλο. Οι Μινωίτες γρήγορα δημιούργησαν αποικίες στα κοντινά νησιά του Αιγαίου, τις Κυκλάδες, και ξεκίνησαν να έχουν εμπορικές συναλλαγές με την Αίγυπτο και τη Συρία! Πιστεύεται πως έφτασαν μέχρι τη Σικελία και ακόμα πιο πέρα! Τα κέρδη από το εμπόριο και η εμπειρία που απέκτησαν τους επέτρεψε να κτίσουν μεγάλα λιμάνια, υδραγωγεία και εντυπωσιακά παλάτια.

Ήταν ναυτικοί με μεγάλη αυτοπεποίθηση και τα πλοία τους ήταν τα πιο αξιόπιστα εκείνη την εποχή.