Ο Πύργος των Τρελών: Το πιο ανατριχιαστικό μουσείο της Βιέννης

Θα επισκεπτόσασταν ένα μουσείο που στεγάζεται στον περιβόητο Πύργο των Τρελών; Λέγεται ότι οι τρόφιμοι ζούσαν σε άθλιες συν θήκες. Ήταν κλειδωμένοι σε κελιά, κάποιες φορές αλυσοδεμένοι στα κρεβάτια τους και δεμένοι με ζουρλομανδύες. Σήμερα φιλοξενεί το Μουσείο Παθολογοανατομίας. Πέρα από τα ανατριχιαστικά εκθέματα το ίδιο το κτίριο, με τις παλιές κυκλικές «ψυχιατρικές κελιά», αποτελεί μέρος της εμπειρίας. Το μέρος αποτελεί προορισμό για τους λάτρεις του λεγόμενου «σκοτεινού» τουρισμού στην Βιέννη!

 

Ο αποκαλούμενος «Πύργος των Τρελών» (Narrenturm) είναι ένα σημαντικό μνημείο για την ιστορία της υγειονομικής περίθαλψης και της ιατρικής στα τέλη του 18ου αιώνα. Ιδρύθηκε το 1784 για τη φροντίδα ατόμων με ψυχικές ασθένειες και  μέχρι το 1869 οι τρόφιμοι ζούσαν σε άθλιες συνθήκες. Η ίδρυσή του ειδικά για τη φύλαξη ανθρώπων με ψυχικές ασθένειες θεωρήθηκε πρωτοποριακή πρακτική για την εποχή του διαφωτισμένου αυτοκράτορα Ιωσήφ Β΄.

 Οι συνθήκες ήταν όμως απάνθρωπες: οι τρόφιμοι κρατούνταν σε κελιά, με ελάχιστη ή καθόλου φροντίδα. Οι περίπου 250 τρόφιμοι, κατανεμημένοι σε 28 κελιά ανά κυκλικό διάδρομο σε κάθε έναν από τους πέντε ορόφους, ήταν ουσιαστικά απλώς «φυλακισμένοι». Ήταν κυριολεκτικά ένα «άσυλο», με έμφαση στο «άσυλο». Παρ’ όλα αυτά, θεωρούνταν προτιμότερο από το να κυκλοφορούν ελεύθεροι και να κινδυνεύουν ή να δέχονται κακομεταχείριση από τον υπόλοιπο κόσμο. Οι ασθενείς ήταν κλειδωμένοι ανά δύο σε κάθε κελί, το οποίο δεν περιείχε τίποτα άλλο πέρα από κρεβάτια και γυμνούς τοίχους. Δεν προκαλεί έκπληξη που το κτήριο δεν κράτησε για πολύ αυτόν τον ρόλο· ως ψυχιατρική πτέρυγα.

Το κτήριο έπαψε να λειτουργεί ως ψυχιατρική μονάδα το 1866 και αργότερα φιλοξένησε νοσοκόμες.

 

Το κτήριο αποτελεί διατηρητέο μνημείο και ανήκει σήμερα στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης.  Πρόκειται για ένα κυκλικό, πενταώροφο κτήριο που κατασκευάστηκε το 1783.

Παθολογοανατομικό Μουσείο

 

Το 1971 στεγάστηκε εκεί το Ομοσπονδιακό Παθολογοανατομικό Μουσείο, το οποίο ενσωματώθηκε το 2012 στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βιέννης ως παθολογοανατομική συλλογή του Narrenturm. Το κτήριο ανακαινίστηκε πλήρως και άνοιξε ξανά το 2020 με νέα παρουσίαση της συλλογής.

 

Εκθέματα

Εδώ, σε αυτό το επιβλητικό κυκλικό κτήριο, κρυμμένο πίσω από το παλιό Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης (σήμερα πανεπιστημιούπολη. Από το 1971 στεγάζει τη μεγαλύτερη δημόσια συλλογή παθολογοανατομικών εκθεμάτων στον κόσμο, με περίπου 50.000 αντικείμενα, ανοιχτή σε όλους τους επισκέπτες. Η συλλογή περιλαμβάνει περίπου 70.000 ιατρικά δείγματα, εκ των οποίων μόνο ένα μικρό μέρος εκτίθεται στο κοινό — κυρίως για επαγγελματική ή εκπαιδευτική χρήση.

 

Οι διάδρομοι και τα κελιά περιέχουν δείγματα που παρουσιάζουν διάφορες δυσμορφίες και ασθένειες, τα οποία χρησιμοποιούνταν —όπως και σήμερα— από φοιτητές και γιατρούς για τη μελέτη των ανθρώπινων νόσων και την πρόοδο της ιατρικής. Στις μέρες μας, κάποιοι άνθρωποι επικοινωνούν ακόμη και απευθείας με τους επιμελητές για να προσφέρουν μέρη του σώματός τους προς ένταξη στη συλλογή μετά τον θάνατό τους. Ίσως αυτός να είναι ένας ιδιαιτέρως... βιεννέζικος τρόπος να σε θυμούνται για πάντα.Ένα από τα πιο συγκλονιστικά εκθέματα είναι ένα παιδί με βαριά μορφή συγγενούς ιχθύασης, ταριχευμένο ολόκληρο το σώμα. Ξεχωρίζει επίσης ο σκελετός γυναίκας με σοβαρή ραχίτιδα — μόλις 50 εκ. ύψος — αλλά και τα οστά ενός άντρα άνω των 2,10 μέτρων.

Υπάρχουν και δείγματα ζώων με δυσμορφίες, όπως σιαμαίες γάτες ή παραπανίσια άκρα. Τα υπόλοιπα τρία επίπεδα του κτηρίου δεν είναι επισκέψιμα, παρά μόνο με ειδική άδεια, λόγω της σοκαριστικής φύσης των εκθεμάτων και του περιορισμένου χώρου.

 

Η έκθεση στο ισόγειο περιλαμβάνει ιατρικά εργαλεία, έγγραφα και συντηρημένα δείγματα. Μερικά από τα πιο εντυπωσιακά και συγκλονιστικά εκθέματα περιλαμβάνουν παραμορφωμένα έμβρυα, σκελετούς και κέρινα μοντέλα δερματικών παθήσεων. Ένα ιδιαίτερο έκθεμα είναι ένα διατηρημένο νεογνό με ανεγκεφαλία που τον 19ο αιώνα θεωρήθηκε «διάβολος» λόγω της εμφάνισής του. Υπάρχει επίσης κεφάλι νεογνού με κυκλοπία, καθώς και σκελετός παιδιού με υδροκέφαλο.

 

Η πρόσβαση σε ορισμένα πιο ευαίσθητα εκθέματα επιτρέπεται μόνο μέσω ξεναγήσεων ή με ειδική άδεια, ώστε να αποφευχθεί ο αισθησιασμός. Το μεγαλύτερο μέρος του κτηρίου παραμένει μη προσβάσιμο για το κοινό λόγω περιορισμένου χώρου ή της έντασης του περιεχομένου.

Κάποια όμως παρουσιάζονται σε επισκέπτες μέσω ξεναγήσεων. Λόγω της σοκαριστικής φύσης ορισμένων παραμορφώσεων, κάποια εκθέματα παρουσιάζονται μόνο μετά από ειδική άδεια — ώστε να μη μετατραπεί ο χώρος σε “θεαματικό” αξιοθέατο. Υπάρχουν και πρακτικά εμπόδια: ορισμένοι όροφοι είναι τόσο πυκνά γεμάτοι με ράφια και δείγματα που δεν υπάρχει καν χώρος για επισκέπτες.

Μειονεκτήματα μουσείου

Παρόλο που υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα εκθέματα, δυστυχώς οι πληροφορίες παρέχονται μόνο στα Γερμανικά, με ιατρικούς όρους στα Λατινικά. Αγγλική μετάφραση υπάρχει μόνο αποσπασματικά και όχι επίσημα, παρότι είχε γίνει προσπάθεια δημιουργίας της από αγγλόφωνη μεταφράστρια του μουσείου.

Εκτός από την έκθεση στο ισόγειο, προσφέρονται και ξεναγήσεις στον πρώτο όροφο, που περιλαμβάνουν πιο εξειδικευμένα ιατρικά δείγματα — από δείγματα πνευμόνων, μέχρι μοντέλα δερματικών παθήσεων φτιαγμένα με την τεχνική moulage (εκμαγεία από αληθινούς ασθενείς, ζωγραφισμένα ρεαλιστικά).

Επίσης,  η φωτογράφιση δεν επιτρέπεται μέσα στο μουσείο.

 

 

 Διεύθυνση:

Spitalgasse 2, 1090 Wien (στον χώρο του παλιού Γενικού Νοσοκομείου της Βιέννης)

 Ώρες λειτουργίας:Τετάρτη έως Σάββατο, 10:00–17:00

(Κλειστό Κυριακή έως Τρίτη)