"Ανακάλυψη του Αιώνα στην Κρήτη": Γιατί φωνάζουν για τον Λόφο Παπούρα οι αρχαιολόγοι

 

Μνημείο παγκόσμιας σημασίας  επιμένουν ότι είναι αρχαιολόγοι το εύρημα στον Λόφο Παπούρα που έχει προκαλέσει πολτική και  πολιτιστική... διαμάχη. Ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα των τελευταίων δεκαετιών στην Κρήτη ήρθε στο φως στον λόφο Παπούρα, στον Δήμο Μινώα Πεδιάδας, στο πλαίσιο των εργασιών για τον Νέο Διεθνή Αερολιμένα Ηρακλείου. Η αποκάλυψη μιας σπάνιας κυκλικής κατασκευής προϊστορικών χρόνων, διαμέτρου 48-50 μέτρων, έχει προκαλέσει επιστημονικό και πολιτιστικό σεισμό, με την αρχαιολόγο Μαρία Μαρή και τον δήμαρχο της περιοχής να την χαρακτηρίζουν ως «ανακάλυψη του αιώνα» σε τηλεοπτική εκπομπή της Κρήτης TV.

Την Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2025, στις 12:00, στην αίθουσα Cinobo Όπερα (Ακαδημίας 57), στην Αθήνα, θα πραγματοποιηθεί η πρώτη διάλεξη της σειράς «Περιηγήσεις με την Αρχαιολογική Υπηρεσία», με θέμα «Προκαταρκτικά αποτελέσματα της ανασκαφικής έρευνας στο ύψωμα Παπούρα του Δήμου Μινώα Πεδιάδας». Η εκδήλωση αναμένεται να φωτίσει περαιτέρω τη σημασία του μνημείου και να ενισχύσει το αίτημα για την προστασία του.

Αρχιτεκτονικό θαύμα της 3ης χιλιετίας π.Χ. με λαβυρινθώδη εσωτερικό

Η δομή, μοναδική στον Αιγαιακό χώρο, παρουσιάζει εξαιρετική κατασκευαστική ακρίβεια, με ενάλληλους λιθόκτιστους δακτυλίους σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα και δαιδαλώδες εσωτερικό. Η αρχιτεκτονική της υπερβαίνει τα γνωστά δεδομένα για την Κρήτη της 3ης χιλιετίας π.Χ., ενώ η στρατηγική της θέση στην κορυφή του λόφου προσφέρει οπτικό έλεγχο της πεδιάδας Καστελίου και των γύρω ορεινών όγκων, υποδηλώνοντας τη σημασία της για την εποχή.

Διαχρονική χρήση και τελετουργικός χαρακτήρας

Τα ανασκαφικά δεδομένα δείχνουν χρήση από τη μινωική προανακτορική έως την παλαιοανακτορική περίοδο (3200–1800 π.Χ.), με επανάχρηση στα αρχαϊκά χρόνια. Εκτός από την κεντρική κατασκευή, στα πρανή του λόφου εντοπίστηκαν μινωικό κτηριακό συγκρότημα, αρχαίο μονοπάτι και λατρευτικό σπήλαιο. Η πρώτη ερμηνεία των ευρημάτων υποδεικνύει τελετουργική και κοινωνικο-θρησκευτική χρήση, καθιστώντας το μνημείο κοινοτικό σύμβολο προβολής των τοπικών κοινωνιών.

Κίνδυνος καταστροφής από έργα του νέου αεροδρομίου

Τη πρόθεση της διαχειρίστριας εταιρείας να εγκαταστήσει ραδιοβοηθήματα, πύργους ελέγχου και άλλα κτήρια στον λόφο Παπούρα,  καταγγέλλουν οι αρχαιολόγοι καθως και τις εκτενείς διαμορφώσεις και ταπεινώσεις του εδάφους, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις. Οι αρχαιολόγοι προειδοποιούν ότι τέτοιες παρεμβάσεις θα βλάψουν ανεπανόρθωτα το μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο, παραβιάζοντας τον αρχαιολογικό νόμο 4858/2021 και τις διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν την Ελλάδα.

Απαίτηση για θεσμική προστασία και ανάδειξη του μνημείου

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, το Παράρτημα Κρήτης και πλήθος επιστημόνων ζητούν την άμεση θεσμική θωράκιση του λόφου Παπούρα, ώστε να παραμείνει ανέγγιχτος και ελεύθερος από κάθε είδους βλάβη. Τονίζουν ότι η ανασκαφική έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί και οποιαδήποτε απόφαση για την τύχη του μνημείου είναι πρόωρη και ηθικά ανεπίτρεπτη.