Ποιοι ήταν οι εγκληματίες πολέμου; Ψυχοπαθολογικά διαταραγμένα τέρατα που είχαν αλωθεί από την τρέλα ή κοινοί φιλόδοξοι αριβίστες και εξουσιομανείς που πάτησαν κυριολεκτικά επί πτωμάτων για να «κατακτήσουν» τον κόσμο;
της Μαρίας Αλιμπέρτη
Η ταινία Νυρεμβέργη δίνει την απάντηση στο ηθικό ερώτημα που τέθηκε μετά τη λήξη του πολέμου: εάν οι σφαγείς θα έπρεπε να εκτελεστούν κατευθείαν – εκδοχή που πρυτάνευσε μεταξύ των ηγετών των Συμμάχων – ή θα έπρεπε να καθίσουν στο εδώλιο και να αποδοθεί Δικαιοσύνη.
Στη Βαυαρική πόλη, ανάμεσα στα συντρίμμια, το μοναδικό διατηρημένο δικαστικό μέγαρο φιλοξένησε 400 άτομα που έγιναν μάρτυρες της ιστορίας σε μια δίκη που διεξαγόταν σε τέσσερις γλώσσες. Στο Διεθνές Στρατιωτικό Δικαστήριο απαγγέλθηκαν κατηγορίες για εγκλήματα κατά της ειρήνης, της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου. Η ταινία δεν είναι μόνο ένα δικαστικό και ιστορικό δράμα, είναι μια διδακτική εμπειρία για το πώς πρέπει να σκεφτόμαστε τα εγκλήματα πολέμου και μια τροφή για σκέψη ώστε να αναγνωρίζουμε τα σημεία των καιρών μας.
Περίληψη
Η πλοκή χτίζεται από τον σεναριογράφο James Vanderbilt με βάση το βιβλίο του Jack El-Hai για τη σχέση του Hermann Göring με τον Αμερικανό ψυχίατρο Douglas Kelley. Η ταινία ισορροπεί μεταξύ συναισθήματος και ωμού ρεαλισμού. Η αφήγηση αναφέρεται στο ιστορικό γεγονός των 22 εγκληματιών πολέμου που κρατήθηκαν μέχρι να δικαστούν. Μέσα από τα μάτια του ψυχιάτρου, η εξιστόρηση φέρνει πιο κοντά την ανθρώπινη διάσταση ακόμη και αυτών των τεράτων που παρέσυραν την Οικουμένη σε πόλεμο και αιματοκύλησαν τον πλανήτη με 80 εκατομμύρια θανάτους.
Το σενάριο αναδεικνύει το δίλημμα των Συμμάχων: εάν θα προχωρούσαν απευθείας στην εξόντωση της ναζιστικής ηγεσίας ή θα διεξήγαγαν δίκη. Υπήρχε ο φόβος πως ακόμη και μέσα από τη δίκη θα δινόταν βήμα στους κατηγορούμενους να παρουσιαστούν ως θύματα και να ξεσηκώσουν τον γερμανικό λαό. Άλλωστε, και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η αυστηρότητα των νικητών καλλιέργησε τον μύθο της «πισώπλατης μαχαιριάς», που συνέβαλε στην ανάδυση των ιδεολογιών του Γ΄ Ράιχ.
Την διεξαγωγή μιας δίκαιης δίκης υπερασπίστηκε ο εισαγγελέας Ρόμπερτ Χ. Τζάκσον (Robert H. Jackson), που υποδύεται μοναδικά ο Michael Shannon. Η προοδευτική ματιά του αναδεικνύεται μέσα από την ερμηνεία, τονίζοντας μια προσωπικότητα που δεν φοβήθηκε να εναντιωθεί στις ΗΠΑ στη δημιουργία στρατοπέδων για πολίτες ιαπωνικής καταγωγής και αυτή τη φορά αποτέλεσε φωνή της δικαιοσύνης απέναντι στα εγκλήματα του ναζιστικού καθεστώτος.
Οι ερμηνείες
Ο Ράσελ Κρόου ενσαρκώνει πειστικά τον Hermann Göring, έναν γνήσιο ναρκισσιστή με απαράμιλη αυταρέσκεια και αχαλίνωτη αυτοπεποίθηση. Αποδίδει την επιδειξιομανία του ιδιαίτερα μέσα στην αίθουσα της δίκης, όπου εξακολουθεί να φέρεται υπεροπτικά και να προσπαθεί να χειραγωγήσει τους γύρω του. Η χημεία του με τον Rami Malek, που υποδύεται τον λοχαγό ψυχίατρο Douglas Kelley, είναι εμφανής. Ο Malek παρουσιάζει τον Kelley ως φιλόδοξο επιστήμονα που βλέπει την αποστολή του όχι μόνο ως καθήκον αλλά και ως ευκαιρία να καταγράψει σε βιβλίο τα πορίσματά του για την ψυχολογία των εγκληματιών πολέμου.
Συγκλονιστική είναι η ερμηνεία του Malek στο ξέσπασμα όπου προειδοποιεί ότι οι επόμενοι φιλόδοξοι και επικίνδυνοι εξουσιομανείς που θα επιθυμούν να καθυποτάξουν τον κόσμο δεν θα φορούν στολές. Ήταν άραγε η ρήση του προφητική;
Νοήματα
Η ταινία, αν και αφηγείται την Ιστορία από την πλευρά των νικητών, αναδεικνύει το ψυχολογικό παιχνίδι που έπαιζε ο στρατάρχης για να χειραγωγήσει τον ψυχίατρο, τονίζοντας μια ανθρώπινη πλευρά μέσα σε μια ατμόσφαιρα κτηνωδίας. Παρά το γεγονός ότι και οι δύο ψυχίατροι είχαν προσωπικές φιλοδοξίες, η ταινία δείχνει πως μια ομάδα φιλόδοξων «ανδρών» με επίφαση ιδεολογίας και πατριωτισμού προχώρησε σε μεγαλομανή, καταστροφικά σχέδια για την ανθρωπότητα.
Η ταινία απλοποιεί τη νομική πολυπλοκότητα αλλά αποδίδει μοναδικά τα διλήμματα και δίνει ερεθίσματα για να αναλογιστούμε τα σημερινά λάθη που οδηγούν σε νέους πολέμους.
Αξίζει να τη δεις
Παρά τις δύσκολες σκηνές με ντοκουμέντα από τα 1.200 στρατόπεδα που εξοντώθηκαν 6 εκατομμύρια Εβραίοι και άλλοι, η ταινία αποτελεί μια συγκλονιστική κινηματογραφική εμπειρία. Η ατμόσφαιρα, η πιστή αναπαράσταση της αίθουσας της δίκης και η ιστορική βαρύτητα του γεγονότος την καθιστούν πηγή αφύπνισης.
Η Δίκη της Νυρεμβέργης υπήρξε θεμελιώδης για τη σφυρηλάτηση της ιστορικής μνήμης των Ευρωπαίων και για την καθιέρωση του διεθνούς δικαίου. Η ταινία υπενθυμίζει ότι οι Ευρωπαίοι συσπειρώθηκαν σε ένα δικαστήριο για να αποδείξουν τις ανώτερες αξίες τους έναντι της βαρβαρότητας και της απανθρωπιάς, καλώντας μας να εμπνευστούμε και να μην επαναλάβουμε τα ίδια λάθη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου