Υποθαλάσσια μουσεία και Ενάλια Αρχαιολογία: Η Ελλάδα και η πολιτιστική αξιοποίησης του βυθού

Παρά τον πλούτο της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς και την έκταση του νησιωτικού της χώρου, η Ελλάδα παραμένει πίσω στην ανάπτυξη δομών ενάλιας αρχαιολογίας. Η δημιουργία υποθαλάσσιων μουσείων και πολιτιστικών διαδρομών θα μπορούσε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης για τον πολιτιστικό τουρισμό, την επιστημονική έρευνα και τη διεθνή προβολή της χώρας.

Της Μαρίας Αλιμπέρτη

Το 2025, η Ελλάδα διαθέτει επισήμως μόνο έναν επισκέψιμο υποθαλάσσιο αρχαιολογικό χώρο, στο ναυάγιο της Περιστέρας στην Αλόννησο. Παρότι η περιοχή έχει αναδειχθεί ως πρότυπο για την αξιοποίηση της ενάλιας αρχαιολογίας, η απουσία αντίστοιχων δομών σε άλλες περιοχές της χώρας υπογραμμίζει την ανάγκη για εθνική στρατηγική. Η πρόταση της βουλευτού Μίκας Ιατρίδη για τη δημιουργία υποθαλάσσιου μουσείου στα Δωδεκάνησα επαναφέρει στο προσκήνιο το ζήτημα της αξιοποίησης των αρχαίων ναυαγίων και των ενάλιων μνημείων που βρίσκονται διάσπαρτα στον ελληνικό βυθό.

Προστασία ενάλιας πολιτιστική κληρονομιάς

Μπορεί η  κοινοβουλευτική  παρέμβαση της κας Ιατρίδη να αναφέρεται στη  Δωδεκάνησο αλλά είναι η αφορμή να δούμε τι γίνεται με τη χαρτογράφηση των πολιτιστικών τεκμηρίων όπως  δεκάδες αρχαία ναυάγια, ερείπια λιμανιών και τεκμήρια εμπορικών και στρατιωτικών δραστηριοτήτων.  

 Η βουλευτής προτείνει στο Υπουργείο Πολιτισμού τη συστηματική καταγραφή, χαρτογράφηση και ψηφιακή τεκμηρίωση των ενάλιων αρχαιοτήτων, καθώς και τη δημιουργία πολιτιστικών διαδρομών σε περιοχές όπως η Κάσος, τα Λέβιθα και η Λέρος. Η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, όπως η φωτογραμμετρία και η 3D απεικόνιση, μπορεί να ενισχύσει την προσβασιμότητα και την επιστημονική χρήση των δεδομένων.

Πολιτιστικός τουρισμός και συνέδρια ενάλιας αρχαιολογίας

Η ανάπτυξη υποθαλάσσιων μουσείων και επισκέψιμων αρχαιολογικών χώρων θα μπορούσε να προσελκύσει λάτρεις των καταδύσεων, επιστήμονες και φοιτητές από όλο τον κόσμο. Σε συνδυασμό με το φυσικό περιβάλλον των ελληνικών νησιών, η ενάλια αρχαιολογία μπορεί να αποτελέσει βάση για την ανάπτυξη συνεδριακού τουρισμού και διεθνών συνεργασιών. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε πυρήνα για την επιστημονική κοινότητα της ενάλιας αρχαιολογίας, αρκεί να επενδύσει σε δομές, υποδομές και πολιτικές που θα στηρίξουν αυτή την προοπτική.

Ο εθνικός σχεδιασμός και η στοχευμένη χρηματοδότηση για την ενάλια αρχαιολογια θα αποτελούσε για την χώρα μια σημαντική ευκαιρία ανάπτυξης. Ωστόσο, χρειάζεται θεσμική πρόβλεψη, στρατηγική και αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων, ώστε η Ελλάδα να μην παραμένει ουραγός σε έναν τομέα όπου διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα.