Περπατήστε μαζί μας νοερά στην αρχαία Αγορά!

Καθημερινή πρωί και στην Αθήνα τρέχουν όλοι να προλάβουν το λεωφορείο, το τρένο, την κίνηση, τον χρόνο...Τους βλέπω αγχωμένους και αγέλαστους, σαν να πρέπει να κάνουν μια μέρα ακόμη αγγαρεία. "Το καλό του να μην έχεις δουλειά είναι ότι κάνεις πράγματα για τον εαυτό σου", σκέφτομαι και κατευθύνομαι σ' έναν χώρο που ο χρόνος έχει παγώσει. Στην Αρχαία Αγορά τα μνημεία στέκουν περήφανα καταμαρτυρώντας το μεγαλείο άλλων εποχών. Στέκομαι μαζί με συμφοιτητές από το πρόγραμμα της Ακαδημίας Πλάτωνος πάνω στην οδό που διέσχιζε η πομπή των Παναθηναίων  και προσπαθώ να με φανταστώ να ζω σε εκείνη την εποχή, την ένδοξη για την πόλη μας... 

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Στον δημόσιο αυτό  χώρο, ο οποίος κατά τα προϊστορικά χρόνια φιλοξενούσε κατοικίες και νεκροταφεία, την περίοδο του Κλεισθένη αποτελούσε αρένα τέλεσης πολιτικών καθηκόντων και άσκησης πολιτικών δικαιωμάτων, μας εξηγεί ο καθηγητής μας κ. Ι. Κυριακαντωνάκης. Η Δημοκρατία επέτρεπε τον συνδυασμό δικαστηρίων, εμπορίου και θρησκευτικών λατρευτικών τελετών. Καθώς στέκομαι σε ένα σημείο ανάμεσα στις δυο πύλες της αρχαίας πόλης το Δίπυλο στον Κεραμεικό και τα Προπύλαια του Παρθενώνα προσπαθώ να αναστήσω με την φαντασία μου αυτά τα λαμπρά οικοδομήματα. Πώς να ένιωθαν οι πολίτες

που έβλεπαν τους εαυτούς να απεικονίζονται στην πομπή των Παναθηναίων πάνω στις μετόπες του Παρθενώνα  κατά το πρόγραμμα του Περικλή; Είχαν προηγηθεί βέβαια ένδοξες μέρες με την νίκη των Αθηναίων στην μάχη του Μαραθώνα το 490 π.Χ. κατά του Δαρείου αλλά και μαύρες σελίδες της ιστορίας όπως η ήττα από τον Ξέρξη που είχε κατακάψει την Ερέτρια, στις Θερμοπύλες στις οποίες όμως οι 300 του Λεωνίδα μάχονταν ως ανδρείοι παρά τις προειδοποιήσεις που τους έφεραν οι χρησμοί του Μαντείου των Δελφών. Οι Αθηναίοι είδαν τους Πέρσες να μπαίνουν στην πόλη τους, να λεηλατούν τους ναούς και να καίνε τα ιερά τους, ήταν τέτοιο το σοκ τους  που έδωσαν όρκο να μην τα ξαναφτιάξουν. Όμως μετά την νίκη στην Σαλαμίνα (480π.Χ.) χάρη στον στόλο του Θεμιστοκλή και τον τελικό διωγμό τους με την Μάχη των Πλαταιών (479π.Χ.)  η Αθήνα έπρεπε να αποδείξει το μεγαλείο της και τελικά Περικλής εκπόνησε αυτό το πρόγραμμα με λεφτά όμως της Αθηναϊκής συμμαχίας. Μέσα σε δέκα χρόνια από τότε που έσβησε η πυρά του πολέμου ανέστησαν ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου! Η σκέψη μου ταξιδεύει, ενώ το σώμα μου περιδιαβαίνει την αγορά...

Μπροστά από το Ωδείο νιώθω ότι η χρονοκάψουλα σταμάτησε στην Ρωμαϊκή εποχή και εγώ βλέπω εκείνο το υπέροχο κτίριο που έφτιαξαν Ρωμαίοι  για να νιώσουν ότι μετέρχονται την Ελλήνων παίδευσις, ενώ οι Αθηναίοι από την μεριά τους τοποθετούσαν σε βάθρο  αγάλματα των Ρωμαίων προστατών τους για να τους κολακεύουν, όπως αυτόν του Αγρίππα, γαμπρού του Αυγούστου.
Στα δεξιά του μονοπατιού φαίνονται τα χνάρια του ναού του Άρεως, ο οποίος μεταφέρθηκε από την εποχή του Αυγούστου στον χώρο της Αγοράς- ίσως από τις Αχαρναίς- στο πλαίσιο ενός προγράμματος αυτή την φορά από τους Ρωμαίους, περιλαμβάνοντας και την δημιουργία βιβλιοθηκών. Από αυτό το σημείο χαζεύω το Θησείον, ίσως τον πιο καλοδιατηρημένο ναό. 
Γυρίζοντας στο μονοπάτι στα αριστερά μας βρέθηκε το μνημείο των επωνύμων ηρώων- 10 αγάλματα, ένα για κάθε φυλή των Αθηναίων. Στην βάση των αγαλμάτων αφήνονταν οι προτάσεις νόμου προκειμένου να τις διαβάσουν οι πολίτες που θα πήγαιναν να ψηφίσουν στην Εκκλησία του Δήμου. Αργότερα τα αγάλματα των ηρώων έγιναν 12 για να τιμήσουν τον Δημήτριο τον Πολιορκητή.
Το ταξίδι μας συνεχίζεται χαζεύοντας τα ερείπια που κάποτε μαρτυρούσαν την αίγλη του

χώρου: Νότια βρίσκονταν οι στοές αυτές του Ελευθέριου Διός, του Άρχοντα Βασιλέα- από εκεί έφυγε ο Σωκράτης όταν τον κατηγόρησε ο άσημος ποιητής Μέλητος και πορεύτηκε προς τα δικαστήρια, νότια της Θόλου. Δίπλα στις στοές βρισκόταν το βουλευτήριο. Σημειώνεται ότι η Βουλή των πεντακοσίων ήταν το ανώτατο όργανο της Αθήνας, κατείχε σημαντικές ευθύνες όπως η Εκκλησία του Δήμου, καθώς η Βουλή νομοθετούσε και απαρτίζονταν από πολίτες που είχαν κληρωθεί. Αυτοί εκπροσωπούνταν από το Πρυτανείο, σώμα που ανανεώνονταν σε μέλη κάθε 35 μέρες. Δυστυχώς δεν σώζονται ούτε ερείπια από την Ποικίλη Στοά-σήμερα εκεί βρίσκονται καφετέριες- η οποία ονομάστηκε έτσι καθώς ήταν ζωγραφισμένη  με παραστάσεις μαχών στο πλαίσιο ενός διαλόγου του πολίτη με την πόλη του. Σε εκείνο το σημείο γεννήθηκε και η Στωική Φιλοσοφία του Ζήνωνα.
Για να βρούμε λίγη δροσιά σταθήκαμε μπροστά από το βουλευτήριο- μητρώο, το οποίο μάλλον πήρε το όνομά του από ναό που βρισκόταν αρχικά εκεί αφιερωμένο στην Ρέα, μητέρα του Δία, προστάτιδα των αρχείων, των νόμων και των δικογράφων.

Ο Θόλος που βρίσκεται στα αριστερά μας βοήθησε- όπως και η μαρτυρία του Παυσανία- ώστε οι αρχαιολόγοι να ταυτίσουν τα κτίρια, μας εξήγησε ο κ.Κυριακαντωνάκης. Εκεί λειτουργούσε πολύ πριν την δημιουργία του Θόλου, το Πρυτανείον όπου εναπόθεταν νομικά κείμενα και αρχεία, ενώ· ταυτόχρονα, λειτούργησε και ως δημόσιος χώρος εστίασης, όπου σιτίζονταν δωρεάν (με δημόσια δαπάνη) εξέχουσες προσωπικότητες της πόλης και όπου οι Αθηναίοι  διοργάνωναν συμπόσια.
Ονόματα, θεσμικά όργανα, ερείπια...ζαλίστηκα συγκράτησα μόνο την Κλεψύδρα της Ηλιαίας- τα κεντρικά δικαστήρια και την μοναδικού κάλλους εκκλησίας των Αγίων Αποστόλων, η οποία χτίστηκε πάνω σε μια κρήνη και δίπλα σε ένα ανταλλακτήριο νομισμάτων. Κατηφορίζοντας περιδιάβηκα την Στοά του Αττάλου, δώρο δηλαδή του βασιλιά της Περγάμου,  Αττάλου του Β' στους Αθηναίους. 
Τα κατάκοπα πόδια μου όμως δεν μου επέτρεψαν να απολαύσω την έκθεση του μουσείου, ιδιαίτερα αυτή στον δεύτερο όροφο που άνοιξε για το κοινό μόλις το 2012 και περιλαμβάνει ενδιαφέροντα πορτραίτα Αθηναίων που στόλιζαν την Αγορά. Έτσι κοιτάζοντας τις προτομές και τις κεφαλές, τους έδωσα ραντεβού την πρώτη ηλιόλουστη Κυριακή του Οκτώβρη, με την ευχή να παρακινήσω και εσένα φίλε/φίλη αναγνώστη/αναγνώστρια να επισκεφθείς αυτόν τον χώρο-κιβωτό του Πολιτισμού και της Δημοκρατίας!