Όλγα Προφίλη: “Αναμφισβήτητα τάσσομαι πάντα υπέρ των μειονοτήτων”

Σχεδόν πάντοτε εμφανίζονται στο δρόμο μας γεγονότα που αφήνουν μέσα μας ζωηρό το αποτύπωμά τους αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο που μας περιβάλλει. Άλλες φορές είναι ανώδυνα αφήνοντάς μας μια ευχάριστη αίσθηση στην καρδιά και κάποιες άλλες είναι επώδυνα και μας κάνουν ακόμη πιο δυνατούς. Μέσα από αυτά εκτιμούμε περισσότερο αυτά που μέχρι τότε θεωρούσαμε δεδομένα και βάζουμε πλώρη για νέους προορισμούς. Έτσι και η Όλγα Προφίλη, η γυναίκα που βρίσκεται πίσω από το βιβλίο “Αγαπημένο μου Μπουένος Άιρες”, η οποία μοιράζει το χρόνο της ανάμεσα στις Βρυξέλλες, την Καρδαμύλη και το Μπουένος Άιρες. Μια γυναίκα που με οδηγό τη μουσική επινόησε μια ξεχωριστή  ιστορία ενός αντισυμβατικού έρωτα, ο οποίος άνθισε στην Αργεντινή, παρά τις αντιξοότητες, με φόντο ένα σκηνικό γεμάτο πολιτικές αναταραχές, ανατροπές και αβεβαιότητα για το μέλλον. Όπως ακριβώς και σήμερα. Όπως ακριβώς και στη χώρα μας. Κι όμως ο πραγματικός έρωτας βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να ανθίζει. Και η ζωή τον τρόπο να νικά…

Συνέντευξη στη Βίκυ Καλοφωτιά

Η δικτατορία στην Αργεντινή, ένας έρωτας που ανθίζει σε αντίξοες συνθήκες, ένα ταξίδι από την Αθήνα, στο Παρίσι και από εκεί στην Ιταλία. Πώς εναρμονίστηκαν όλες αυτές οι “χορδές” της χάρτινης άρπας για να προκύψει το βιβλίο σας “Αγαπημένο μου Μπουένος Άιρες”;

Εικόνες, αναγνώσεις, εμπειρίες, και η προσωπική δημιουργική περιέργεια μιας ολόκληρης ζωής εκτός Ελλάδας έφτιαξαν ένα καμβά πάνω στον οποίο δούλεψα καιρό για να το γράψω. Προσθέτοντας σε όλα αυτά και τις αναμνήσεις της παιδικής μου ηλικίας.

Πρόκειται για το πρώτο σας μυθιστόρημα. Ήταν η συγγραφή κάτι που υπήρχε ανέκαθεν στο πίσω μέρος του μυαλού σας; Πώς αποφασίσατε να το μοιραστείτε με τους αναγνώστες, τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο;

Ναι, η ιδέα ταξίδευε μέσα μου χρόνια. Κάποτε –γύρω στο 1990– είχα φτιάξει και ένα μικρό χειρόγραφο που μετά καταχώνιασα στο υπόγειο του σπιτιού μου στις Βρυξέλλες. Μετά το ξέχασα. Πριν από περίπου πέντε χρόνια άρχισα να το ξανασκέφτομαι, φυσικά με πολλές παραλλαγές. Όταν κάποια στιγμή, τακτοποιώντας το χάος που επικρατούσε στο υπόγειο βρήκα το χειρόγραφο, κάθισα και το διάβασα. Δέκα σελίδες ήταν, μια τελείως διαφορετική ιστορία, οι κύριοι χαρακτήρες όμως υπήρχαν από τότε. Μια κοπέλα, ένας θείος μετανάστης, ένας Αργεντίνος πολιτικός πρόσφυγας. Δεν ήταν τυχαίο που την κρατούσα στα χέρια μου. Ένιωσα ότι είχε βαρεθεί να περιμένει και μου ζητούσε να τη γράψω. Την έβαλα λοιπόν μπροστά!

Η πλοκή εκτυλίσσεται φέροντας έντονη τη σφραγίδα της μουσικής. Ήχοι του τάνγκο χαϊδεύουν το αυτί δίνοντας τροφή στη φαντασία και το όνειρο. Τι είναι αυτό που σας έκανε να “πασπαλίσετε” την ιστορία με μελωδικές “νιφάδες”;

Λατρεύω τη μουσική. Με συνοδεύει παντού, όποτε έχω χρόνο να της αφιερώσω. Δεν μπορώ να φανταστώ τη ζωή μας χωρίς μουσική. Τα τελευταία χρόνια έχω αφοσιωθεί στο τάνγκο και ακούω με προσοχή τα τραγούδια που χορεύω. Οι χορευτές του τάνγκο σπάνια τα ακούνε. Θυμάμαι πόσο μου είχαν κάνει εντύπωση τα λόγια των τραγουδιών του έργου του Fernando Solanas “Τάνγκο, η εξορία του Γαρδέλ”, όταν το είχα δει το 1986. Κάθε τραγούδι και ένα ποίημα...συχνά σουρρεαλιστικό, όπως εκείνη η “κατατρυπημένη καρδιά κρεμασμένη στην ντουλάπα” ενός πολιτικού εξόριστου, “μόνου σαν ένα στρογγυλό μηδενικό” που τραγούδαγε ο Roberto Goyeneche σε μουσική Astor Piazzolla.

Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες αποκαλύπτεται ένας αντισυμβατικός έρωτας μεταξύ μιας φοιτήτριας και ενός πολιτικού πρόσφυγα. Έχουμε και στη ζωή μας εκτός μυθοπλασίας, την τόλμη να κάνουμε το ίδιο, στο όνομα ενός αληθινού έρωτα;

Ελπίζω να την έχουμε, εξάλλου δεν λένε ότι η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς; Πιστεύω ότι εάν ξέρουμε μέσα μας τι είναι αυτό που πραγματικά θέλουμε, δεν πρέπει να διστάζουμε. Αρκεί βέβαια να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας.

“…οι πιέσεις που συναντούσε ήταν τρομακτικές, καθώς οι δανειστές απαιτούσαν να πληρωθούν, ενώ τα μισά από τα υπέρογκα ποσά των δανείων είχαν φυγαδευτεί σε ανώνυμους λογαριασμούς στο εξωτερικό”, διαβάζουμε διατρέχοντας τη γραπτή σας κατάθεση. Μια εικόνα της Αργεντινής μετά το τέλος της δικτατορίας. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι υπάρχουν κοινά στοιχεία με την Ελλάδα του σήμερα;

Ναι, νομίζω ότι υπάρχουν κοινά στοιχεία, τηρουμένων βέβαια των αναλογιών. Η Αργεντινή ξαναγεννιέται από τις στάχτες της συνέχεια. Οι Αργεντίνοι παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρον αυτά που συμβαίνουν στην Ελλάδα. Αυτή την εποχή ετοιμάζονται για προεδρικές εκλογές και οι πολιτικές συζητήσεις είναι ιδιαίτερα έντονες και συχνά βίαιες.

Μοιράζετε το χρόνο σας ανάμεσα στις Βρυξέλλες, την Καρδαμύλη και το Μπουένος Άιρες. Σε ποιον τόπο αισθάνεστε περισσότερο “σαν στο σπίτι σας”;

Δεν είμαι σίγουρη ότι μπορώ να σας δώσω ξεκάθαρη απάντηση. Και στα τρία μέρη από λίγο...Οι αφίξεις, μου είναι ιδιαίτερα ευχάριστες, για τις αναχωρήσεις προετοιμάζομαι μέρες.

 

Έχετε διατελέσει και στην Επιτροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως υπεύθυνη για την προώθηση και διατήρηση των μειονοτικών γλωσσών και πολιτισμών. Πόσο εφικτό είναι αυτό σε μια εποχή, όπου οτιδήποτε αποτελεί μειονότητα, μάχεται καθημερινά να αντιμετωπίσει την επίθεση του “οδοστρωτήρα” της κυριαρχίας της μάζας, σε όλα τα επίπεδα;

Αναμφισβήτητα τάσσομαι πάντα υπέρ των μειονοτήτων. Ακόμα και όταν ξέρω ότι το παιχνίδι είναι χαμένο, ελπίζοντας ότι κάτι θα συμβεί που θα το ανατρέψει. Η προστασία και η αναγνώριση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων είναι ένας επίπονος και χρονοβόρος αγώνας. Εξάλλου η ποικιλότητα και η πολυπολιτισμικότητα διευρύνουν τους ορίζοντές μας, αναπτύσσοντας την ανεκτικότητα στον Άλλο. Κάτι που εκείνα τα χρόνια δούλεψα πολύ, συνεισφέροντας στη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής ταυτότητας που σήμερα δυστυχώς διακυβεύεται. Η κρίση κλονίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση από τα θεμέλιά της.

Κάποιες φορές η ζωή φέρνει στο διάβα μας γεγονότα τόσο καθοριστικά, που μας κάνουν να αναθεωρήσουμε ό,τι αποτελούσε την κοσμοθεωρία μας μέχρι εκείνη τη στιγμή. Ποια είναι η δική σας αντίστοιχη “κομβική στιγμή”, η οποία άλλαξε τη ζωή σας;

Το ατύχημα που είχα πριν από μερικά χρόνια, άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζω την καθημερινότητα, αναθεωρώντας στόχους, προτεραιότητες, αλλά και επιθυμίες. Υπήρξα φοβερά τυχερή γιατί το αυτοκίνητο που με χτύπησε, ενώ διέσχιζα μια λεωφόρο περπατώντας πάνω στη διάβαση των πεζών, μπορούσε να με είχε σκοτώσει.

Πώς σκέφτεστε να συνεχίσετε τη διαδρομή σας στα μονοπάτια των λέξεων; Υπάρχει στο μυαλό σας ήδη η ιδέα για το επόμενο μυθιστόρημά σας;

Υπάρχει, αλλά χρειάζεται ακόμα πολλή δουλειά και έρευνα. Αυτό είναι και το κομμάτι που με ενθουσιάζει. Η επιτόπια έρευνα με ένα μαγνητόφωνο στο χέρι. Όπως τότε που γύρναγα στα χωριά της Απουλίας για να μαζέψω υλικό για τη μελέτη μου. Ξαναβρίσκω έτσι μια παλιά μου αγάπη!

*Το βιβλίο της Όλγας Προφίλη, “Αγαπημένο μου Μπουένος Άιρες”, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. (Φωτογραφίες 1, 2, 5/kaleidoskopio.gr).

Δείτε στο ακόλουθο βίντεο, αποσπάσματα από την ταινία του Fernando Solanas, “Τάνγκο, η εξορία του Γαρδέλ” με πινελιές τάνγκο: