Ένα διαφορετικό βλέμμα στον πρόσφυγα-συνάνθρωπο από τον φωτογράφο Σταύρο Χαμπάκη

Ένα βλέμμα, ένα χαμόγελο, ένα νεύμα... μας βοηθά να κατανοήσουμε ποιοι είναι αυτοί οι "ξένοι", πόσο μας μοιάζουν αυτοί οι "άλλοι", να μας θυμίσει τι υπέφεραν όχι και τόσο πολύ καιρό μακριά οι "δικοί" μας περνώντας τα ίδια παράλια, πως τα δικά μας παιδιά είχαν την ίδια αγωνία στα μάτια.... 

Ο Σταύρος Χαμπάκης βρέθηκε ένα βράδυ στα τέλη του καλοκαιριού στην Πλατεία Βικτωρίας, καθώς φωτογραφίζει ως free lancer θέματα που ενδιαφέρουν τον ίδιο. Ο καλλιτέχνης ασχολείται με τις προσωπογραφίες και ιδιαίτερα των κατατρεγμένων ανθρώπων είτε αυτοί είναι άστεγοι, άνεργοι είτε ναρκομανείς είτε τσιγγάνοι, μη βολεμένοι στην κοινωνία, όπως θα μου τους περιγράψει. Εκείνο το βράδυ δεν μπορούσε να φανταστεί την διάσταση που θα λάμβανε το ζήτημα όταν το κλείστρο της φωτογραφικής μηχανής κατέγραψε ανθρώπους που προσπαθούν να κάνουν ένα νέο ξεκίνημα. "Τα πράγματα ήταν άγρια, με μόνο πλεονέκτημα την φθινοπωρινή ζεστασιά, παρά την ανοργανωσιά δεν θρηνήσαμε

κόσμο." Παράλληλα ταξίδεψε στην Μυτιλήνη, στην Ειδομένη, ενώ επισκέφθηκε και τα κέντρα που δημιουργήθηκαν όπως αυτό στο Γαλάτσι, τους ακολούθησε τους πρόσφυγες στον Πειραιά. Καταγράφοντας την διαδρομή τους προς την "Εδέμ" της Ευρώπης συνέλεξε μοναδικές εικόνες και πλέον ετοιμάζει την έκθεση με τίτλο "Η έξοδος των Σύρων μέσα από τα μάτια των παιδιών" στο παλιό Δημαρχείο Γλυφάδας.Φόβος, κλάμα, αγωνία, αλλά και γέλιο, παιχνίδι, αισιοδοξία αποτυπώνονται σε ασπρόμαυρο φόντο, γράφει στην σελίδα του στο Facebook, με τον ομώνυμο τίτλο. Σκοπός της έκθεσης είναι "να αφυπνίσει και να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο", όπως μου εξήγησε σε μια σύντομη συζήτηση "γιατί πολύ γρήγορα χανόμαστε. Η επικαιρότητα είναι πολύ άγρια. Εάν δεν έχει θύματα, δεν έχει ενδιαφέρον και δεν ξέρω εάν θύμα δεν θεωρείται ένα παιδί που κοιμάται σε χαρτόκουτο έξω στο κρύο και πρέπει να πνιγεί για να ασχοληθεί ο κόσμος στην Ευρώπη." 

Όλα τα έσοδα της έκθεσης θα ενισχύσουν την ομάδα εθελοντών "Το Χωριό του όλο μαζί" που δραστηριοποιείται στην Μυτιλήνη πέρα από το γραφειοκρατικό έργο κάποιων θεσμικών οργάνων και οργανώσεων.

 Συνέντευξη στην Μαρία Αλιμπέρτη 

Οι εικόνες του δεν χρειάζονται λεζάντες, λες ότι έχει αιχμαλωτίσει όλο το συναίσθημα αυτών των παιδιών, ίσως γιατί ο ίδιος ήρθε πολύ κοντά τους . "Δύσκολο να μην δεθείς συναισθητικά με αυτά τα μάτια που σε κοιτάνε". Ο ίδιος χρειάστηκε πολλές φορές να αποτελέσει την "πυξίδα" τους αφού όπως ο Σταύρος επισημαίνει οι άνθρωποι αυτοί δεν ξέρουν που βρίσκονται,"βγαίνουν από μια βάρκα, εάν αυτό λέγεται βάρκα και ρωτάνε "που είναι το μετρό;" Βλέπουν ένα λεωφορείο που έχει βάλει ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς για να τους πάει 500 μέτρα πιο εκεί και ρωτάνε θα μας πάτε στο Μόναχο;" Αντίστοιχα και εκείνοι εμπιστεύονται τον φωτογραφικό φακό να ρωτήσουν, "Δεν είναι λίγες οι φορές που έδωσα την κάρτα μου όχι για να πουλήσω φωτογραφίες, αλλά γιατί αυτοί οι άνθρωποι γίνονται έρμαια αρκετών επιτηδείων...μου έλεγαν άμα μας αφήσουν πριν τα σύνορα και μας ζητούν και άλλα λεφτά να σε πάρουμε τηλέφωνο;" Με προβληματισμό ο Σταύρος μου εξηγεί "δεν ήταν όλοι που τους προσέγγισαν με στόχο να βοηθήσουν, γενικά ο λαός μας είναι ζεστός και φιλόξενος,

αλλά βρίσκονται και επιτήδειοι για την μεταφορά τους ή για να τους αλλάξουν συνάλλαγμα ή για να τους πουλήσουν προπληρωμένες κάρτες κινητής τηλεφωνίας." 

Πίσω από τις ιστορίες και τα υλικά που κουβαλάν μαζί τους κρύβεται μια ιστορική αλήθεια, μια αρπαγή της γης τους, ένα διεθνές παιχνίδι -ένα δράμα, το ο οποίο ο Σταύρος αποκωδικοποιεί "τους πρώτους μήνες έρχονταν με ευρώ, τώρα έρχονται με δολάρια,το ενδιαφέρον είναι ποιος τα αγοράζει αυτά που πουλάνε οι άνθρωποι στην χώρα τους". "Θέλεις να πεις ότι έχουν πάει εκεί ξένα συμφέροντα;" τον ρωτάω. "Ναι έχουν πάει εκεί και την ώρα που φεύγουν τους λέει πούλησέ μου και το σπίτι σου. Δεν εγκαταλείπουν ένα πόλεμο απλά να σωθούν, έχουν αναγκαστεί να πουλήσουν την πατρίδα τους." Δεν είναι μόνο η διάσταση του πρόσφυγα που πρέπει να καταγραφεί αλλά και αυτή του απεγνωσμένου: "οι άνθρωποι δεν ξέρουν προς πια κατεύθυνση να κινηθούν είναι ένας εμφύλιος με τρία ή τέσσερα μέρη... Είναι η μεσαία τάξη που φεύγει..."

Στα απέναντι παράλια ανταμώνουν δυστυχισμένοι από κάθε γωνιά της γης και προσδοκούν παλεύοντας με τα κύματα ένα καλύτερο μέλλον "Βέβαια συναντήσαμε και μάτια, χαμόγελα και αγωνίες από το Νεπάλ, την Ερυθραία, την Ουγκάντα δηλαδή στους κατατρεγμένους όλου του κόσμου μαθεύτηκε ένα κανάλι από τα παράλια της Τουρκίας που πάει Γερμανία και μαζεύτηκαν οι κατατρεγμένοι όλου του κόσμου. Δεν μιλάμε μόνο για Σύρους και δεν έχει κανένα νόημα από ανθρωπιστικής μεριάς." Μέσα από την συλλογή των φωτογραφιών του διαφαίνεται ότι δεν έχει σημασία όταν φθάσεις σε αυτό το σημείο απελπισίας το χρώμα, η εθνικότητα, η καταγωγή "φωτογραφίζεις παιδιά από το Ιράν, χαμόγελα από το Ιράκ . Είναι ένα αμάλγαμα από ανθρώπους που έχουν υποφέρει οικονομικά πέρα από πολιτικά."

"Μου έκαναν εντύπωση στις φωτογραφίες σου πέρα από τα τα πρόσωπα, οι βαλίτσες, τα

παιχνίδια..." Μου απαντά "Εμένα μου θύμισε άλμπουμ που είδα στο Μουσείο Μπενάκη από την Κατοχή. Μου έκανε εντύπωση σε φωτογραφίες που είχα δει πρωτοπόρων τότε του φωτορεπορτάζ, πως παιδιά έπαιζαν δίπλα σε όλμους, σε τραυματίες. Αυτό το συνάντησα και εκεί. Έβλεπα παιδάκια να βγαίνουν από μια βάρκα πραγματικά να έχουν επιβιώσει και να παίρνουν πετρούλες και να τις πετάνε στην θάλασσα να έχουν ένα αυτοκινητάκι και να το τσουλάν σε ένα χαρτόκουτο. Πολλές φορές ήταν τέτοιο το σοκ, μου θύμιζαν παιχνίδια μας άλλης εποχής, που δεν πρόλαβα τα τραβήξω, πραγματικά συνάντησα παιχνίδια που πίστευα ότι δεν υπάρχουν πια. Στρατιωτάκια πλαστικά!..." 

Μέσα από τις προσωπογραφίες τους δεν είναι πια τα παιδιά των "άλλων", δεν είναι κάποια ανάμεσα στους "ανώνυμους" που πέρασαν στην Ελλάδα της κρίσης ως θύματα της άλλης, της προσφυγικής κρίσης. Πλέον απέκτησαν χαρακτηριστικά, μας είπαν με μια εικόνα την ιστορία τους και δεν μπορούμε απλά να τους γυρνάμε την πλάτη.

Αξίζει να σημειωθεί για όσους ενδιαφέρονται να συνδράμουν αυτή την προσπάθεια ότι οι 46 εκτυπώσεις θα πουληθούν, ενώ θα διατίθενται κάποιες καρτ-ποστάλ με συμβολικό αντίτιμο των 10 ευρώ. 

Παλιό Δημαρχείο Γλυφάδας,  Διαδόχου Παύλου & Σάκη Καράγιωργα 2. 

Έως 21 Δεκεμβρίου. 

Οι ώρες λειτουργίας είναι 9:00π.μ. με 8:00μ.μ. τις καθημερινές και 11:00 π.μ. με 9:00μ.μ. το Σαββατοκύριακο. 

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Τρίτη 15 Δεκεμβρίου στις 7:μ.μ.

 Η έκθεση αναμένεται να λάβει παράταση αλλά και να μεταφερθεί στην Θεσσαλονίκη.