Από πού πήρε το όνομά του το Κεντρικό Γυμναστήριο Αθηνών;

Σίγουρα έχετε διέλθει από το Κεντρικό Γυμναστήριο της πόλης, απέναντι από το Παναθηναϊκό, γύρω από το Ζάππειο.Γνωρίζετε όμως από που πήρε το όνομά του;  Το  εν λόγω γυμναστήριο ιδρύθηκε το 1878, είναι το παλαιότερο γυμναστήριο πανελληνίως και φέρει το όνομα του Ιωάννη Φωκιανού. Συγκεκριμένα, ο χώρος ονομάζεται σήμερα Εθνικό Γυμναστήριο Αθηνών «Ιωάννης Φωκιανός» και οι εγκαταστάσεις του περιλαμβάνουν χώρους άθλησης, αίθουσα 300 τετραγωνικών μέτρων για γυμναστική, γραφεία, αποδυτήρια, αποθήκες και και άλλους βοηθητικούς χώρους. Υπάρχει υπαίθριος χώρος περίπου 3 στρεμμάτων με γήπεδα μπάσκετ και βόλεϊ. Ελάχιστοι όμως γνωρίζετε τον Ιωάννη Φωκιανό, τον άνθρωπο που εισήγαγε την γυμναστική στη νεότερη Ελλάδα και ουσιαστικά αποτέλεσε τον πρωτοπόρο του αθλητισμού στο σύγχρονο ελληνικό κράτος, λίγες δεκαετίες μετά από την Επανάσταση του 1821.

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

 

Ο Ιωάννης Φωκιανός υπήρξε ένας από τους πρώτους Έλληνες γυμναστές, συγγραφέας αθλητικών βιβλίων και σημαντικός παράγοντας του ελληνικού αθλητισμού από τη δεκαετία του 1870 έως το τέλος του 19ου αιώνα. Μέλος πολυμελούς οικογένειας, ο Φωκιανός οφείλει το επώνυμό του στον τόπο καταγωγής του, τη Φώκαια της Μικράς Ασίας. 

Υπήρξε μαθητής των Γεωργίου Θ. Παγώντα και Iουλίου Ένιγκ στο Δημόσιο Γυμναστήριο. Επιθυμώντας διακαώς να υπηρετήσει το αθλητικό ιδεώδες και να συμβάλλει στην αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, που ήταν το μεγαλύτερο όνειρο της ζωής του, ο Φωκιανός έγινε βοηθός των δύο δασκάλων του και μετά από το 1868, τους διαδέχτηκε στη διεύθυνση του γυμναστηρίου. 

Το 1874, η Eπιτροπή των Oλυμπίων Αγώνων, που διοργανώνονταν από τον εθνικό ευεργέτη Ευάγγελο Zάππα, ίδρυσε προσωρινό γυμναστήριο, όπου τοποθέτησε τον Φωκιανό ως γυμνασίαρχο, με αποκλειστική αρμοδιότητα την εκγύμναση των αθλητών που πρόκειται να συμμετάσχουν στην τρίτη περίοδο των Oλυμπίων. Πραγματικά, οι αγώνες που διοργανώθηκαν την επόμενη χρονιά στέφθηκαν από απόλυτη επιτυχία.

Εμπνεόμενος από πατριωτικά αισθήματα αλλά και έμπρακτη αφοσίωση στο αθλητικό ιδεώδες, ο πρωτοπόρος του ελληνικού αθλητισμού παραιτήθηκε από τη θέση του, το 1875, και μετέβη στην τότε τουρκοκρατούμενη Θεσσαλονίκη, όπου τοποθετήθηκε γυμναστής στα σχολεία της ελληνικής κοινότητας της πόλης. Τα σχολεία αυτά είχαν ιδρυθεί με τη βοήθεια του "Συλλόγου προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων".

Ο Φωκιανός βρέθηκε και πάλι στην Αθήνα, το 1878, και η επιστροφή του στην ελληνική πρωτεύουσα συνέπεσε με την ολοκλήρωση της κατασκευής του Κεντρικού Γυμναστηρίου Αθηνών, που δημιουργήθηκε στον περιβάλλοντα χώρο του Ζαππείου, απέναντι από το Καλλιμάρμαρο. 

To πρώτο γυμναστήριο της νεότερης Ελλάδας

Το 1879, ο Φωκιανός τοποθετήθηκε διευθυντής στο πρώτο γυμναστήριο της νεότερης Ελλάδας, ενώ την ίδια χρονιά πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα το πρώτο συνέδριο εκπαιδευτικών συλλόγων που δραστηριοποιούνταν, εντός και εκτός των συνόρων του τότε ελληνικού κράτους. Στο συνέδριο αυτό συζητήθηκε, μεταξύ άλλων, και το ζήτημα της εισαγωγής της γυμναστικής στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας.

Πράγματι, το 1880 η γυμναστική έγινε μάθημα υποχρεωτικής διδασκαλίας στη δημόσια εκπαίδευση της χώρας, ενώ από το 1882 λειτούργησε η πρώτη Κρατική Σχολή Γυμναστών. Την ίδια εποχή, στις αρχές της δεκαετίας του 1880, ο Ιωάννης Φωκιανός διορίστηκε επόπτης των κρατικών γυμναστηρίων, ενώ το 1883 δημοσίευσε το Εγχειρίδιον Γυμναστικής, ένα από τα πρώτα βιβλία για τη γυμναστική που γράφτηκαν στην Ελλάδα.

Πανελληνίος Γυμναστικός Σύλλογος

Στο πλαίσιο των παραπάνω εξελίξεων, δημιουργήθηκε ένας μικρός πυρήνας αθλητών γύρω από τον Φωκιανό, δηλαδή θαμώνων του Κεντρικού Γυμναστηρίου της Αθήνας. Στο Κεντρικό Γυμναστήριο, ο Φωκιανός δημιούργησε την αθλητική «μαγιά» για τη διοργάνωση της τέταρτης Ζάππειας Ολυμπιάδας, το 1889, των αθλητικών αγώνων του 1890 και την ίδρυση του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου, του οποίου υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος (1891-1896).

Το Διεθνές Αθλητικό Συνέδριο, που διοργανώθηκε εκείνη την εποχή στο Παρίσι, τιμητικά τον ανακήρυξε επίτιμο αντιπρόεδρο και έλαβε σοβαρά υπόψη το εμπεριστατωμένο υπόμνημά του. Το υπόμνημα του Φωκιανού παρουσίασε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου ο Δημήτριος Βικέλας, πρώτος πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής. 

Ο Ιωάννης Φωκιανός άφησε την τελευταία του πνοή το 1896, λίγες μόνο εβδομάδες μετά από τη λήξη των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Δέκα χρόνια πρωτύτερα, το 1886, ο Φωκιανός είχε τιμηθεί από το ελληνικό κράτος με τον Σταυρό του Σωτήρος. Η κηδεία του, με εντολή του τότε πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη, τελέσθηκε δημοσία δαπάνη, ως ελάχιστος φόρος τιμής στην ανεκτίμητη προσφορά του Ιωάννη Φωκιανού στη γέννηση και την εδραίωση του ελληνικού αθλητισμού. 

Πηγές 

Εθνικό Γυμναστήριο Αθηνών "Ιωάννης Φωκιανός"

http://egafokianos.com/

Μικρός Ρωμιός

http://mikros-romios.gr/ioannis-fokianos/

Φυσική Αγωγή 

http://www.fa3.gr/phys_educ_2/fokianos.htm