Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, με τα
εξελιγμένα για την εποχή πλοία τους, είναι γνωστό ότι είχαν φθάσει και είχαν
ξεπεράσει τις Ηράκλειες Στήλες, το σημερινό Γιβραλτάρ, κατακτώντας τον
Ατλαντικό Ωκεανό. Ωστόσο, σχετικά άγνωστες παραμένουν οι αποικίες που ίδρυσαν
οι αρχαίοι Έλληνες στην Ιβηρική Χερσόνησο. Ακόμα και σήμερα, οι επισκέπτες της
Καταλονίας, στη βόρεια Ισπανία, μπορούν να θαυμάσουν τα ερείπια της αρχαίας ελληνικής - και μετέπειτα ρωμαϊκής - αποικίας
Εμπόριον.
Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου
Τα αρχαιολογικά ίχνη της πόλης Εμπόριον
βρίσκονται στον κόλπο Ρόζες, στην επαρχία της
Χιρόνα, πολύ κοντά στην άλλη ελληνική αποικία
της Ρόδης, και αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους
της Καταλονίας. Η περιοχή ονομάζεται σήμερα Εμπούριες στα καταλανικά και Αμπούριας
στα ισπανικά, ενώ φιλοξενεί μουσείο, στον χώρο του παλιού μοναστηριού της Αγίας
Μαρίας της Χάρης. Στο Εμπόριο αναφέρεται ιδιαίτερα ο
σπουδαίος Έλληνας γεωγράφος Στράβων, στο έργο του Γεωγραφικά, βιβλίο Γ',
κεφάλαια 4.8 και 4.9.
Πριν από την εγκατάσταση των Ελλήνων
αποίκων, η τοποθεσία αυτή κατοικείτο από την ιβηρική φυλή των Ινδιγετών (Indigetae στα λατινικά). Οι Ινδιγέτες είχαν
ιδρύσει διάφορους οικισμούς στην περιοχή, μεταξύ των οποίων και η αρχική
εγκατάσταση στη σημερινή θέση Άγιος Μαρτίνος, γνωστή ως Παλαιά Πόλη του
Εμπορίου.
Το Εμπόριον ιδρύθηκε το 575 π.Χ. από
Έλληνες εμπόρους που προέρχονταν από την πόλη Φώκαια της Μικράς Ασίας (οι ίδιοι
είχαν ιδρύσει και τη Μασσαλία, στη σημερινή νότια Γαλλία). Στην αρχή, η αποικία
ήταν απλώς ένας εμπορικός σταθμός για την διεξαγωγή του μακράς απόστασης
εμπορίου με την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά στην πορεία εξελίχθηκε σε πόλη, την
μεγαλύτερη που υπήρχε στην σημερινή Ισπανία.
Η πόλη είχε δύο σκέλη, που χωρίζονταν
από την θάλασσα, ενώ διατηρούσε έναν μάλλον μεικτό πληθυσμό από Έλληνες και
μέλη της φυλής των Ινδιγετών. Ο ελληνικός και ο ιθαγενής πληθυσμός χωριζόταν
από εσωτερικό τοιχίο, το οποίο βρισκόταν μέσα στον αστικό πυρήνα.
Από την στιγμή της επέκτασής του, το
Εμπόριο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εμπορική και πολιτισμική επαφή μεταξύ των
Ελλήνων (μητροπολιτικής Ελλάδας, Κάτω Ιταλίας) και των Ιβήρων, ενώ αποτελούσε
κύριο εμπορικό σταθμό στον δρόμο από τη Μασσαλία μέχρι την σημερινή Ανδαλουσία.
Η ενίσχυση της παρουσίας Ελλήνων
εμπόρων στην περιοχή και η άνοδος του Εμπορίου (υπήρξε η πρώτη πόλη που έκοψε
νομίσματα στην Ιβηρική Χερσόνησο) συνδυάστηκε με την ακμή των ιβηρικών
κοινωνιών και είχε ως αποτέλεσμα την
αλληλεπίδραση των δύο αυτών πολιτισμικών σφαιρών (π.χ. στη γλυπτική).
Τον 3ο αιώνα π.Χ., η επέκταση της
Καρχηδόνας στην Ιβηρική επηρέασε άμεσα και τις εκεί ελληνικές αποικίες. Κατά
την διάρκεια του Δεύτερου Καρχηδονιακού Πολέμου και με σκοπό τη διάσπαση των
γραμμών τροφοδοσίας των καρχηδονιακών στρατευμάτων που βρίσκονταν στην Ιταλία,
ο Γάιος Κορνήλιος Σκιπίων αποβιβάστηκε στο Εμπόριο. Παράλληλα με την αναχαίτιση των καρχηδονιακών δυνάμεων
και των συμμάχων τους, ο Ρωμαίος στρατηγός άρχισε, εκ των πραγμάτων, την
ρωμαϊκή κατάκτηση της Ιβηρικής.
Το Εμπόριο παρέμεινε ανεξάρτητο υπό την
προστασία της Ρώμης, μέχρι τον εμφύλιο πόλεμο μεταξύ Πομπήιου και Ιουλίου
Καίσαρα. Η πόλη επέλεξε να υποστηρίξει τον πρώτο
και μετά την ήττα του μετατράπηκε σε ρωμαϊκή αποικία (colonia) με το όνομα Emporiae.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το σημερινό
αρχαιολογικό πάρκο του Εμπορίου παρουσιάζει την εικόνα της πόλης εκείνης
ακριβώς της εποχής, με τα παλαιότερα στρώματα να βρίσκονται κάτω από αυτήν. Γι'
αυτόν τον λόγο, οι ανασκαφές συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό, ενώ εκτιμάται ότι
έχει ανακαλυφθεί μόνο το 20% της αρχαίας πόλης.
Από τον 1ο αιώνα π.Χ. λοιπόν, η αρχαία
πόλη έχασε σταδιακά την δύναμή της, ενώ έγιναν πιο ισχυρές οι κοντινές πόλεις -
λιμάνια Μπαρκίνο (Βαρκελώνη) και Τάρακο (Ταραγόνα, που για μικρό χρονικό
διάστημα ήταν πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας)! Κατά το τέλος της αρχαιότητας, το Εμπόριον ερημώθηκε και
παρέμεινε μονάχα ως συμβολικό και τελετουργικό κέντρο της Κομητείας Εμπούριες.
Πηγές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου