Ποιός ζωγράφος της φλαμανδικής σχολής γίνεται "πρωταγωνιστής" στη Βιέννη;

Για πρώτη φορά στα χρονικά των μουσείων τέχνης διοργανώνεται έκθεση αφιερωμένη αποκλειστικά στον Πίτερ Μπρίγκελ τον πρεσβύτερο. 

Χωριάτικος γάμος (1567), Ελαιογραφία σε σανίδι βελανιδιάς

Η έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 13 Ιανουαρίου, διοργανώνεται από το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη, καθώς το 2019 συμπληρώνονται 450 έτη από τον θάνατο του μεγάλου Φλαμανδού ζωγράφου (ο καλλιτέχνης απεβίωσε στις Βρυξέλλες το 1569). 

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Περίπου τα μισά από τα έργα του εξαιρετικού δημιουργού (σαράντα πίνακες, έξι σχέδια και οκτώ χαρακτικά) εκτίθενται στο μουσείο της αυστριακής πρωτεύουσας, δίνοντας την ευκαιρία στους επισκέπτες να θαυμάσουν από κοντά αριστουργήματα του 16ου αιώνα. Πολλά από τα έργα του Μπρίγκελ του Πρεσβύτερου είναι δάνεια από άλλα μουσεία και είναι τόσο εύθραυστα που σπανίως ταξιδεύουν αλλού!       

  

Ο ζωγράφος και ο αγοραστής (1565)

Τοπίο με την πτώση του Ικάρου (1558)

Πάντως, είναι γεγονός ότι το βιεννέζικο μουσείο στεγάζει την μεγαλύτερη συλλογή πινάκων του εν λόγω ζωγράφου, χάρη κυρίως σε πολλούς συλλέκτες από την περίφημη αυστριακή Αυτοκρατορία των Αψβούργων, η οποία διαφέντευε μεγάλο μέρος της κεντρικής Ευρώπης μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Χειμωνιάτικο τοπίο (1565) 

Στα έργα του, που αφορούν κυρίως την ζωή των αγροτών, ο Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος έχει διατηρήσει για εμάς την άποψή του σχετικά με την κοινωνία της εποχής του. Με θάρρος, ο ζωγράφος μετουσίωσε σε εικόνες πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής των συγχρόνων του. Μάλιστα, πολλά από τα κεντρικά θέματα στους πίνακές του παραμένουν άκρως επίκαιρα! 

Ο σημαντικός εκπρόσωπος της φλαμανδικής σχολής πραγματικά καινοτομεί σε πολλές πτυχές της ζωγραφικής, καθώς αφηγείται ιστορίες, σατιρίζει και ασκεί κοινωνική κριτική μέσα από τα έργα του. 

Χωριάτικος χορός

Απεικονίζοντας έναν πλούτο συχνά χιουμοριστικών λεπτομερειών, ο καλλιτέχνης μας προσκαλεί να "παρασυρθούμε" στον κόσμο του. 

Μέσα από τα μοναδικά εκθέματα στη Βιέννη ζωντανεύει ακόμα και το ταξίδι του σπουδαίου ζωγράφου στη νότια Ευρώπη. Λυών - Ρώμη - Νάπολη - Ρέτζιο Καλάμπρια - Μεσίνα ήταν οι πόλεις όπου βρέθηκε ο Μπρίγκελ, σχεδιάζοντας εκεί ορισμένα θαυμάσια τοπία. 

Πορεία προς τον Γολγοθά (1564)

Ένα από τα σπουδαιότερα έργα του Μπρίγκελ του πρεσβύτερου είναι ο "Χωριάτικος Γάμος". Οι καλεσμένοι κάθονται σ΄ένα μακρύ τραπέζι που ο ζωγράφος το βλέπει από τα πλάγια· ο ίδιος ο καλλιτέχνης απεικονίζεται στην άκρη του τραπεζιού, στα δεξιά με το σπαθί. Όλη η σκηνή περιστρέφεται γύρω από τη νύφη που κάθεται κάτω από ένα χάρτινο στέμμα. Λίγο πιο μακρυά, στη καρέκλα με την ψηλή πλάτη, βρίσκεται ο συμβολαιογράφος, που φοράει μπερέ και είναι επιφορτισμένος με την σύνταξη του γαμήλιου συμβολαίου.

Τα δεμάτια που είναι στερεωμένα στο τοίχο αποτελούν σύμβολα γονιμότητας και υποδηλώνουν, ότι η καλύτερη περίοδος για γάμο είναι μετά τη σοδειά. Ο μικρός που κάθεται στο πάτωμα και γλείφει τη γαβάθα φοράει σκούφο με φτερό παγωνιού. Το παγώνι είναι σύμβολο αθανασίας, επομένως το παιδί ενσαρκώνει μια ευχή για την αιώνια αγάπη των νεόνυμφων. 

Συγκομιδή (1565)

Όλοι συμμετέχουν στη γιορτή: οι δυο μουσικοί που παίζουν άσκαυλο, ο άνδρας που γεμίζει μπύρα τις κανάτες, οι περίεργοι που συνωστίζονται στην είσοδο της σιταποθήκης.

Στα αριστουργήματα του Μπρίγκελ περιλαμβάνονται ορισμένα έργα με θρησκευτικά θέματα, όπως είναι η Παραβολή των Τυφλών (Νεάπολη, Εθνικό Μουσείο) και η Γη της Επαγγελίας (Μόναχο, Παλαιά Πινακοθήκη). Ωστόσο, το ωραιότερο από αυτά τα έργα είναι ο Πύργος της Βαβέλ. 

Παιδικά παιχνίδια (1559-60)

Ο τεράστιος όγκος του κτιρίου φαίνεται να συνθλίβει την πόλη αλλά ταυτόχρονα μεταδίδει ένα αίσθημα ανασφάλειας, με την εντύπωση του αβέβαιου και του απραγματοποίητου. Σύμφωνα με τους ιστορικούς τέχνης, ο Φλαμανδός ζωγράφος συνέλαβε το θέμα σαν αλληγορία της ανθρώπινης αλαζονείας και αδυναμίας. Η διαύγεια, με την οποία αποδίδονται και τα πιο μακρινά σημεία στα βάθη του τοπίου, δημιουργεί στον θεατή ένα αίσθημα δέους. 

Πηγές 

Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη (Kunsthistorisches Museum Wien) 

http://www.khm.at/e 

Ιστορία της Τέχνης- Larousse - Τόμος 3

Encyclopaedia Britannica (ενδέκατη έκδοση) - Πανεπιστήμιο Κέμπριτζ