Την ευκαιρία να επισκεφθώ τον σπουδαίο αρχαιολογικό των
Δελφών είχα πρόσφατα και θαύμασα όλα τα μοναδικά αρχαία μνημεία που
περιβάλλονται από ένα πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, στους πρόποδες του
Παρνασσού. Ωστόσο, παρότι γνώριζα αρκετά για το μαντείο, το ιερό του Απόλλωνα
κ.ά., η προσοχή μου στράφηκε ιδιαίτερα στον Θησαυρό των Αθηναίων, τον οποίο
ομολογώ ότι δεν γνώριζα ότι βρίσκεται στους Δελφούς.
Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου
Ο Θησαυρός των Αθηναίων είναι κτήριο στους Δελφούς που
έχει την μορφή μικρού ναού. Ήταν αφιερωμένος από τους Αθηναίους χάρη στη
μεγαλειώδη νίκη τους κατά των Περσών, κατά την διάρκεια των Περσικών Πολέμων,
και στέγαζε τα αναθήματα των Αθηναίων στο θεό Απόλλωνα. Βρίσκεται στην πρώτη
στροφή της Ιεράς Οδού, που οδηγεί προς τον ναό του Απόλλωνα και το μαντείο των
Δελφών. Ήταν κτισμένος από μάρμαρο της Πάρου σε αρχαϊκό ρυθμό και χρονολογείται
μεταξύ 510 και 480 π.Χ..
Σύμφωνα με μία άλλη ερμηνεία, η οποία στηρίζεται κυρίως
στην περιγραφή του περιηγητή Παυσανία και στην επιγραφή που σώζεται στην
πρόσοψη της νότιας κρηπίδας, ο θησαυρός οικοδομήθηκε σε ανάμνηση της απόκρουσης
του περσικού κινδύνου μετά τη νικηφόρα για την Αθήνα μάχη του Μαραθώνα, κατά
την πρώτη περσική εισβολή στην Ελλάδα το 490 π.Χ..
Το κτήριο είναι δωρικού ρυθμού και βρίσκεται νότια του
ναού του Απόλλωνα, δίπλα στο κτήριο του Βουλευτηρίου και μπροστά από το
Ασκληπιείο, στην πρώτη στροφή της Ιεράς οδού όπου είχε συγκεντρωθεί μεγάλος
αριθμός ανάλογων κτηρίων (Θησαυρός των Βοιωτών, Θησαυρός των Κνιδίων και άλλα).
Στην πρόσοψη το κτήριο φέρει δύο κολώνες, ανάμεσα σε δύο
παραστάδες. Στα δύο του αετώματα έφερε ανάγλυφες παραστάσεις. Στην πρόσοψη του
ναού (ανατολική πλευρά) αναπαριστούσε την συνάντηση δύο ηρώων μπροστά σε μια
θεότητα, ενώ στη δυτική πλευρά αναπαριστούσε σκηνές μάχης. Το μεγαλύτερο μέρος
των αετωμάτων δεν διασώζεται, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα ακρωτήρια.
Ο Θησαυρός έφερε περιμετρικά 30 γλυπτές μετόπες, από έξι
στην πρόσοψη (ανατολική πλευρά) και την πίσω πλευρά (δυτική) και από εννέα στις
δύο πλαϊνές (βόρεια και νότια). Οι μετόπες της πρόσοψης απεικονίζονταν σκηνές
από την Αμαζονομαχία. Στη νότια πλευρά οι εννέα μετόπες παρίσταναν τα
κατορθώματα του Θησέα, ενώ οι αντίστοιχες μετόπες της βόρειας πλευράς
παρίσταναν τους άθλους του Ηρακλή.
Οι έξι μετόπες της πίσω πλευράς αναπαριστούσαν επίσης έναν
άθλο του Ηρακλή, την αρπαγή των βοδιών του Γηρυόνη. Διακρίνονται δύο
διαφορετικές τεχνοτροπίες, μια πιο αυστηρή και αρχαϊκή (στους άθλους του
Ηρακλή) και μια μάλλον νεωτεριστική και κλασσική (στις παραστάσεις του Θησέα).
Η διαφορά στο θέμα των μετοπών παραπέμπει για πολλούς στην αλλαγή πολιτεύματος
στην Αθήνα με την κατάργηση της τυραννίας και την επικράτηση της Δημοκρατίας.
Μπροστά από την πρόσοψη και τη νότια πλευρά, δηλαδή στις
δύο πλευρές που ήταν ορατές από την ιερά οδό, είχε κατασκευαστεί κρηπίδωμα,
σχηματίζοντας μια τριγωνική πλατεία η οποία εξυπηρετούσε την έκθεση των λαφύρων
από τη Μάχη του Μαραθώνα και των υπόλοιπων τροπαίων που φυλάσσονταν μέσα στο
Θησαυρό, κατά τις επίσημες γιορτές του ιερού.
Στους τοίχους του
κτηρίου είχαν χαραχθεί διάφορα κείμενα, όπως ψηφίσματα, ονόματα
ενεχυροδανειστών που χρησιμοποίησαν το κτήριο, κείμενα σχετικά με τις επίσημες
πομπές των Αθηναίων στους Δελφούς (Πυρφορία, Τριποδιφορία, Πυθαΐς και Δωδεκαΐς)
καθώς και δύο μοναδικά μουσικά κείμενα, δύο ύμνοι στον Απόλλωνα, τα οποία
συνοδεύονται από μουσικό υπομνηματισμό.
Ο εντυπωσιακός Θησαυρός των Αθηναίων αναστηλώθηκε την
περίοδο 1903-1906, από τον Γάλλο αρχιτέκτονα J.
Replat. Τα έξοδα κάλυψε ο Δήμος Αθηναίων, ο
οποίος χρηματοδότησε τις εργασίες με το ποσό των 35.000 χρυσών δραχμών.
Αργότερα, διαπιστώθηκε κίνδυνος κατάρρευσης του θριγκού της πρόσοψης, λόγω της
οξείδωσης των σιδηροδοκών που είχαν χρησιμοποιηθεί από τους αναστηλωτές για την
στερέωση του επιστύλιου, κάτι που οδήγησε σε νέες εργασίες αποκατάστασης του
θριγκού και του αετώματος της ανατολικής όψης του θησαυρού, την δεκαετία του
2000.
Πηγές
Βασίλειος Πετράκος, Δελφοί, εκδόσεις Έσπερος, (1971)
Ροζίνα Κολώνια, Το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών (οδηγός
του μουσείου), Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και
Απαλλοτριώσεων, Αθήνα 2009,
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου