Σε ποια περιοχή της Αττικής βρίσκεται ιερό των Αιγυπτίων Θεών;

Δίπλα στο Μικρό Έλος της Μπρεξίζας, στη σημερινή Νέα Μάκρη της βορειοανατολικής Αττικής, κοντά στον ιστορικό Μαραθώνα, βρίσκεται το αρχαίο ιερό των Αιγυπτίων θεών που θεωρείται ότι κτίστηκε από τον βαθύπλουτο Αθηναίο ρήτορα και σοφιστή Ηρώδη τον Αττικό, περίπου το 160 μ.Χ.. Ο Ηρώδης επέλεξε την περιοχή αυτή για την ίδρυση του ιερού επειδή πιστεύεται ότι ο Μαραθώνας ήταν ο τόπος καταγωγής και διαμονής του. Πιθανότατα το αρχαίο θρησκευτικό συγκρότημα να βρισκόταν μέσα στα όρια του κτήματος που κατείχε ο επιφανής Αθηναίος στην τοποθεσία της Μπρεξίζας.

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου

Αρχαιολογικός χώρος

Στον σύγχρονο αρχαιολογικό χώρο περιλαμβάνεται ένα εκτεταμένο συγκρότημα ιερού αφιερωμένου σε Αιγύπτιους θεούς καθώς και πολυτελούς λουτρού (βαλανείου) το οποίο λειτούργησε μέχρι και τον 4ο αιώνα. Επίσης στον ίδιο χώρο υπάρχει η μεγάλη ελλειψοειδής δεξαμενή.

Το ιερό ήταν χτισμένο σε τεχνητή νησίδα μέσα στο Μικρό Έλος της Μπρεξίζας και τα παλιότερα χρόνια αποκαλούνταν "Νησί". Το 1792, σχέδιο του Γάλλου πρόξενου στην Αθήνα Louis S. Fauvel, αποτυπώνει αρχαία ερείπια πάνω σε νησίδα στο Έλος.

Εξάλλου, κατά τη δεκαετία του 1920, ο Γεώργιος Σωτηριάδης εντόπισε κατάλοιπα λιμενικών έργων, προκυμαίας και κτιστών τάφρων του Ηρώδη Αττικού.  Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 αποκαλύφθηκε τμήμα του περιβόλου του Ιερού των Αιγυπτίων θεών, ενώ νοτιότερα, μια πλακόστρωτη πομπική οδός.

Το ιερό ήταν αφιερωμένο στον Σάραπι, εξελληνισμένη μορφή του θεού Όσιρι, και εκεί τελούνταν οι μεγάλες εορτές του Σάραπι και της Ίσιδας, ενώ λατρευόταν, επίσης, ο γιος τους Ώρος. Σύμφωνα με επιγραφικές μαρτυρίες, η άσκηση αιγυπτιακών λατρειών στην Ελλάδα ανάγεται ήδη στα 333 π.Χ., στο λιμάνι του αρχαίου Πειραιά, πιθανότατα από εμπόρους που ταξίδευαν συχνά στην Αίγυπτο ή από Αιγυπτίους που διέμεναν μόνιμα εκεί.

Θεωρείται πως ο Ηρώδης Αττικός ανήγειρε το ιερό στον ελώδη αυτό τόπο μιμούμενος τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, ο οποίος είχε κτίσει Σεραπείο σε τεχνητή νησίδα, στην έπαυλή του στο Τίβολι.

Οι ανασκαφές στο ιερό των Αιγυπτίων Θεών έγιναν με συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γ΄ Κ.Π.Σ.) και ο εντυπωσιακός  αρχαιολογικός χώρος είναι ανοιχτός για το κοινό από το 2001.

Ιστορία του ιερού

Σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα, στη θέση Μπρεξίζα, ο Ηρώδης ανήγειρε λοιπόν το ιερό των Αιγυπτίων θεών και δίπλα σε αυτό έκτισε πολυτελές λουτρό (βαλανείο), το οποίο διέθετε και θερμαινόμενη πισίνα! Το κυρίως ιερό έχει διαστάσεις 50μ x 50μ και διαθέτει βαθμιδωτή κατασκευή στο κέντρο του (πυραμίδα).

Αξίζει να σημειωθεί ότι το ιερό πλαισίωναν αγάλματα θεοτήτων, μερικά από τα οποία εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα.

Από το ίδιο ιερό προέρχονται επίσης οι προτομές των Ρωμαίων αυτοκρατόρων Μάρκου Αυρηλίου και Λουκίου Βήρου, αλλά και η γνωστή προτομή του Ηρώδη του Αττικού. Τα εν λόγω αριστουργήματα βρίσκονται σήμερα στα μουσεία του Λούβρου, στο Παρίσι, και της Οξφόρδης, στην Αγγλία.

Η βίλα του Ηρώδη Αττικού στον Μαραθώνα

Εκτός από το ιερό, ο Ηρώδης Αττικός έκτισε πολυτελή βίλα στον Μαραθώνα, σε θέση έκτασης 680 στρεμμάτων η οποία από την εποχή του Μεσαίωνα ονομάζεται «Μάντρα της Γριάς». Επιγραφή από το Κάτω Σούλι, η οποία διαβάστηκε πρόσφατα, αποκάλυψε πως το κτήμα της βίλας απλωνόταν ανατολικά και δυτικά του βουνού Κοτρώνι, μέχρι την πεδιάδα στο Κάτω Σούλι και έως τον Βαρνάβα και, προς νότο, στην περιοχή του Βρανά και του έλους της Μπρεξίζας.

 Ευρήματα από τη βίλα, όπως προτομές αυτοκρατόρων και μαρμάρινο γλυπτό που απεικονίζει ανάκλιντρο με άντρα ξαπλωμένο σε αυτό, προερχόμενο από ταφικό μνημείο, εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα.

Στο ίδιο μουσείο βρίσκονται επίσης και άλλα αντικείμενα από τη βίλα στον Μαραθώνα, όπως τμήματα της αψίδας που σκέπαζε την είσοδό της, πάνω στην οποία αναγράφονται τα ονόματα του Ηρώδη και της συζύγου του. Στο μουσείο του Μαραθώνα εκτίθενται ακόμη αγάλματα με καθιστές μορφές, καθώς και ερμαϊκές στήλες.

Πηγές

http://odysseus.culture.gr

marathoninfo.gr

https://www.welovemarathon.gr