Το καστρομονάστηρο των Στροφάδων εκπέμπει σήμα κινδύνου. 'Εκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

Ένα απομονωμένο νησί, ένα μοναδικό καστρομοναστήρι και ο κίνδυνος καταστροφής του... 
Μια πρόγευση από την έκθεση των Robert McCabe  και Κατερινας Λυμπεροπουλου με τίτλο
«Ο τελευταιος μοναχος των Στροφαδων» θα έχουμε μέσω της ιστοσελίδας του Μουσείου Μπενάκη. Η έκθεση διαπλέκεται γύρω από το μοναδικό μνημείο της σταυροπηγιακής Ιεράς Μονής Στροφάδων, 8 αιώνων ζωής που εκτείνεται χρονικά στην περίοδο του Βυζαντίου, της Φραγκοκρατίας και της Ενετοκρατίας.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Η έκθεση

Μπορεί τα μουσεία προς το παρόν να μην δέχονται επισκέψεις, αλλά το κοινό έχει την δυνατότητα από την προσεχή Τετάρτη13 Μαΐου, να απολαύσει την εμπειρία της έκθεσης μέσα από μοναδικές λήψεις των έργων και του εκθεσιακού χώρου στον ιστότοπο του Μουσείου Μπενάκη στη σελίδα benaki.org/Strofades.

Από το άνοιγμα των μουσείων και έως τις 13 Σεπτεμβρίου η έκθεση θα περιμένει ανοιχτή για το κοινό της στην Αίθουσα Σ. & Ε. Κωστοπούλου του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού.

Τα φωτογραφικά ντοκουμέντα και τα τεκμήρια προέρχονται από μια απομονωμένη γωνιά του Ιονίου, ένα μικρό νησάκι, τη Σταμφάνη του Συμπλέγματος των Στροφάδων. Πέρα του μνημείου, οι φυσιολάτρες αγαπούν το νησί γιατί είναι μοναδικό για τη ιστορία του και για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα του, χάρη στη μοναδική γεωλογική του φυσιογνωμία.

Το μνημείο

Στο νησί κυριαρχεί ένα ξεωχριστό καστρομονάστηρο, που φιλοξενεί την Ιερά Μονή Στροφάδων, η οποία ήταν αφιερωμένη στον Σωτήρα Χριστό. Την ίδρυσε ο αυτοκράτορας της Νίκαιας, Θεόδωρος Α’ τον Λάσκαρη και η σύζυγός του Ειρήνη στα μέσα του 13ου αι. μ.Χ.. Ο αμυντικός πύργος είναι γνωστός ως πύργος των Παλαιολόγων, καθώς ο αυτοκράτορας Ιωάννης ο Παλαιολόγος ανακαίνισε το μοναστήρι γύρω στα 1440 μ.Χ..Εντός του καστρομονάστηρου υπήρχε και ένας μικρός ναός του Αγίου Γεωργίου, στον οποίο φιλοξενούνταν το λίψανο του Αγίου Διονυσίου. Το καστρομονάστηρο είχε δεχθεί επιθέσεις Σαρακηνών και Τούρκων γι αυτό και ήταν έντονος ο αμυντικός του χαρακτήρας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το καστρομοναστήρι, όπως και τα υπόλοιπα κατά τον Μεσαίωνα σε όλη την Ευρώπη, ήταν τόπος  ανάπτυξης πνευματικής  καλλιέργειας  και γι' αυτό εντός του μνημείου διατηρούνταν σημαντική βιβλιοθήκη, τμήματα της οποίας και ιερά σκεύη φιλοξενούνται σε μοναστήρι στη Ζάκυνθο και στη Μαρκιανή βιβλιοθήκη της Βενετίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έδρα του μοναστηριού και το λείψανο του Αγίου Διονυσίου που το καθαγίασε έχουν μεταφερθεί «προσωρινώς» στη γειτονική Ζάκυνθο από το 1717 μετά από επιδρομή και σφαγή των μοναχών.

SOS για την διάσωσή του

Σήμα κινδύνου κρούεται προς τη πολιτεία για αυτό το μνημειακό συγκρότημα καθώς βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση με επιτακτικό αίτημα αναστήλωσης μετά από δυο καταστροφικούς σεισμούς (1997,2018). Όπως αναφέρεται στη διπλωματική εργασία της πολιτκού μηχανικού, Αικατερίνης Θεοδορωπούλου, που εκπονήθηκε πριν το δεύτερο πλήγμα-σεισμό, έχουν εντοπιστεί  φθορές στους εξωτερικούς τοίχους από ρηγματώσεις, αποκολλήσεις, κατάρρευση τμημάτων αλλά και φθορές στο εσωτετρικό με αποκολλήσεις ξύλινων τμημάτων κ.ά.. Οι ειδικοί φοβούνται ότι ένας ενδεχόμενος ακόμη σεισμός μπορεί να σημάνει το τέλος του.

 Η Ιερά Μητρόπολη Ζακύνθου είχε κάνει κάλεσμα οικονομικής συμπαράστασης για την υλοποίηση σωστικών εργασιών μετά το χτύπημα του εγκέλαδου το 2018, ακόμη και στους Εβραίους καθώς η Ζάκυνθος θεωρείται το νησί των Δικαίων, αφού  τα χρόνια της Κατοχής ο μητροπολίτης Χρυσόστομος είχε σώσει 275 Εβραίους του νησιού από τους Ναζί.


Σχεδόν ταυτόχρονα με την επέλαση της πανδημίας στην χώρα μας, τέλη Ιανουαρίου, είχε ολοκληρωθεί μελέτη για το μνημείο, στην οποία προβλέπεται αποκατάσταση των ζημιών στον πύργο, το ναό και όλα τα κτίσματα εντός του πυργομονάστηρου.

Η οπτική της έκθεσης

Η σειρά φωτογραφιών του Robert McCabe και η έρευνα της Κατερίνας Λυμπεροπούλου, που πλαισιώνονται από μοναδικά εκθέματα είναι ένας φόρος τιμής στη ζωή του τελευταίου μοναχού των Στροφάδων που έζησε εκεί 38 χρόνια ουσιαστικά μαζί με το Θεό, του τελευταίου φαροφύλακα και του βαρκάρη που έφερνε προμήθειες στο νησί.
Μέσα από την έκθεση κρούεται ο κώδωνας κινδύνου και για την περιβαλλοντική του διάσωση του τόπου, δεδομένου του ότι αποτελεί, μεταξύ άλλων, σημαντικό μεταναστευτικό σταθμό ορνιθοπανίδας, φιλοξενώντας ένα από τα σημαντικότερα δάση της δυτικής Ελλάδας.

Επιμέλεια έκθεσης: Ελένη Αθανασίου, ιστορικός τέχνης
Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός: Αλέξης Βερούκας

Η έκθεση τελεί υπό την Αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Kατερίνας Σακελλαροπούλου
 και της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου

13.05.2020

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 13.05 – 13.09.2020
ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Πηγές:

•  benaki.org, 
• kastra.eu, 
• monastiria.gr
• .huffingtonpost.gr, 
• ionian channel, 
• ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ Θ. ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ, "Η ΜΟΝΗ ΣΤΡΟΦΑΔΩΝ : ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ – ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ – ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ" ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ, 2006