Στον Πύργο τα δημοτικά μουσεία "θησαυροφυλάκια" της τηνιακής μαρμαρογλυπτικής

Δυο μικρά «δίδυμα» μουσεία υποδέχονται τον επισκέπτη στο χωριό Πύργος της Τήνου, πυρήνα της παράδοσης της μαρμαρογλυπτικής του νησιού. Το Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά και το Μουσείο Τηνίων Καλλιτεχνών, τα οποία ανήκουν στο Πνευματικό Κέντρο Γιαννούλης Χαλεπάς του Δήμου Τήνου «συμπυκνώνουν» και αναδύουν όλο το καλλιτεχνικό «άρωμα» του τόπου. Μικροί «κιβωτοί» των αξιών του νησιού, μαζί με το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας που έχει δημιουργηθεί από τον ΠΙΟΠ στο χωριό, σε καθιστούν με τις εκθέσεις τους μύστη της μοναδικής αυτής Τέχνης.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Οικία Χαλεπά

Το σπίτι που γεννήθηκε ο Χαλεπάς στην μικρή αυτή γωνιά της Τήνου είχα επισκεφθεί παιδί και μου είχε εντυπωθεί στο μυαλό.

Εξερευνώντας τον μικρό οίκημα, είχα την εντύπωση ότι καλλιτέχνης θα επιστρέψει για να δημιουργήσει ξανά, καθώς ο χώρος έχει μείνει αναλλοίωτος από την περίοδο που ζούσε σε αυτό.Το δισάκι και το σακάκι του παραμένουν στο μικρό δωμάτιο του απέναντι από την εικόνα του Ευαγγελισμού της Παναγίας. Οι θόρυβοι από το ξύλινο πάτωμα λες ότι θα ξυπνήσουν αυτό τον χώρο γεμάτο αναμνήσεις...

Ο πολύπαθος καλλιτέχνης γεννήθηκετο1851 στον Πύργο, όπως και τα άλλα παιδιά της οικογένειας του μαρμαρογλύπτη Ιωάννη Χαλεπά και πήγε σχολείο εκεί. Μπορεί να τον Γιαννούλη έστειλαν στη Σύρο για σπουδές και να τον προέτρεπαν να ασχοληθεί μετο εμπόριο, όπως περιγράφει ο Μιχαήλ Ν. Κοντελιέρης στη βιογραφία του Γιαννούλη Χαλεπά, αλλά σύντομα βρήκε τον δρόμο της καρδιάς του για τη Τέχνη.

Μάλιστα, ο σπουδαιος γλύπτης ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Μετσόβειο Πολυτεχνείο πιο σύντομα- περνούσε δυο τάξεις τον χρόνο, αποφοίτησε με άριστα από την Σχολή Καλών Τεχνών, διακρίθηκε σε διαγωνισμούς χάρη στην καλλιτεχνική ιδιοφυία του και έλαβε υποτροφία από το Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας για τη Σχολή του Μονάχου.

 

Ως γνωστόν, ο Γιαννούλης Χαλεπάς «θήτευσε» σε ψυχιατρικό ίδρυμα στην Κέρκυρα καθώς η οικογένειά του ανησυχούσε για απόπειρα αυτοκτονίας αφού βίωνε έντονα προβλήματα ψυχικής φύσεως μετά από μια ερωτική απογοήτευση, ενώ την κατάσταση της υγείας του έκριναν κρίσιμη γιατροί Αλάτσατα, θέρετρο της Μικρας Ασίας με σημαντικούς γιατρούς καθώς και ιατροί από τον ελλαδικό χώρο, όπως περιγράφει ο Κοντελιέρης. 

Σε αυτό το σπίτι επέστρεψε μετά το θάνατο του πατέρα του, ενώ τελικά απελευθερώθηκε καλλιτεχνικά μετά το θάνατο της μητέρας του. Σε αυτό το σπίτι δημιούργησε εργαστήριο και μας χάρισε τις μοναδικές δημιουργίες του... 

Η προσωπικότητά του δεσπόζει στον χώρο μέσα από σχέδια, καλούπια από γύψο, τις φωτογραφίες και τα λοιπά ντοκουμέντα και ας είναι περισσότερα από 70 χρόνια από τότε που «έφυγε» από την ζωή. Το 2018 είχε ανακηρυχθεί και έτος Χαλεπά και οι εντυπωσιακές αφήσες παραμένουν στην χώρα του νησιού.

Στον κάτω χώρο του μουσείου υπάρχει ακόμη το εργαστήριό του με έργα του από γύψο. Εκεί ο επισκέπτης μπορεί να δει πως δημιουργούσε ο καλλιτέχνης και προσπάθησε, μετά το θάνατο της μητέρας του να κερδίσει τον χαμένο χρόνο από την καλλιτεχνική παραγωγή του δουλεύοντας έως τα 87 του έτη με ένα χέρι.

Μουσείο Τηνίων Καλλιτενχών Πύργου

Στο μονόχωρο μουσείο φιλοξενούνται 49 έργα σημαντικών Ελλήνων γλυπτών με κοινό παρανομαστή την καταγωγή από τη Τήνο και την Έξω Μερά.

Σαν ένας μικρός  εκθεσιακός χώρος με ζωηρά χρώματα στους τοίχους φιλοξενεί μεγάλους καλλιτέχνες όπως ήταν ο Γ. Χαλεπάς, ο Δ. Φιλιππότης, ο Γ. Βιτάλης, ο Λ. Δούκας, ο Ι. Λαμπαδίτης, ο Λ.Σώχος, ο Γ. Καπαριάς, ο Ι.Κουλουρής, κ.ά. Η συνύπαρξη τόσων έργων στο λιλιπούτειο μουσείο δημιουργεί την αίσθηση ότι μπαίνεις σε ένα εργαστήριο γλυπτικής. Ωστόσο, η ύπαρξη περιεκτικών λεζαντών σε επαναφέρει στην πραγματικότητα.

Με την ζωντάνια τους κερδίζουν το βλέμμα του επισκέπτη  ο τα γύψινα προπλάσματα των έργων "ο Ψαράς" και ο "Θεριστής" του Δημήτριου Φιλιππότη με τα μαρμάρινα έργα να βρίσκονται στο Ζάππειο Μέγαρο. Η μακέτα για το μαυσωλείο του Γεώργιου Αβέρωφ  από τον Γ. Βιτάλη θέλγει την περιέργεια του επισκέπτη. 

Ο "Φιλόσοφος", ο "Ζητιάνος" και ο "Καϊν" του Λουκά Δούκα κεντρίζουν το ενδιαφέρον με την εκφραστικότητά τους, ενώ πολύ ενδιαφέροντα είναι και τα βιογραφικά στοιχεία του καλλιτέχνη που δυστυχώς για την ελληνική Τέχνη έφυγε νωρίς.

Άξιο αναφοράς είναι και το πρόπλασμα του έργου «Το γράμμα από το χωριό» του Γεώργιου Ρήγα που αναπαριστά μια μικρή αξώτισσα υπηρέτρια να λαμβάνει  νέα από τους συγγενείς της και μάλιστα από την μια μεριά χαμογελά, ενώ από την άλλη είναι σοβαρή.

Στον μουσειακό χώρο ο επισκέπτης ενημερώνεται για την ιστορία των μεγάλων καλλιτεχνών καθώς και για την διαδικασία παραγωγής ενός έργου (πρόπλασμα με πηλό, καλούπι από γύψο, μέτρηση και τελική μορφή μαρμάρου) αλλά και τον επιχρωματισμό τους για την συντήρηση ή την σφυρηλάτησή τους με μπρούτζο  ή άλλο μέταλλο.

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι το προσωπικό και των δυο μουσείων είναι εξαιρετικά ευγενικό και εξυπηρετικό, παρέχει πληροφορίες και απαντά σε απορίες, ενώ με το ίδιο οικονομικό εισιτήριο αξίας τριών ευρώ επισκέπτεσαι και τα δυο μουσεία.