Ποιό ήταν το ιερό άλσος της Κοιλάδας των Μουσών; Τι ήταν τα Μούσεια;

 

Στο ιερό άλσος της Κοιλάδας των Μουσών ή Άλσους των Ελικωνίων Μουσών λέγεται ότι  ζούσαν οι κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, μαγεμένες από την ομορφιά του πανάρχαιου Ελικώνα. Ο σημερινός αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται στις ανατολικές υπώρειες του Ελικώνα κοντά στο χωριό Θεσπιές.

Σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησιόδου
 ήταν κόρες της Μνημοσύνης και του Δία.

Η ιστορία του ιερού άλσους «ξετυλίγεται» τον 6ο αι. π. Χ., αλλά ο τόπος  είχε μεγάλη του άνθηση από τον 3ο αι. π. Χ., εποχή που εκτιμάται ότι  διοργανώνονταν από τους Θεσπιείς τα Μούσεια κάθε πέντε χρόνια. Η γιορτή ήταν  αφιερωμένη στις εννέα Μούσες προστάτιδες των Γραμμάτων και των Τεχνών. Σε αυτή τη  γιορτή αναφέρθηκε και ο Παυσανίας στα Βοιωτικά του (Παυσανίας ΙΧ, 31,3).

Με τις Ελικωνιάδες Μούσες ας αρχίσει το τραγούδι μας· κατοικούν τον Ελικώνα, όρος μέγα κι ιερό, και χορεύουν γύρω στη μαβιά πηγή με τα πόδια ανάλαφρα, στον βωμό του παντοδύναμου Κρονίδη. Λούζουν πρώτα το κορμί τους τρυφερό στα νερά του Περμησσού και της Ιπποκρήνης ή του θεϊκού Ολμειού· ύστερα ψηλά ανεβαίνουν στου Ελικώνα τις απάτητες κορφές, και χορούς συστήνουν, όμορφους, χαριτωμένους, τον ρυθμό κρατώντας με τα πόδια τους.

 ΗΣΙΟΔΟΣ, Θεογονία 1-8 (μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτης

 Σήμερα σώζονται ο ναΐσκος των Μουσών, το θέατρο και η μακρά ιωνική στοά, αλλά και στο λόφο Κερησό, το γνωστό ως Πυργάκι, δηλαδή λείψανα οχυρωτικού περιβόλου με τετράγωνο πύργο.

Την έγκριση ή μη αιτημάτων εγκατάστασης αιολικών σταθμών στην περιοχή θα εξετάσει μεταξύ άλλων το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο στη συνεδρίαση της Τετάρτης 26 Αυγούστου 2020 και ώρα 14.00, με τηλεδιάσκεψη, στο αμφιθέατρο του κτηρίου του Υπουργείου Πολιτισμού, Μπουμπουλίνας.

 

 Κατά τα ρωμαϊκά χρόνια η φήμη της γιορτής των Μουσείων εξαπλώθηκε και έξω από τον ελλαδικό χώρο και τον 2ο και τον 1ο αι. π. Χ. την διοργάνωση των αγώνων χρηματοδοτούσε ο εκάστοτε ρωμαίος αυτοκράτορας οπότε και προστέθηκε στον κατάλογο των αγώνων και ο αγώνας εγκωμίων προς αυτόν. Τότε επικράτησε και η ονομασία Μεγάλα Καισαρεία αφού πλέον τιμόταν πρώτα ο αυτοκράτορας και στη συνέχεια οι Μούσες.

Τα μνημεία

Μικρός ναός αφιερωμένος στις Μούσες αποκαλύφθηκε πλήρως μετά τη διάλυση της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας, η οποία είχε κτιστεί πάνω σε αρχαία ερείπια. Πρόκειται για ορθογώνιο κτήριο μικρών διαστάσεων που χρονολογείται στον 3ο αιώνα π.Χ., σύγχρονο με το θέατρο και τη στοά.

Στον αρχαιολογικό χώρο υπάρχει θέατρο χρονολογείται, το οποίο χρονολογέιται από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. ή τις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ., το οποίο κτίστηκε για τις ανάγκες των μουσικών και θεατρικών αγώνων.

Το κοίλον του θεάτρου ακολουθούσε τη κλίση της πλαγιάς. Οι θεατές κάθονταν σε υποτυπώδεις σειρές καθισμάτων, σκαμμένες στην πλαγιά του βουνού. Μόνον η πρώτη σειρά των καθισμάτων - η προεδρία - ήταν μαρμάρινη. Σήμερα σώζονται η σκηνή και το προσκήνιο του θεάτρου.

Η μακρά ιωνική στοά (3^ο2 π.Χ..), μήκους 96,70 μ., που βρισκόταν 40 περίπου μέτρα δυτικά του ναΐσκου των Μουσών και προοριζόταν για τη στέγαση αναθημάτων (δώρων) προς τις Μούσες. Στο εσωτερικό διέθετε αρχικά κατά μήκος τοίχο και δωμάτια, ο οποίος αντικαταστάθηκε αργότερα με κιονοστοιχία κορινθιακών κιονοκράνων.

Στον λόφο Κερησσός σώζονται αποσπασματικά τα θεμέλια του οχυρωτικού περιβόλου της αρχαίας Άσκρας. Ο λόφος χρησίμευε ως ακρόπολη της Άσκρας και του ιερού της κοιλάδας, μέχρι των Θεσπιών. Εκεί είναι ορατά και τα ερείπια τετράγωνου πύργου του 4ου αι. π .Χ. , ο οποίος πιθανότατα κατασκευάστηκε από τους Θεσπιείς λίγο πριν από τη μάχη των Λεύκτρων ούτως ώστε να ελέγχεται κάθε κίνηση στη περιοχή από δυτικά, βόρεια και ανατολικά, κυρίως των Θηβαίων. Την ακρόπολη της Άσκρας αναφέρει και ο Παυσανίας (Παυσανίας ΙΧ, 29,2 ).

Σε γαλλικές ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν το 1899, βρέθηκαν εννέα βάθρα αγαλμάτων μουσών, τα οποία πιθανότατα να ήταν στημένα σε ενιαίο σύμπλεγμα και  βρίσκονται σήμερα στον αύλειο χώρο του αρχαιολογικού μουσείου της Θήβας.. Τα πέντε καλύτερα σωζόμενα φέρουν χαραγμένα τα ονόματα Πολυμνία, Θάληα, Τερψιχορα, Ωρανια, Ευτερπα, και επιγράμματα, έργα του ποιητή και γλύπτη Ονέστου ( 1ος αι. π. Χ.)

Ο Παυσανίας αναφέρει (Παυσανίας ΙΧ, 30, 1-2 ) ότι τα αγάλματα των Μουσών ήταν έργα των γλυπτών Κηφισόδοτου, Στρογγυλίωνα και Ολυμπιοσθένη ενώ αναφέρει και δύο αγάλματα του Διονύσου φιλοτεχνημένα από τους σπουδαίους γλύπτες Λύσιππο και Μύρωνα.

 

πηγή:http://odysseus.culture.gr/, http://ksymvoulia.culture.gr/

http://viotikoskosmos.wikidot.com/koilada-ton-mouson

 http://www.sekthivas.mysch.gr/dti/pdf/koilada-mouson.pdf

https://www.diazoma.gr/site-assets/STEREA-ELLADA-1.pdf