Τι συνδέει το Τρόπαιο του Μαραθώνα με την Παναγιά τη Μεσοσπορίτισσα και το Αρχαιολογικό Μουσείο;

 

2.500 χρόνια πριν στην ήσυχη πεδιάδα του Μαραθώνα η μάχη των Ελλήνων εναντίον των Περσών έμεινε ως την φωτεινότερη στιγμή της αρχαίας Ιστορίας. Το «Τρόπαιο του Μαραθώνα», οι Τύμβοι των πεσόντων αλλά και τα εκθέματα του Αρχαιολογικού Μουσείου αποτελούν τεκμήρια αλλά και «αφηγητές» του ιστορικού γεγονότος και της δόξας των ανώνυμων μαχητών! Το δε περιβόητο Τρόπαιο συνυπάρχει με ένα χριστιανικό μνημείο που συνδέει με την αρχαία αγροτική παράδοση του τόπου.

 της Μαρίας Αλιμπέρτη

Την μνήμη θέλησαν να κρατήσουν ζωντανή οι Αθηναίοι, 30 χρόνια μετά την Μάχη του Μαραθώνα, αναγνωρίζοντας την συμβολή της στο μέλλον του πολιτισμού, στήνοντας ένα τρόπαιο στο πεδίο της μάχης. Το σημάδι αυτό των Μαραθονομάχων υπενθυμίζει την ηρωική προσφορά τους. 

 Η θέση

Η περιοχή βρίσκεται νοτιοανατολικά από τον Μαραθώνα, στον Σχινιά, το τρόπαιο στήθηκε συνεπώς  σε άλλο σημείο από τον Τύμβο των Μαραθωνομάχων, πέντε χιλιόμετρα απόσταση. Συγκεκριμένα, η τοποθεσία που είχε στηθεί το Τρόπαιο,   είναι κοντά στο Μέγα Έλος, στη θέση Μεσοσπορίτισσα στον τόπο της τελικής καταστροφής των Περσών και της ταφής των νεκρών τους σε ένα όρυγμα. Σε αυτό το σημείο εκτιμάται ότι έγινε άγρια μάχη, καθώς κοντά ήταν κοντά ήταν το αγκυροβόλιο, το περσικό στρατόπεδο του Δάτη.  

 Δίπλα στέκεται η Παναγιά η Μεσοσπορίτισσα, που γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου (στη μέση της εποχής της σποράς). Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η σκεπή του που αποτελείται από κορμούς δέντρων, η σπορά βρίσκεται περίπου στη μέση της τον μήνα Νοέμβριο και οι ντόπιοι με αυτό το τρόπο κληροδότησαν στην Παναγιά τον ρόλο της θεάς Δήμητρας.

Σήμερα δίπλα από τη Μεσοσπορίτισσα δεν είναι το πραγματικό Τρόπαιο. Τα κομμάτια της στήλης του αυθεντικού Τροπαίου βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Μαραθώνα.

Το Τρόπαιο

 Επρόκειτο για μαρμάρινο αρράβδωτο κίονα, ύψους περίπου 10μ., με ιωνικό κιονόκρανο, τον οποίο έστεφε στην αρχαιότητα άγαλμα της θεάς Νίκης. Σώζονται και εκτίθενται δύο σπόνδυλοι του κίονα και το ιωνικό κιονόκρανο. Αντίγραφο του κίονα του τροπαίου έχει ανεγερθεί στην αρχική του θέση, δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας.

Το τρόπαιο  έφερε στην επιφάνεια ο Eugene Vanderpool, επικεφαλής της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών της Αθήνας και συγκεκριμένα το ανακάλυψε στον τοίχο ενός μεσαιωνικού πύργου! Όπως είχαν παρατηρήσει περιηγητές του 19^ου αιώνα και αρχαιολόγοι ήταν εντοιχισμένο στον βυζαντινό πύργο (11^ος ή 12^ος αιώνας) σε αυτή τη θέση.

Με την άδεια της Ελληνικής Αρχαιολογικής Εταιρείας το 1965, ο Vanderpool αποσυναρμολόγησε τον πύργο για να βγάλει τα αρχαία μέλη και ταύτισε τα ευρήματά του με το Τρόπαιο. Ο ίδιος αξιλογούσε ότι από πλευρά τεχνοτροπίας χρονολογούνταν την εποχή του Κίμωνα.

Το1976 ο Β. Πετράκος, έφορος τότε Αρχαιοτήτων Αττικής, τα μετέφερε και τα εξέθεσε στο Μουσείο του Μαραθώνα. Στο σημείο πραγματοποίησε έρευνα και ο καθηγητής, Μ. Κορρές και  πλέον γνωρίζουμε ότι αρχικά το τρόπαιο ήταν ξύλινο πάνω σε μια λίθινη βάσηητην οποία και εντόπισε ο Μ. Κορρές. Πιθανότατα την εποχή της μάχης το μνημείο στήθηκε γύρω από ξύλινο ιστό και εκεί συσσωρεύτηκε άχρηστο πολεμικό υλικό (ασπίδες, σκευή) και κάποιο για συμβολική επίδειξη. Μάλιστα ο κ. Κορρές εκφράζει την άποψη ότι είναι πιθανόν ότι η μαρμάρινη κατασκευή έγινε εσωτερικά κενή για τον πρόσθετο λόγο της διατήρησης του κάτω μέρους του αρχικού ξύλινου ιστού στην θέση του. Το τρόπαιο ανακατασκευάστηκε στις μέρες μας οπότε ένα αντίγραφο πλέον βρίσκεται στο σημείο.

 

 

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα

Έντυπο -οδηγό  δημιούργησε το Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα και συγκεκριμένα για την «Αίθουσα του Τροπαίου». Με αφορμή την επέτειο της συμπλήρωσης 2.500 χρόνων από την ιστορική μάχη, το εκπαιδευτικό υλικό απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ο οδηγός αυτός προσφέρει μια «προσέγγιση» του ιστορικού γεγονότος ακολουθώντας τις αρχαίες πηγές και ταυτόχρονα μας ταξιδεύει με την αφήγηση του μουσείου με επιλεγμένα εκθέματα. Φωτογραφίες της περιοχής, χάρτες ξαναζωντανεύουν το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, η αφήγηση της μάχης, ο εξοπλισμός των πολεμιστών.

 Διαβάστε επίσης: Ο Ναός της Αρτέμιδας Αγροτέρας και η μνήμη που τον συνδέει με τη μάχη του Μαραθώνα https://cultureloversgr.blogspot.com/2020/04/blog-post_5.html

 

Πηγές:

https://www.latsis-foundation.org/content/elib/book_16/marathon_gr.pdf

Μανόλης Κορρές,Το τρόπαιον του Μαραθώνος αρχιτεκτονική τεκμηρίωση 

kastra. Eu

http://odysseus.culture.gr/

www.irafina.g