Το μοντέρνο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης με το στίγμα του Δ. Φατούρου- Το νέο κτίριο

 

Ο μεγάλος δάσκαλος της Αρχιτεκτονικής, Δημήτρης Φατούρος έφυγε σήμερα από τη ζωή, αφήνοντας τα ίχνη του στην Αθήνα ως συν-δημιουργός  του  κτιρίου της Εθνικής Πινακοθήκης, το οποίο βρίσκεται σήμερα στο στάδιο της ανακαίνισης. 

Επρόκειτο για ένα κτίριο του μοντερνισμού, το οποίο σχεδιάστηκε από τους αρχιτέκτονες καθηγητές Ν. Μουτσόπουλο, Παύλο Μυλωνά και Δημήτρη Φατούρο. (Ο πρώτος μελετητής απεχώρησε αργότερα).

Τα θεμέλια τέθηκαν το 1964 και εγκαινιάστηκε το Α΄ κτήριο το 1968 και το Β΄ το 1976, φιλοξενώντας το κληροδότημα του Αλέξανδρου Σούτζου, ο οποίος είχε προσφέρει κινητή και ακίνητη περιουσία για την δημιουργία του Μουσείου Καλών Τεχνών. Σημειώνεται αρχικά ότι η συλλογή φιλοξενούνταν σε αίθουσες του Πολυτεχνείου. Επίσημα ιδρύθηκε το 1900 με έφορο τον Γιώργο Ιακωβίδη. Καθώς αυτή εμπλουτίστηκε με έργα δυτικοευρωπαικής τέχνης, κυρίως δωρεές και κληροδοτήματα εύπορων πολιτών. Την συλλογή εμπλούτισαν και έργα δωρεές του Γεωργίου Αβέρωφ. 

Την περίοδο της Κατοχής τα έργα τέθηκαν σε κιβώτια και φυλάχθηκαν στα υπόγεια του Εθνικού Αρχιαολογικού Μουσείου, ενώ μεταπολεμικά το 1949 εκτέθηκαν στο Ζάππειο.  Το 1954 η Εθνική Πινακοθήκη συγχωνεύτηκε με το κληροδότημα Αλεξάνδρου Σούτζου απ’ όπου προέρχεται και η διπλή της ονομασία.

 Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την στέγη τους προκηρύχθηκε το 1956 αλλά μετά από τις συνήθεις καθυστερήσεις αυτή δημιουργήθηκε δυο δεκαετίες μετά, από τον νέο διευθυντή Δημήτρη Παπαστάμο.

Το κτίριο φιλοξένησε μόνιμες συλλογές αλλά και σημαντικές εκθέσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, ενώ  πραγματοποιήθηκαν σημαντικές αγορές και δωρεές έργων τέχνης.

Με την αλλαγή σκυτάλης, το 1992, στη διεύθυνση της Εθνικής Πινακοθήκης, η Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα οργάνωσε μια σειρά από επιτυχημένες εκθέσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών, μονογραφικές και θεματικές, που κατάφεραν να προσελκύσουν το ευρύ κοινό και να εδραιώσουν την Πινακοθήκη στη συνείδηση του κόσμου.

Με αφορμή την συμπλήρωση 100 χρόνων λειτουργίας, το 2000 η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου εγκαινίασε τη νέα παρουσίαση των μονίμων συλλογών του μουσείου στους ανακαινισμένους εσωτερικούς χώρους, η οποία πραγματοποιήθηκε με χορηγία του Ιδρύματος «Σταύρος Σ. Νιάρχος». Νέος αέρας φύσιξε στους χώρους της χάρη στη σύγχρονη μουσειολογική άποψη, ακολουθώντας την παράλληλη εξέλιξη τέχνης και κοινωνίας. Άξιο λόγου είναι ότι στο πλαίσιο του προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας» τα έργα των συλλογών ψηφιοποιήθηκαν και καταγράφηκαν ηλεκτρονικά.

Επίσης, αναγκαίος κρίθηκε ο εκσυγχρονισμός και η επέκτασης του συγκροτήματος για να καλυφθούν οι νέες εκθεσιακές ανάγκες και να δημιουργηθούν αποθηκευτικοί χώροι προκειμένου να στεγάσουν τα 20.000 έργα των συλλογών, οι οποίες είχαν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια.  Νέοι χώροι χρειάζονταν για τα πρωτοποριακά εργαστήρια συντήρησης, τη μοναδική βιβλιοθήκη ιστορίας της τέχνης, το αμφιθέατρο, χώροι εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ.ά.

Οι πρώτοι μελετητές (γραφείο Π. & Κ. Μυλωνά και Δ. Φατούρου) ανέλαβαν την εκπόνηση προμελέτης η οποία αποπληρώθηκε, ύστερα από πολυετή καθυστέρηση, με χορηγία του «Ιδρύματος Μαρία Τσάκος».

Το 2008 το ΥΠΠΟ διενήργησε δημόσιο διεθνή διαγωνισμό για τις οριστικές μελέτες, ο οποίος κατέληξε στην επιλογή των γραφείων «Αρχιτεκτονική ΕΠΕ Γραμματόπουλος-Πανουσάκης» και «Δ. Βασιλόπουλος & Συνεργάτες Ε.Ε.».

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διατίθενται στην ιστοσελίδα της Εθνικής Πινακοθήκης το έργο που είναι σε εξέλιξη «προσθέτει στο υφιστάμενο κτήριο των 9.720 μ² άλλα 11.040 μ² υπερδιπλασιάζοντας τους λειτουργικούς του χώρους (σύνολο 20.760μ²)» με πόρους από το Ε.Π. Αττική του ΕΣΠΑ 2007-2013, Εθνικούς Πόρους  (ΠΔΕ), Περιφέρεια Αττικής  και από χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Σ. Νιάρχος.

Η Πινακοθήκη θα αποκτήσει επιπλέον εκθεσιακούς χώρους 2.230 μ2, σύγχρονες αποθήκες έργων τέχνης 1645 μ2, αμφιθέατρο 350 θέσεων, χώρο εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αίθουσα υποδοχής 910 μ² (εκδοτήριο εισιτηρίων,βεστιάριο, μεγάλο πωλητήριο και σαλόνι ψηφιακής πληροφόρησης).

Επίσης, δημιουργούνται οι συνθήκες για σύγχρονα εργαστήρια συντήρησης, γραφεία διοίκησης, βιβλιοθήκη που αναπτύσσεται σε δυο ορόφους, δυο καφέ- εστιατόρια, κ.ά.

Το υπάρχον κτίριο ενισχύεται σύμφωνα με τον νέο αντισεισμικό κανονισμό.
αλλά και ράμπες κυκλοφορίας των επισκεπτών, τα απαραίτητα ασανσέρ και κλιμακοστάσια, πρόσβαση σε ΑΜΕΑ.

Φυσικά θα ανανεωθεί και ως προς την όψη της προσαρμόζοντάς την στη μουσειολογική και αισθητική αντίληψη του 21ου αιώνα.

ΠΗΓΉ:https://www.nationalgallery.gr/el/to-mouseio/ta-kthria/epektasi-ktiriou-pinakothhkis.html

https://www.facebook.com/nationalgalleryathens/

https://museumfinder.gr/item/ethniki-pinakothiki/