Η Γυναίκα στην Επανάσταση του 1821: Έκθεση στο Ίδρυμα Β & Μ. Θεοχαράκη

 

Η Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους ταυτίστηκαν με την Ελληνική Επανάσταση, αλλά κατά πόσο γνωρίζουμε  τις ηρωίδες που συνέβαλαν στον ελληνικό αγώνα; Μπορεί οι συγκρούσεις και η βαρβαρότητα του πολέμου να έχουν αποδοθεί στην ανδρική ρωμαλεότητα αλλά τελικά ο αγώνας κρίνεται  μόνο στο πεδίο της μάχης;

Το Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη επιχειρεί να αναδείξει με την έκθεση «Η Γυναίκα στην Επανάσταση του 1821», από τη Συλλογή Μιχάλη και Δήμητρας Βαρκαράκη, το ρόλο των γυναικών στο απελευθερωτικό εγχείρημα των Ελλήνων.

 

Άξιο λόγου είναι ότι πριν δυο χρόνια το ίδρυμα είχε προβάλλει την γυναικεία έμφυλη ταυτότητα μέσα από την εντυπωσιακή έκθεση «Άρωμα Γυναίκας στην Ελληνική Ζωγραφική» με έργα από τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου και του Ιδρύματος Β& Μ. Θεοχαράκη. (Διαβάστε εδώ : https://cultureloversgr.blogspot.com/2018/12/blog-post_6.html)

 της Μαρίας Αλιμπέρτη

 

Η γυναίκα στην Ελληνική Επανάσταση

 

Μέσα από 80 έργα ζωγραφικής, πορσελάνινα αντικείμενα και ρολόγια του 19^ου αιώνα προσεγγίζεται η τεράστια προσφορά των γυναικών στην Επανάσταση του ’21.

 

 Τα σημαντικά εκθέματα προέρχονται από την πολύτιμη Συλλογή  του ζεύγους Βαρκαράκη, που ένα μεγάλο μέρος της, με τίτλο «Καλλιτεχνικές εκδοχές του Φιλελληνισμού», η οποία παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη το 2015.

 

Προσωπικότητες  Ελληνίδων που έδρασαν την περίοδο της επανάστασης έρχονται στο προσκήνιο, σύμφωνα με την Δρ. Ιστορίας της Τέχνης, Φανή Μαρία Τσιγκάκου η οποία επιμελείται την έκθεση.  Η ίδια εξηγεί ότι «κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 οι γυναίκες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο εμψυχώνοντας τους άνδρες, παίρνοντας μέρος στις μάχες, ενώ εμφύσησαν στα παιδιά τους την αγάπη για την πατρίδα και το αγωνιστικό πνεύμα απέναντι στον κατακτητή. Στόχος της έκθεσης είναι η ανάδειξη της γυναικείας παρουσίας στα χρόνια της Επανάστασης, καθώς και κατά την πρώτη περίοδο του νεοσύστατου ελληνικού κράτους…».

 

Η αφήγηση της έκθεσης περιλαμβάνει τις κακουχίες των γυναικόπαιδων,  τις αρπαγές και για την τύχη των αιχμαλώτων γυναικών προκαλούσαν δάκρια στους αγωνιστές, σύμφωνα με την κ. Τσιγκάκου.

Χαρακτηριστικά η επιμελήτρια περιγράφει ότι  «στο έργο με τον τίτλο Ελληνίδες στο σκλαβοπάζαρο, του Stanislas-Henri-Benoit Darondeau, αποτυπώνονται με συγκλονιστική αμεσότητα ο εξευτελισμός και η απόγνωση της κοπέλας στα χέρια του τρομαχτικού δουλέμπορου. Τη βίαιη αρπαγή μιας Ελληνίδας αναπαριστά η ελαιογραφία της Γαλλίδας Louise Vallot. Την ίδια θεματική αποτυπώνουν αρκετά αντικείμενα, όπως για παράδειγμα ρολόγια, πιάτα, βάζα κ. ά.».

 

Θεματικά η έκθεση επεκτείνεται και στην μεταεπαναστατική περίοδο και τη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους «εξακολουθούν να εμφανίζονται ‘‘Ελληνίδες’’ στις ευρωπαϊκές αίθουσες εκθέσεων, αλλά δίχως την παραμικρή νύξη στις τραγικές στιγμές που βίωσαν» αποσαφηνίζει η κ. Τσιγκάκου.

Άξια αναφοράς είναι η επίδραση του  ‘’Ανατολισμού’’ Orientalisme καθώς κάποιοι καλλιτέχνες είχαν στραφεί «προς μια εικονογραφία περισσότερο εξωτική, οι ‘’Ελληνοπούλες’’ αναπαριστάνονται με προκλητικά, αιθέρια ενδύματα, όπως η αυτάρεσκη Ελληνίδα που παίζει λαγούτο, του Charlemagne-Oscar Guet. Μια Ελληνοπούλα σε ιδιαίτερα αισθησιακή πόζα βλέπουμε σε ελαιογραφία του Giacomo Marastoni, ενώ οι Ελληνίδες στο Χαρέμι που αναπαριστάνονται στα βάζα έχουν μεταμορφωθεί, επιτυχώς, σε χαριτωμένες οδαλίσκες» εξηγεί η επιμελήτρια.

Από την πλευρά του ο συλλέκτης, Μιχάλης Βαρκαράκης χαρακτηριστικά αναφέρει: «Με την εικαστική εικονογραφία υμνήθηκαν τα πάθη, ο ηρωισμός, η αγάπη για την ελευθερία, η λεβεντιά των παλληκαριών και η ομορφιά των Ελληνίδων. Πιστεύω πως η φιλελληνική εικαστική τέχνη έχει τις εξής ιδιαιτερότητες:  μοναδικότητα στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι, είναι πάντοτε θετική για την Ελλάδα και εμπεριέχει τα μηνύματα του χριστιανισμού και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού. (αρχαιολατρεία). Το τελευταίο αποτελεί ιδιαίτερο κίνητρο της συλλογής που είναι ο ερχομός των έργων αυτών (από την Ευρώπη που παρήχθησαν) στην Ελλάδα, διότι έγιναν με κύριο σκοπό να βοηθήσουν τους νεότερους Έλληνες να αναστήσουν την Πατρίδα τους. Είναι ευνόητο ότι η φιλελληνική καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί τμήμα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και πρέπει να βρίσκεται στα μουσεία της Ελλάδας. Με τη συλλογή αυτή, πιστεύω ότι η οικογένεια μου κι εγώ εκπληρώσαμε μέρος του χρέους που έχουμε όλοι οι Έλληνες προς την πατρίδα, έχοντας το δικαίωμα να καυχόμαστε πως είμαστε απόγονοι ενός ένδοξου γένους».

Πρωτοβουλίας ’21

Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο των δράσεων της Πρωτοβουλίας ’21,  η οποία συγκροτήθηκε το 2018, εν όψει της επετείου των 200 ετών και είναι το αποτέλεσμα της συστηματικής συνεργασίας των εξής φορέων και Ιδρυμάτων: Εθνική Τράπεζα, Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, Ίδρυμα Ευγενίδου, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου,  Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού & Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ), Ίδρυμα Λαμπράκη, Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη, Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη, Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, Ίδρυμα Μποδοσάκη, Ίδρυμα Παιδείας & Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, Κοινωφελές Ίδρυμα Μιχαήλ Ν. Στασινόπουλος – ΒΙΟΧΑΛΚΟ, Ίδρυμα Ωνάση. 

 

Διάρκεια Έκθεσης: 23 Μαρτίου έως 31 Οκτωβρίου 2021, 10:00 - 18:00