Ανάπλαση του αρχαιολογικού χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος και ανέγερση Αρχαιολογικού Μουσείου

 

Το «πράσινο φως» έδωσε το  Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο σε μελέτες του Δήμου Αθηναίων και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών για την ανάπλαση του αρχαιολογικού χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος.

Σε ανάρτησή του στην προσωπική σελίδα του στο facebook ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης έδωσε την είδηση. Σημειώνεται ότι στην προσπάθεια αυτή εντάσσεται και  η εκπόνηση μελέτης για την ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Πολιτισμού.

Ο δήμαρχος έκανε λόγο για μία προσπάθεια για την αναβάθμιση της ποιότητας της ζωής σε μία ταλαιπωρημένη περιοχή και μια ευκαιρία ανάπτυξης, τουρισμού και δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Για την υλοποίηση των μελετών  θα ενώσουν τις δυνάμεις τους το ΥΠΠΟΑ και ο Δήμος Αθηναίων, με την υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης με αντικείμενο τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος, που θα περιλαμβάνει:

Α. Την ανάπλαση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της Ακαδημίας Πλάτωνος και του άλσους, ώστε να καταστεί ελκυστικός για τον επισκέπτη, με βάση σχετική μελέτη που κατατέθηκε από τον Δήμο Αθηναίων, καθώς και μελέτη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλεως Αθηνών.

Β. Την προκήρυξη αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την εκπόνηση της μελέτης που θα οδηγήσει στην ανέγερση του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθήνας, στον χώρο όπου έχει χωροθετηθεί από το 2002 και για το οποίο ήδη έχουν εκπονηθεί και εγκριθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού η κτηριολογική και η μουσειολογική μελέτη.

Η Ιστορία

Η Ακαδημία Πλάτωνος λειτουργεί σήμερα ως αρχαιολογικό Άλσος, ταυτίζεται με την περιοχή η οποία κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Ακαδημία από τον μυθικό ήρωα Ακάδημο. Τα όρια της περιοχής προσδιορίζονταν από το λοφίσκο Ίππιο Κολωνό, κοντά στη σημερινή οδό Λένορμαν, και από τις όχθες του ποταμού Κηφισού, η κοίτη του οποίου βρισκόταν ανατολικότερα της σημερινής, πλησιέστερα στην Αθήνα.

Οι Αθηναίοι στην αρχαιότητα περνούσαν από  Δίπυλον (πύλη στον Κεραμεικό) και διέσχιζαν έναν δρόμο μήκους 1,5 περ. χλμ., μέσα το επίσημο νεκροταφείο της πόλης, το Δημόσιον Σήμα, χνάρια του οποίου υπάρχουν στις ημέρες μας στις οδούς Πλαταιών-Πλάτωνος και Σαλαμίνος,  σε μια πυκνοκατοικημένη συνοικία.

Η πρώτη κατοίκηση στην περιοχή εκτιμάται ότι σημειώθηκε στην προϊστορική έως την αρχαϊκή εποχή. Τον 6ο αι. π.Χ. ιδρύθηκε εδώ ένα από τα τρία Γυμνάσια της αρχαίας Αθήνας και δημιουργήθηκε ιερό άλσος οριζόμενο από περίβολο, περιλαμβάνοντας ιερά και βωμούς, όπως του Ακαδήμου, του Έρωτα, του Διός Καταιβάτου, του Προμηθέα και του Ηφαίστου.

Άξια αναφοράς είναι και η λαμπαδηδρομία προς το Δίπυλο προς τιμήν των πεσόντων που θάβονταν στο Δημόσιον Σήμα. Η περιοχή απέκτησε ιδιαίτερη σημασία από την εποχή του Πεισίστρατου (6ος αιώνας π.χ.), ο οποίος δημιούργησε εκεί το Γυμνάσιο όμως είχαν δυνατότητα εκπαίδευσης μόνο οι εύποροι Αθηναίοι. Χάρη στον Κίμωνα πραγματοποιήθηκε ένα κοινωνικό άνοιγμα και ο χώρος έγινε προσιτός σε όλους. Σταδιακά ο χώρος από εκπαιδευτήριο καλών στρατιωτών μεταμορφώθηκε σε πνευματική "κονίστρα" όπου οι εκπαιδευόμενοι εντρυφούσαν και στην Φιλοσοφία και τις επιστήμες.

 

Περί το 388 π.Χ. ο Πλάτων ίδρυσε στο Γυμνάσιο την περίφημη Φιλοσοφική Σχολή, η οποία έμεινε ζωντανή για χίλια περίπου χρόνια, γνωρίζοντας μεγάλη ακμή ιδίως με τους λεγόμενους Νεοπλατωνικούς φιλόσοφους, έως το 529 μ.Χ., όταν με διάταγμα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού έκλεισαν για πάντα όλα τα εκπαιδευτικά κέντρα της Αθήνας, ορίζοντας έτσι το πραγματικό τέλος του αρχαίου κόσμου.

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ιερότητα του χώρου καταδεικνύεται από το γεγονός ότι στην  "Ακαδήμια" είχαν φυτευτεί 12 ιερές ελιές , το λάδι των οποίων προσφερόταν στους νικητές των Παναθηναίων.
Ενδεικτική της αίγλης που γνώρισε η περιοχή αποτελεί η αναφορά του Αριστοφάνη στις Νεφέλες περί νέων που κατέβαιναν στην "Ακαδήμια" μέσω του δημόσιου σήματος για να συζητήσουν περί φιλοσοφίας, πολιτικής κ.α.  Λόγω της πνευματικής ζύμωσης που λάμβανε χώρα στην περιοχή πολλοί σοφιστές αγόραζαν κήπους γύρω από το σημερινό πάρκο και μέσα σε αυτούς έφτιαχναν τις  φιλοσοφικές σχολές τους. Τοιουτοτρόπως και ο Πλάτωνας δημιούργησε το πρώτο πανεπιστήμιο εκεί, καθώς έθεσε τα πρώτα θεμέλια  της ανθρώπινης σκέψης, ανοίγοντας νέους δρόμους μέσω της αισθητικής και ηθικής φιλοσοφίας και λειτουργώντας την σχολή ως κέντρο έρευνας και προβληματισμού, μελετώντας ακόμη γεωμετρία, αστρονομετρία κ.α. Στην ίδια σχολή δίδαξε για 20 χρόνια ο Αριστοτέλης, ο Πεύσιππος  (μαθηματικός),  ο Εύδοξος ο Κνίδιος(μαθηματικός) κ.α. Από όλο τον ελληνιστικό κόσμο, όπως μας διαβεβαίωσε ο κ.Βασίλας, έρχονταν για να εκπαιδευτούν στην  Ακαδημία. 

 

Το πρώτο πλήγμα που δέχθηκε η περιοχή ήταν όταν ο Σίλας έκοψε τα δέντρα για να φτιάξει πολιορκητικές μηχανές προκειμένου να κατακτήσει τα τείχη του Περικλή, ενώ η Ακαδημία έκλεισε με το διάταγμα του Ιουστινιανού το 529 μ.Χ. 
Ο Παυσανίας, ο οποίος πολύ νωρίτερα είχε επισκεφθεί την Αθήνα περιέγραψε την πόλη, το δημόσιο σήμα, τον ιερό δρόμο  που έφθανε κοντά στο σημερινό πάρκο , ενώ βρέθηκε και στον Ίππιο Κολωνό όπου επισκέφθηκε το σπίτι του Πλάτωνα, την στοά και το τέμενος των Μουσών που προστάτευε και την Ακαδημία του.