Όταν η μόδα προσπαθεί να συνομιλήσει με το παρελθόν – Εντυπώσεις από την έκθεση στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο

 

Από τη Ραβέννα στην Αθήνα, από τα χρυσά ψηφιδωτά στους σατέν ώμους της ιταλικής υψηλής ραπτικής—η υπόσχεση της έκθεσης «Byzantium – Ravenna: Icons of Italian Fashion» ήταν μεγάλη. Την επισκέφθηκα, την παρακολούθησα, και ιδού τι ένιωσα.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Η έκθεση υψηλών προσδοκιών στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο μέχρι και τις 21 Ιουλίου 2025 υποσχόταν έναν διάλογο ανάμεσα στη βυζαντινή αισθητική και την ιταλική μόδα, μέσα από δημιουργίες γνωστών οίκων όπως είναι Gucci, Valentino και Prada. Τεχνοτροπία, πορφύρα, χρυσός, βυζαντινά σύμβολα—ένα κοσμικό πάντρεμα του ιερού με το μεταμοντέρνο: 20 δημιουργίες υψηλής ραπτικής από τις δεκαετίες του 1960 έως το 2020, αναφέρεται ότι είναι εμπνευσμένες από τη λάμψη των βυζαντινών ψηφιδωτών και την αυτοκρατορική αισθητική της Ραβέννας. Ανάμεσα στους σχεδιαστές που εκπροσωπούνται είναι οι Armani, Ferré, Versace, Dolce & Gabbana και άλλοι. 

Η έκθεση με ωραία εν συνόλω αισθητική, διοργανώνεται από την Πρεσβεία της Ιταλίας στην Αθήνα σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Polimoda της Φλωρεντίας, στο πλαίσιο της διεθνούς πρωτοβουλίας «Ημέρες Ιταλικής Μόδας στον Κόσμο». Την καλλιτεχνική επιμέλεια έχει ο Massimiliano Giornetti, ενώ συμμετέχει και ο διεθνώς αναγνωρισμένος συλλέκτης μόδας Angelo Caroli, με την υποστήριξη του Εθνικού Επιμελητηρίου Ιταλικής Μόδας.

 

 Συνομιλία ή παραφωνία;

Κάποια κομμάτια ξεχώρισαν. Ένδυμα-ωδή στη Θεοδώρα, λαμπερό ύφασμα εμπνευσμένο από μωσαϊκά της Ραβέννας, ακόμα και λεπτομέρειες που ακουμπούσαν στα σύμβολα του δόγματος.  Βρήκα σημεία τομής το βυζαντινό πορφυρό, τις χρυσοποίκιλτες λεπτομέρειες και την ιερατική μεγαλοπρέπεια. Όμως συνολικά, η έκθεση έμοιαζε περισσότερο με παράθεση αντικειμένων, παρά με αφήγηση. Η «συνομιλία» με το παρελθόν—την οποία ευαγγελιζόταν η έκθεση, ένοιωσα ότι ήταν αποσπασματική. Δεν κατάλαβα την σύνδεση με παγέτες, μπουστάκι με κρύσταλλα- πέρα από το στυλ λατέρνα που ήθελε  προφανώς να κάνει μια αφορά στον βαρύ στολισμό των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, την πουά φούστα κ.ά.

Η εμπειρία του επισκέπτη: τεχνικά θέματα και ερωτήματα

Την ημέρα που επισκέφθηκα την έκθεση, το air condition είχε βλάβη—κάτι που μετέτρεψε την ατμόσφαιρα από βιωματική σε αποπνικτική. Επιπλέον, τα διαθέσιμα VR γυαλιά παρέμεναν ουσιαστικά αχρησιμοποίητα, αφού το προσωπικό δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς λειτουργούν. Νομίζω ότι από αυτό το  κενό η προσπάθεια για να χαρίσει μια  πολυαισθητηριακή εμπειρίαη έκθεση, δημιουργεί κενό και απογοήτευση στον επισκέπτη.

Εκθεση για… λίγους;

Αν και πρόκειται για έκθεση που φιλοξενείται στο Βυζαντινό  και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας, με εντυπωσίασε αρνητικά η απουσία ελληνικών λεζάντων και βασικών επεξηγηματικών κειμένων καθώς και των βίντεο με ομιλίες που έδιναν τροφή για σκέψη στον θεαττή σχετικά με την σύγχρονη μόδα της μαζικής κατανάλωσης.   Σαν  η έκθεση να απευθύνεται αποκλειστικά σε τουρίστες που κάνουν μια γρήγορη στάση μεταξύ Ακρόπολης και εμπορικού τριγώνου. Η έλλειψη αυτή  μου δημιούργησε την αίσθηση ότι ακυρώνει, εν μέρει, τη δυνατότητα ουσιαστικής επαφής του ελληνικού κοινού με τα εκθέματα, και παραπέμπει περισσότερο σε προϊόν προβολής πολιτιστικής διπλωματίας, παρά σε μια εμπειρία αληθινά συμμετοχική και διαλογική.