SOS για την Πολιτιστική Κληρονομιά της Ουκρανία- Κοινή έκκκληση από τους διεθνείς οργανισμούς

  

Σήμα κινδύνου εκπέμπει η UNESCO όχι μόνο για τους ανθρώπους αλλά και την πολιτιστική κληρονομιά. «SOS» εκπέμπεται για επτά μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της, που βρίσκονται κυρίως στο Λβιβ και το Κίεβο, τις πόλεις της Οδησσού και του Χάρκοβο, μέλη του Δικτύου Δημιουργικών Πόλεων της UNESCO, τα εθνικά αρχεία της, ορισμένα από τα οποία περιλαμβάνονται στο Μητρώο Μνήμης του Κόσμου της UNESCO και τους χώρους μνήμης της τραγωδίας του Ολοκαυτώματος. Στο ίδιο μήκος κύματος εκπέμπει και η Europa Nostra, η Ευρωπαϊκή Φωνή της Κοινωνίας των Πολιτών που είναι αφοσιωμένη στην Πολιτιστική Κληρονομιά, καταδικάζει έντονα τη βίαιη εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.

 

 Ανησυχία για τις ζημιές

Μετά την υιοθέτηση από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών του ψηφίσματος για την επίθεση κατά της Ουκρανίας, και υπό το φως της καταστροφικής κλιμάκωσης της βίας, η UNESCO ανησυχεί βαθύτατα για τις εξελίξεις στην Ουκρανία και εργάζεται για την εκτίμηση των ζημιών σε όλους τους τομείς αρμοδιότητάς της και για την εφαρμογή δράσεων στήριξης έκτακτης ανάγκης. Η Γενική Διευθύντρια της UNESCO, Audrey Azoulay ζητά την «προστασία της ουκρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία μαρτυρά την πλούσια ιστορία της χώρας». Η UNESCO θέτει το ζήτημα της διαφύλαξης αυτής της πολιτιστικής κληρονομιάς, ως μαρτυρίας του παρελθόντος αλλά και ως φορέα ειρήνης για το μέλλον. Καθήκον της διεθνούς κοινότητας είναι να προστατεύσει και να διαφυλάξει για τις μελλοντικές γενιές. Επίσης, για την προστασία του μέλλοντος, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρέπει να θεωρούνται ιερά και όσια.

 Ένωση δυνάμεων

Τις φωνές τους ενώνουν η UNESCO, το ICOMOS, το ICOM  και η Europa Nostra  στην έκκληση για τον πλήρη σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, ιδίως της Σύμβασης της Χάγης του 1954 για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης και των δύο πρωτοκόλλων της (1954 και 1999). Στόχος είναι να διασφαλιστεί η πρόληψη των ζημιών στην πολιτιστική κληρονομιά σε όλες τις μορφές της, καθώς και για τον πλήρη σεβασμό της Σύμβασης της UNESCO για την Παγκόσμια Κληρονομιά του 1972 και της Σύμβασης της UNESCO του 2003 για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Εκκλήσεις κάνουν κατά του παράνομου λαθρεμπορίου πολιτιστικού υλικού της Ουκρανίας, το οποίο προστατεύεται από τη Σύμβαση της UNESCO για τα μέσα απαγόρευσης και πρόληψης της παράνομης εισαγωγής, εξαγωγής και μεταβίβασης της κυριότητας πολιτιστικών αγαθών και τη Σύμβαση UNIDROIT του 1995 για τα κλεμμένα ή παράνομα εξαχθέντα πολιτιστικά αντικείμενα.

Από την άποψη αυτή, η UNESCO ανησυχεί σοβαρά για τις ζημιές που υπέστη η πόλη του Χάρκοβο, Δημιουργική Πόλη της UNESCO για τη Μουσική, και το ιστορικό κέντρο του Τσερνίχοφ, στον Προσωρινό Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Ουκρανίας. Η UNESCO εκφράζει τη βαθιά της λύπη για τις αναφορές για ζημιές στα έργα της διάσημης Ουκρανής καλλιτέχνιδας Μαρίας Πριματσένκο, με την επέτειο της οποίας η UNESCO συνδέθηκε το 2009.

Η UNESCO καταδικάζει επίσης την επίθεση που έπληξε το μνημείο του Ολοκαυτώματος Babyn Yar, τόπο μιας από τις μεγαλύτερες μαζικές εκτελέσεις Εβραίων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, και καλεί για σεβασμό των ιστορικών τόπων, η αξία των οποίων για την εκπαίδευση και τη μνήμη είναι αναντικατάστατη.

 

 Η UNESCO απαιτεί την άμεση παύση των επιθέσεων σε μη στρατιωτικές εγκαταστάσεις, όπως είναι σχολεία, πανεπιστήμια, μνημεία, πολιτιστικές και επικοινωνιακές υποδομές, και εκφράζει τη λύπη της για τις απώλειες πολιτών, συμπεριλαμβανομένων μαθητών, καθηγητών, καλλιτεχνών, επιστημόνων και δημοσιογράφων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται γυναίκες και παιδιά, ιδίως κορίτσια, που πλήττονται δυσανάλογα από τη σύγκρουση και τον εκτοπισμό. Συγκεκριμένα, η UNESCO καταδικάζει έντονα τις επιθέσεις κατά εκπαιδευτικών εγκαταστάσεων, με την καταστροφή τουλάχιστον επτά ιδρυμάτων την τελευταία εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης στις 2 Μαρτίου στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Karazin Kharkiv.Το πανεθνικό κλείσιμο των σχολείων και των εκπαιδευτικών εγκαταστάσεων έχει επηρεάσει το σύνολο του πληθυσμού σχολικής ηλικίας - 6 εκατομμύρια μαθητές ηλικίας 3 έως 17 ετών και πάνω από 1,5 εκατομμύριο εγγεγραμμένους σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η κλιμάκωση της βίας δυσχεραίνει τον προστατευτικό ρόλο της εκπαίδευσης και ο αντίκτυπος μπορεί να είναι εκτεταμένος, συμπεριλαμβανομένων των γειτονικών χωρών.

 

Η Europa Nostra  προτείνει όσο δύσκολο κι αν ακούγεται σήμερα,  ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την κοινή πολιτιστική μας κληρονομιά -με όλες τις διαφορές και τις ιδιαιτερότητές της- ως μια στέρεη γέφυρα για να επουλώσουμε πληγές ή τυχόν δυσαρέσκειες και να προωθήσουμε το αίσθημα της συντροφικότητας, αντί να τη χρησιμοποιούμε ως "όπλο" για διαιρέσεις, χειρισμούς και μίσος, που οδηγούν σε πόλεμο, πόνο και καταστροφή.