Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2025

Η Πύλη του Πλούτωνα στην Ιεράπολη: Μυσταγωγία και αρχαιολογικά ευρήματα στην ελληνιστική πόλη



Στην Ιεράπολη του 2ου αιώνα μ.Χ., πίσω από τον Ναό του Απόλλωνα, μια τελετή που συμβαίνει κάθε 79 χρόνια συγκεντρώνει πιστούς,  επισκέπτες και μύστες της Κυβέλης. Η Πύλη του Πλούτωνα, ένα φυσικό άνοιγμα στη γη που θεωρείται είσοδος στον Κάτω Κόσμο, ανοίγει για μια στιγμή, αποκαλύπτοντας φωνές θεών, μυστικά και το τίμημα της γνώσης. Η ιστορία του Αρίστωνα,  του  αρχιερέα και φύλακα της Πύλης, αναβιώνει μέσα από μύθους, θυσίες και την επιστροφή της Ευρυνόμης, μιας αρχαίας μάγισσας που αψήφησε τον θάνατο.

Η Ιεράπολης ήταν ελληνιστική πόλη που ιδρύθηκε στη Μικρά Ασία, στη σημερινή Τουρκία, κοντά στο φυσικό φαινόμενο των θερμών πηγών του Παμούκκαλε. Συγκεκριμένα, ιδρύθηκε τον 2ο αιώνα π.Χ. από τον βασιλιά Ευμένη Β΄ της Περγάμου και πήρε το όνομά της από την ελληνική λέξη «ιερά» λόγω των πολλών ναών και ιερών της. Ήταν σημαντικό θρησκευτικό και θεραπευτικό κέντρο κατά την ελληνιστική, ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο.

Σήμερα, η Ιεράπολη αποτελεί αρχαιολογικό χώρο και είναι Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, μαζί με το Παμούκκαλε. 



Η Πύλη του Πλούτωνα

 Γνωστή και ως Πλουτώνειο, περιγράφεται από τον Στράβωνα ως ένα άνοιγμα σε λόφο, γεμάτο με θανατηφόρο αέριο που σκοτώνει κάθε ζωντανό οργανισμό εκτός από τους ευνούχους της Κυβέλης. Το αέριο εξακολουθεί να αναδύεται σήμερα, αποδεικνύοντας την αρχαία περιγραφή. Ο Αρίστων, φύλακας της Πύλης, προετοιμάζει μια τελετή που δεν έχει ξαναγίνει: Την προσφορά της Ευρυνόμης, μιας γυναίκας που είχε υποσχεθεί να επιστρέψει από τον θάνατο.


Η παράδοση λέει ότι καθώς τα αστέρια ευθυγραμμίζονται, η γη τρέμει και η ομίχλη διαλύεται. Η φωνή της Ευρυνόμης ακούγεται, το σώμα της κινείται και η ψυχή της προσφέρεται στον θεό. Οι ιερείς παρακολουθούν άφωνοι καθώς η Πύλη ανοίγει, αποκαλύπτοντας μια μορφή με μάτια γεμάτα φως. Η τελετή κορυφώνεται με την προσφορά αίματος, φωτιάς και αναπνοής, όπως ορίζουν τα αρχαία κείμενα για να σφραγιστεί η Πύλη.


Η φωνή του Πλούτωνα απαιτεί το κλείσιμο της Πύλης. Ο Αρίστων κατανοεί ότι η γνώση του Κάτω Κόσμου δεν είναι για τους ανθρώπους. Με θυσίες και ύμνους, η Πύλη σφραγίζεται. Η Ευρυνόμη επιστρέφει στην αιώνια σιγή, με ένα χαμόγελο στο πρόσωπο. Ο Αρίστων  δεν μιλά ξανά για όσα είδε. Η επιγραφή στον τάφο του γράφει: «Το να ανοίγεις μια πύλη δεν είναι να μιλάς με θεούς· είναι να σιωπάς».

Ανασκαφές και αποκαλύψεις στον σύγχρονο κόσμο

Από το 1965, η Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή, σε συνεργασία με Πανεπιστήμια όπως του Λέτσε και του Σαλέρνο, πραγματοποιεί συστηματικές ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Ιεράπολης. Οι εργασίες αυτές έχουν φέρει στο φως σημαντικά μνημεία, όπως το αρχαίο θέατρο, τον τάφο του Αγίου Φιλίππου και το Πλουτώνειο — το ιερό σπήλαιο που θεωρείται πύλη προς τον Κάτω Κόσμο.

Τα τελευταία χρόνια, οι αρχαιολόγοι έχουν επικεντρωθεί και σε σωστικές εργασίες, καθώς παρατηρούνται φθορές σε αναστηλωμένα κτήρια λόγω σεισμών και κλιματικών αλλαγών. Οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν περιφράξει ορισμένα σημεία για λόγους συντήρησης και ασφάλειας, ώστε να καταστούν ξανά προσβάσιμα στους επισκέπτες. Το 2013, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν επιγραφή κοντά στην Πύλη: «Η δίοδος σφραγίστηκε από τον Αρίστωνα. Όποιος την ανοίξει, θα μιλήσει με το τίμημα». Η Πύλη του Πλούτωνα παραμένει ένα από τα πιο μυστηριώδη και επικίνδυνα αρχαιολογικά σημεία της Φρυγίας, με ιστορικές αναφορές από τον Δίωνα Κάσσιο και τον Δαμάσκιο, που περιγράφουν το αέριο, το ρεύμα θερμού νερού και την τοποθεσία κάτω από τον Ναό του Απόλλωνα.


Σημαντικές εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης έχουν γίνει στον Ναό του Απόλλωνα και στο ρωμαϊκό θέατρο της Ιεράπολης. Οι αρχαιολόγοι έχουν εντοπίσει νέα αρχιτεκτονικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν τη χρήση του χώρου για τελετουργίες και θεατρικές παραστάσεις κατά τη ρωμαϊκή και βυζαντινή περίοδο. Επίσης , Η εκτεταμένη νεκρόπολη της Ιεράπολης συνεχίζει να αποδίδει ευρήματα. Πρόσφατες ανασκαφές έχουν φέρει στο φως μαρμάρινες σαρκοφάγους, επιτύμβιες στήλες και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, προσφέροντας νέα δεδομένα για τις ταφικές πρακτικές και την κοινωνική δομή της πόλης. Οι επιστήμονες έχουν εστιάσει και στη γεωλογική ανάλυση των θερμών πηγών του Παμούκκαλε, επιβεβαιώνοντας τις θεραπευτικές τους ιδιότητες και τη σημασία τους για την ανάπτυξη της Ιεράπολης ως λουτρόπολης ήδη από τους ρωμαϊκούς χρόνους.

Πηγές:popular-archaeology.com , emprosnet.gr, guias-viajar.com,   hikersbay.com

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου