Η «Σαμαρείτισσα στο πηγάδι» του Λούκα Τζορντάνο επιστρέφει στο Palazzo Grimani:

Το Museo di Palazzo Grimani στη Βενετία παρουσιάζει από τις 11 Νοεμβρίου 2025 τη δημόσια έκθεση του πίνακα «Samaritana al pozzo» (Η Σαμαρείτισσα στο πηγάδι) του Λούκα Τζορντάνο, ενός από τους σημαντικότερους Ιταλούς ζωγράφους του 17ου αιώνα. Το έργο, που είχε παραμείνει αθέατο για δεκαετίες, εντάσσεται πλέον στη μόνιμη συλλογή του μουσείου, σηματοδοτώντας την ολοκλήρωση μιας μακράς διαδικασίας αποκατάστασης και επανένταξης στην πολιτιστική ζωή της Ιταλίας.

Από την αφάνεια στην αποκατάσταση: η διαδρομή ενός χαμένου έργου

Ο πίνακας είχε περιέλθει στην κατοχή ιδιωτικής εταιρείας, υπό τη διαχείριση επιτρόπου πτώχευσης του Δικαστηρίου της Βενετίας, μετά την κατάρρευση οίκου δημοπρασιών. Το 2018 χαρακτηρίστηκε ως έργο πολιτιστικού ενδιαφέροντος, γεγονός που ενεργοποίησε τις διαδικασίες απόκτησης από το ιταλικό κράτος. Το 2021, η Γενική Διεύθυνση Αρχαιολογίας, Καλών Τεχνών και Τοπίου του Υπουργείου Πολιτισμού προχώρησε στην αγορά του έργου, το οποίο ανατέθηκε στο Palazzo Grimani λόγω της ιστορικής σχέσης του ζωγράφου με την οικογένεια Grimani και ιδιαίτερα με τον καρδινάλιο Βιντσέντσο Γκριμάνι, αντιβασιλέα της Νάπολης.

Η αποκατάσταση και η επιστροφή στην αυθεντικότητα

Η αποκατάσταση του έργου πραγματοποιήθηκε από τη Βενετσιάνα συντηρήτρια Κλαούντια Βιτόρι και αποκάλυψε σημαντικά στοιχεία της αρχικής σύνθεσης. Μέσω φωτογραφικής ανάλυσης και υπεριώδους φωτισμού, εντοπίστηκαν επεμβάσεις που δεν εξυπηρετούσαν συντηρητικούς σκοπούς αλλά είχαν γίνει για εμπορική ενίσχυση. Το έργο είχε μεταφερθεί σε δεύτερο μεγαλύτερο καμβά, ενώ τα αρχικά του άκρα καλύπτονταν από στρώμα στόκου. Η αποκατάσταση αφαίρεσε τις προσθήκες, τις παλιές επιχρώσεις και τις αλλοιώσεις, αποκαθιστώντας την επιφάνεια με νέες βερνίκες και στοχευμένες παρεμβάσεις.

Η καλλιτεχνική αξία και η ιστορική σύνδεση

Η «Σαμαρείτισσα στο πηγάδι» αποδίδεται στον ώριμο δημιουργικό κύκλο του Λούκα Τζορντάνο, με χαρακτηριστικά του κλασικισμού και επιρροές από τη ρωμαϊκή ζωγραφική, ιδιαίτερα από τον Ραφαήλ, τους Καράτσι, τον Πιέτρο ντα Κορτόνα και τον Κάρλο Μαράττα. Παράλληλα, η χρήση του χρώματος φέρει στοιχεία της βενετσιάνικης σχολής, τα οποία ο Τζορντάνο αφομοίωσε κατά τις παραμονές του στη Βενετία. Η σύνθεση του έργου είναι «χιαστική», ισορροπημένη και βαθιά στοχαστική, απεικονίζοντας τη συνάντηση του Χριστού με τη Σαμαρείτισσα με σοβαρότητα και εσωτερικότητα.

Μια νέα θέση στη συλλογή του Palazzo Grimani

Το έργο εκτίθεται στην Αίθουσα Τραπεζαρίας του Palazzo Grimani, πλάι στο «Natura morta con nautilus, limoni, prosciutto e calice» του Φλαμανδού ζωγράφου Jasper Geerards και στο πορτρέτο του Giovanni Grimani από τον Domenico Tintoretto. Η νέα παρουσίαση επιδιώκει να αναβιώσει το πνεύμα της αρχικής συλλογής Grimani, ενσωματώνοντας εξωτερικά έργα που εμπλουτίζουν την ιστορική και καλλιτεχνική αφήγηση του μουσείου.

Η σημασία της απόκτησης και της δημόσιας πρόσβασης

Η απόκτηση του έργου από το ιταλικό κράτος και η ένταξή του στη δημόσια συλλογή αποτελεί καρπό συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και της Διοίκησης των Καραμπινιέρων για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Όπως δήλωσε η Μαριάννα Μπρεσάν, εκπρόσωπος των Musei archeologici nazionali di Venezia e della Laguna, η παρουσία του πίνακα στο Palazzo Grimani έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ο Τζορντάνο είχε πραγματική σχέση με την οικογένεια Grimani. Η απόκτηση του έργου αποτέλεσε επίσης αφορμή για επιστημονική έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας θα παρουσιαστούν σε δημόσια ημερίδα στις 10 Νοεμβρίου.