Σιγή μετά την κρίση: Η Αντιγόνη συνομιλεί με τη δημοκρατία στην Επίδαυρο

Εκεί που τα κυπαρίσσια φυλούν αιώνια σιγή κι οι πέτρες ακούν πιο προσεκτικά από τους ανθρώπους, το Εθνικό Θέατρο ανεβάζει την Αντιγόνη του Σοφοκλή στην Επίδαυρο – όχι μόνο ως παράσταση, αλλά ως στοχασμό. Στις 27, 28 και 29 Ιουνίου, στο αργολικό θέατρο έκει που η ανάσα της αρχαιότητας δεν έχει πάψει ποτέ, η τραγωδία αναζητά ξανά την ηθική της φωνή.

Ο Γερμανός σκηνοθέτης Ούλριχ Ράσε, επιστρέφοντας τρία χρόνια μετά τον καθηλωτικό του Αγαμέμνονα, επιλέγει μια Αντιγόνη βαθιά πολιτική, σχεδόν στοχαστική, με υπαρξιακές αποχρώσεις. Σκηνοθετεί με μαθηματική αυστηρότητα αλλά και φιλοσοφική τρυφερότητα, αποδομώντας τον διπολικό άξονα «θύτης – θύμα», δίνοντας στον Κρέοντα τη διάσταση ενός προστάτη της θεσμικής σταθερότητας, και στην Αντιγόνη τον ρόλο της υπερασπιστή της ατομικής ηθικής ελευθερίας.

Μια παράσταση ως δημοκρατικός στοχασμός

Η νέα σκηνοθεσία, σε μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου, διατηρεί όλη την πυκνότητα και μουσικότητα του πρωτοτύπου, δίνοντας χώρο σε έναν θίασο νέων αλλά και καταξιωμένων ηθοποιών να υφάνουν το δράμα με εσωτερικό ρυθμό. Η σκηνική σύνθεση του Ράσε απαρνείται τον ρητορισμό και επιστρέφει στον λόγο ως πράξη, αναδεικνύοντας το χορικό ως συλλογική συνείδηση που παρεμβαίνει, θυμίζει, κρίνει — ποτέ ουδέτερα.

Η αισθητική της παράστασης ακολουθεί τη χαρακτηριστική οπτική γεωμετρία του Ράσε: επαναληπτικές κινήσεις, σχηματική χορογραφία, μουσικό υπόβαθρο που διαρκώς χτίζει ένταση, φωτισμοί που δημιουργούν τόπους και ψυχικές μεταπτώσεις.

Αντιγόνη — μια διαχρονική αντίσταση

Το ερώτημα δεν είναι πια μόνο αν είχε δίκιο, αλλά ποιο τίμημα έχει η απόφαση να επιλέξεις τι είναι σωστό. Το έργο φωτίζει τη λεπτή, επικίνδυνη γραμμή μεταξύ ενστίκτου και τάξης, μεταξύ δίκιου και δικαίου. Και η Αντιγόνη, ως μορφή —γυναίκα, νέα, μόνη— δεν πολεμά τον Κρέοντα, αλλά το ίδιο το δίλημμα της υπακοής.

Όπως έδειξε στην πρεμιέρα, η παράσταση δεν επιδιώκει εντυπωσιασμό, αλλά δημιουργεί χώρο για περισυλλογή, για την εσωτερική πολιτεία του θεατή. Είναι μια φωνή που εμμένει στην ευθύνη, ακόμη κι όταν ο κόσμος σωπαίνει.

Συντελεστές

Μετάφραση Νίκος Α. Παναγιωτόπουλος 

• Σκηνοθεσία – Σκηνογραφία Ulrich Rasche 

• Δραματουργία Antigone Akgün 

• Μουσική – Σχεδιασμός ήχου Alfred Brooks 

•  Κοστούμια Άγγελος Μέντης

 • Φωτισμοί Ελευθερία Ντεκώ

 • Εκπαίδευση και καθοδήγηση χορού Yannik Stöbener 

• Βοηθός σκηνοθέτης David Moser

 • Βοηθός σκηνογραφίας Lukas Kötz 

• Δραματολόγος παράστασης Έρι Κύργια

 • Μουσική διδασκαλία Μελίνα Παιονίδου

 • Βοηθός σκηνοθέτη Θωμαΐς Τριανταφυλλίδου 

• Βοηθός σκηνογράφου Ευάγγελος Αγάτσας 

• Βοηθός συνθέτη Γιάννης Αράπης 

• Βοηθός ενδυματολόγου Σταυρούλα Παπαποστόλου 

• Βοηθός φωτισμού Νάσια Λάζου 

Παίζουν Γιώργος Γάλλος Κρέων, Δημήτρης Καπουράνης Αίμων, Κόρα Καρβούνη Αντιγόνη, Φιλαρέτη Κομνηνού Τειρεσίας,  Θάνος Τοκάκης Φύλακας

Χορός (αλφαβητικά) Γιώργος Ζιάκας, Δημήτρης Καπουράνης, Μάριος Κρητικόπουλος, Ιωάννης Μπάστας, Βασίλης Μπούτσικος, Γιώργης Παρταλίδης, Θανάσης Ραφτόπουλος, Γκαλ Ρομπίσα, Γιάννης Τσουμαράκης, Στρατής Χατζησταματίου

Ζωντανή ερμηνεία της μουσικής Νεφέλη Σταματογιαννοπούλου κοντραμπάσο, Χάρης Παζαρούλας κοντραμπάσο, Νίκος Παπαβρανούσης κρουστά, Ευαγγελία Σταύρου κρουστά

Φωτογραφίες: Karol Jarek

MIRRORS: Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση

Δύο επιστήμονες και μία καλλιτέχνις θέτουν ενώπιον ενωπίω δύο διαφορετικούς τρόπους να μιλήσει κανείς για την κοινωνία, την επιστήμη και την τέχνη. Δύο καθηγητές κοινωνιολογίας, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος και ο Franz Schultheis, και η γλύπτρια Βένια Δημητρακοπούλου επιχειρούν, στην κοινή έκδοση με τον τίτλο MIRRORS: Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση, να καταστήσουν γνωστό και αναγνωρίσιμο ένα από τα σημαντικά διακυβεύματα της εποχής μας: πως είναι καιρός οι τέχνες και οι κοινωνικές επιστήμες να ενώσουν τα συμβολικά τους όπλα για να δημιουργήσουν μια νέα μορφή παρέμβασης των διανοουμένων στον δημόσιο χώρο, ικανή να υπερασπιστεί έναν κοινωνικό κόσμο που κλυδωνίζεται και αποδομείται από τις νέες διεθνείς μορφές κυριαρχίας.
Οι εκδόσεις Αλεξάνδρεια παρουσιάζουν το έργο MIRRORS: Πολυφωνικές αφηγήσεις για έναν κοινωνικό κόσμο σε κρίση, απόψε  25 Ιανουαρίου στο Μουσείο Μπενάκη (κτήριο οδού Πειραιώς) στις 19:00. 
 
Με την προσοχή τους στραμμένη στη σημερινή Ευρώπη, η οποία απομακρύνεται όλο και

περισσότερο από τη ρεαλιστική ουτοπία που τη χαρακτήριζε αρχικά, μετασχηματίζοντας τα πολιτικά όνειρα πολλών πολιτών της σε εφιάλτη, οι δύο κοινωνιολόγοι μελέτησαν τόσο την Ελλάδα όσο και τη Γερμανία, με στόχο να αναδείξουν τις βαθιές αντιφάσεις του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Παρουσιάζοντας αντικριστά τα αποτελέσματα των ερευνών τους, προτείνουν στον αναγνώστη μια συγκριτική ακτινογραφία των δύο κοινωνιών, της ελληνικής και της γερμανικής, οι οποίες, ενώ φαίνεται να είναι εκ διαμέτρου αντίθετες σε μια Ευρώπη πολλών ταχυτήτων και δυνάμεων, διέπονται εξίσου από τις δριμείες κοινωνικο-ιστορικές μεταβολές που υπαγορεύει η ριζοσπαστικοποιημένη εμπορευματική λογική του παγκόσμιου καπιταλισμού. Στα δύο βιβλία που τιτλοφορούνται Η οικονομία της αθλιότητας και Η αθλιότητα της οικονομίας, γυναίκες και άνδρες καταθέτουν το καθημερινό τους βίωμα μέσα σε έναν ανομικό κοινωνικό κόσμο, μιλώντας για τη ζωή τους, από την οποία η σημερινή κρίση φαίνεται να έχει αφαιρέσει κάθε υλοποιήσιμο και προβλέψιμο μέλλον.
 

“Η κόρη του Ρέμπραντ”: Πρεμιέρα με γλυκόπικρο άρωμα ζωής και άφθονες δόσεις γέλιου

Γράφει η Βίκυ Καλοφωτιά

Οδός Πανεπιστημίου, βράδυ Τρίτης λίγο μετά τις 9. Πολλά χαμόγελα μαζεμένα σε μια κινηματογραφική αίθουσα, η οποία φόρεσε τα καλά της για να τιμήσει το νεογέννητο “παιδί” του σκηνοθέτη, Νίκου Παναγιωτόπουλου, την ταινία “Η κόρη του Ρέμπραντ”. Με την έκφραση του προσώπου του να φανερώνει το πόσο συγκινημένος αισθανόταν βλέποντας ανθρώπους όλων των ηλικιών να έχουν συγκεντρωθεί στο χώρο του κινηματογράφου Ideal, προκειμένου να παραστούν στην πολυπόθητη πρεμιέρα, καλωσόρισε κοινό, κριτικούς, ηθοποιούς και δημοσιογράφους λέγοντας, μεταξύ άλλων ότι “απαραίτητη προϋπόθεση για να παρακολουθήσει ο καθένας την εν λόγω ταινία, είναι να μην βγάλει τον εαυτό του απ’έξω”. 

 

Οι τίτλοι της έναρξης πέφτουν στη φιλόξενη αγκαλιά της λευκής οθόνης, και τα επόμενα λεπτά ξεδιπλώνεται μπροστά στα γεμάτα προσμονή γι’αυτό που επρόκειτο να παρακολουθήσουν, μάτια των θεατών, το κουβάρι της ευρηματικής πλοκής. Οι πολυτελείς εσωτερικοί χώροι μιας εντυπωσιακής έπαυλης αστράφτουν από πλούτο, λάμψη από τα στρας στα φορέματα των γυναικών, έπαρση και σοβαροφάνεια. 

 Όλη η "αφρόκρεμα" της αθηναϊκής κοινωνίας βρίσκεται εκεί, σε άλλη μια μεγαλοαστική δεξίωση που διοργανώθηκε για να... χειροκροτήσει τον εαυτό της. Ένας σπάνιος πίνακας του Ρέμπραντ υποτίθεται ότι βρίσκεται ανάμεσα στην εντυπωσιακή συλλογή του ιδιοκτήτη της έπαυλης (Γιάννης Μπέζος), τον οποίο “λιμπίζεται” μια παρέα από ιδιόμορφους επιτήδειους. 

Και το κυνήγι του “χαμένου θησαυρού” ξεκινά…

…του χαμένου θησαυρού μέσα μας και γύρω μας…

Μέχρι που η ίδια η ζωή έρχεται, και μέσα από ένα χαστούκι στο Εγώ του ενός και στο Εγώ των πολλών δίνει την ύστατη μάχη για να επιβιώσουν όλα όσα αξίζουν πραγματικά…

Κι αυτά δεν είναι σίγουρα επαύλεις, πομπώδη λούσα και κενές συναναστροφές της βιτρίνας…

…γιατί “άλλα ζητεί η ψυχή και γι’ άλλα κλαίει”…

Παίζουν οι ηθοποιοί (με αλφαβητική σειρά): Λάκης Λαζόπουλος, Χρήστος Λούλης, Γιάννης Μπέζος, Αλεξία Καλτσίκη, Νίκος Καρδώνης, Δήμητρα Ματσούκα, Δούκισσα Νομικού, Γιάννης Στάνκογλου, Δημήτρης Καταλειφός, Ευαγγελία Καρακατσάνη, Γιώργος Κοτανίδης, Χρήστος Μουστάκας, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Μάκης Παπαδημητρίου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Δημήτρης Πιατάς, Χάρης Φραγκούλης, Νικόλας Χανακούλας, Νίκος Χατζόπουλος, Γιώργος Χρυσοστόμου

Σενάριο: Νίκος Παναγιωτόπουλος, Ζάχος Παπαζαχαρίου, Μισέλ Φάις

Σκηνοθεσία: Νίκος Παναγιωτόπουλος

Δ/ντής Φωτογραφίας: Κωστής Γκίκας

Ήχος: Ορέστης Καμπερίδης

Μοντάζ: Νίκος Πάστρας

Ντεκόρ: Αλεξάνδρα Νεοφύτου

Κοστούμια: Μαριάννα Σπανουδάκη

Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης

Παραγωγή: Κωνσταντίνος Αλατάς - ALATAS FILMS, FILMIKI PRODUXTIONS - SPENTZOS FILM

Διανομή: SPENTZOS FILM

Δείτε στο ακόλουθο βίντεο, το τρέιλερ της ταινίας: 

Η οδύνη των ανέργων και το δικαίωμα στην τεμπελιά- παράσταση βασισμένη σε αληθινές ιστορίες

Άνθρωποι που ασφυκτιούν κάτω απ’ το βάρος της ανέχειας και του άγχους για το αύριο, σύγχρονοι άθλιοι, ολόιδιοι με τους προγόνους τους...Οι εκκεντρικές απόψεις του Πωλ Λαφάργκ, γραμματέα και γαμπρού του Μαρξ έρχονται να συναντήσουν την κραυγή οδύνης των σημερινών ανέργων. 

Η παράσταση"Η οδύνη των ανέργων και το δικαίωμα στην τεμπελιά", που ανεβαίνει στο Θέατρο της Πειραιώς 260, στις 8 και 9 Ιουνίου,  βασίζεται σε αληθινές μαρτυρίες μέσα από τις συνεντεύξεις που συνέλεξε ο καθηγητής Κοινωνιολογίας, Νίκος Παναγιωτόπουλος. Συγκεκριμένα, το κείμενο της παράστασης έχει πηγή  το βιβλίο του "Η βία της ανεργίας" (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2013), από τις συνεντεύξεις που παρουσιάζονται στο τεύχος Νο2-3 (2013) του περιοδικού Κοινωνικές Επιστήμες που διευθύνει ο κ.Παναγιωτόπουλος, καθώς και από το κείμενο του P. Lafargue, Το δικαίωμα στην τεμπελιά.

 Σ’ αυτή την απροσδόκητη συνάντηση, το γιατί των αδικημένων δεν μένει μετέωρο, το έργο δίνει κάποια απάντηση. Μια λύση συγκεκριμένη, που μπορεί να μην είναι άμεσα, πρακτικά εφαρμόσιμη, αλλά μας πηγαίνει πολύ πέρα από τη συνήθη πολιτική ρητορεία, και μας αποκαλύπτει μιαν εικόνα ολοκληρωμένη κι οπωσδήποτε αληθινή, όπως αναφέρει ο  σκηνοθέτης Θοδωρής Γκόνης.

Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Δάγκαλης, Ίρις Νικολάου, Κλέα Σαμαντά, Παύλος Σταυρόπουλος.

 

Η Βία της Ανεργίας

  "Η Βία της ανεργίας" του καθηγητή Ν.Παναγιωτόπουλου από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια


Τρίτη βράδυ, ο κόσμος έχει καταλάβει το πατάρι του βιβλιοπωλείου Ιανός μέχρι τις σκάλες. Μετά δυσκολίας περπατάω μέσα στο πλήθος. Το ενδιαφέρον όλων είναι στραμμένο στους ομιλητές που παρουσιάζουν το βιβλίο “Η Βία της Ανεργίας” του Νίκου Παναγιωτόπουλου, καθηγητή Κοινωνιολογίας του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης , του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, επιστημονικού συνεργάτη ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων της Ελλάδας και του εξωτερικού, αντιπροέδρου Bourdieu που εδρεύει στην Ελβετία, καθώς και μέλος συντακτικών επιτροπών επιστημονικών περιοδικών και επιθεωρήσεων. Το θέμα του βιβλίου στροβιλίζει μέσα στο μυαλό μας, η ανεργία είναι το πρόβλημα που μας ταλανίζει στην καθημερινότητά μας ...αλλά και η επιστημονική ακεραιότητα του καθηγητή μας έφερε σε αυτή την παρουσίαση.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ο κ.Παναγιωτόπουλος δίνει φωνή στο υποκείμενο-άνεργο, ενώ καλύπτει όλο το φάσμα συμπλοκής με το κράτος και τους θεσμούς, όπως επεσήμανε ο καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης, Γιώργος Σταθάκης. Ενδιαφέρουσα πτυχή της έρευνας αποτελεί η οπτική των επιπτώσεων της ανεργίας εξετάζοντας το αγροτικό παρελθόν της χώρας μας, αλλά και το πως χρησιμοποιήθηκε η εκπαίδευση ως μηχανισμός κοινωνικής ανόδου. Γόνιμο σε θέματα πρόσληψης της πολιτικής από τους ανέργους βρήκε ο κ.Σταθάκης το βιβλίο, τονίζοντας ότι δεν σχετίζεται με τις δημοσκοπικές αναλύσεις.

Για υποδειγματική ανάλυση έκανε λόγο καθηγητής του Πανεπιστημίου St. Gallen, Franz Schultheis, υπογραμμίζοντας ότι ο κ.Παναγιωτόπουλος χρησιμοποίησε τις μεθόδους του Bourdieu όπως και ο κ. Schultheis χρησιμοποιεί μελετώντας αντίστοιχα τις επιπτώσεις της κρίσης στην Γερμανία. Με τη μέθοδο της κοινωνικής ραδιογραφίας δηλαδή ποιοτικές συνεντεύξεις οι ενδιαφερόμενοι μιλούν για τα προβλήματά τους και τα προσδοκώμενα σχέδιά τους. Μάλιστα, ο καθηγητής χαρακτήρισε πετυχημένο το τίτλο “Η Βία της Ανεργίας” ως συνέχεια του προηγούμενου βιβλίου του κ. Παναγιωτόπουλου,“Η Οδύνη των ανέργων”, εμπλουτίζοντας αυτή την φορά με θέματα κοινωνικής τους ένταξης. Μεταξύ άλλων ο κ. Schultheis σχολιάζοντας σχετικά με την παγκόσμια κρίση, υπογράμμισε την κοινωνική απορρύθμιση που έχει προκύψει από την υποτιθέμενη πολιτική του κράτους ως εγγυητή των δικαιωμάτων και των μισθών των πολιτών.

Η συγγραφέας Ιωάννα Καρυστιάνη απαντώντας περί πολιτικής ευθύνης εξήγησε ότι το πολιτικό προσωπικό αντιμετωπίζει την ανεργίας ως αριθμούς και στατιστικές, καθώς και με “τσιλιμπουρδίσματα της γλώσσας” μπροστά στην ανθρώπινη απόγνωση. Η συγγραφέας μίλησε για ένα επιστημονικά στέρεο βιβλίο που καταρρίπτει τα άλλοθι της επιστημονικής αποχής από την συζήτηση του καυτού θέματος. Με αφορμή την πρόταση του κ.Παναγιωτόπουλου για την σύσταση του Κοινοβουλίου Επιστημόνων πρότεινε γενικότερη συστράτευση των πνευματικών ανθρώπων.

Απαντώντας σε ερωτήσεις του κοινού ο κ.Παναγιωτόπουλος σημείωσε ότι στην οικονομία της δυστυχίας θα πρέπει να αντιταχθεί μια οικονομία της ευτυχίας, εκφράζοντας επιφυλάξεις για την βούληση αλλαγής της κατάστασης.

Ευχάριστη έκπληξη της εκδήλωσης αποτέλεσαν τα δρώμενα που μετέφεραν βιώματα εργαζόμενων αλλά και η ανάγνωση ενός ντοκουμέντου της έρευνας από το επιστημονικό περιοδικό “Κοινωνιολογία” που επιμελείται ο κ.Παναγιωτόπουλος μελετώντας τις ωδίνες των πολιτών από την κρίση.