Ποιό άγαλμα "άλλαξε ταυτότητα"; Η λύση ενός αρχαιολογικού μυστηρίου στην Ιταλία

Αρχαίο άγαλμα που θεωρείτο για πολλές δεκαετίες ότι απεικόνιζε την βασίλισσα της Σπάρτης, Λήδα, αποδείχτηκε τελικά ότι είναι η Ελληνίδα θεά Αφροδίτη, μετά από εργασίες καθαρισμού και αποκατάστασης.

 Τα αποκαλυπτήρια του μαρμάρινου αγάλματος που εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας, στην Ιταλία, έγιναν σε δημόσια εορταστική εκδήλωση, ενώ η διαδικασία αποκατάστασης κατέστη δυνατή χάρη στη χρηματοδότηση από τον σύλλογο "Φίλοι της Φλωρεντίας" καθώς και σε δωρεές ιδιωτών. 

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Το γλυπτό χρονολογείται στον 1o αι. π.Χ.και αποτελεί καλής ποιότητας ρωμαϊκό αντίγραφο ενός αγάλματος Ελληνιστικής εποχής. Το αυθεντικό ελληνιστικό άγαλμα της Αφροδίτης είχε δημιουργηθεί γύρω στο 300 π.Χ. .

Οι συντηρητές ανακάλυψαν ότι το λευκό μάρμαρο από το νησί της Πάρου που χρησιμοποιήθηκε για το σώμα είναι διαφορετικό από το υλικό της κεφαλής του αγάλματος. Τα χέρια δημιουργήθηκαν και προστέθηκαν τον 18ο αιώνα, σε μια εποχή που ήταν συνήθης η επιδιόρθωση σπασμένων αγαλμάτων με την προσθήκη άλλων αρχαίων ή πιο σύγχρονων μερών, ώστε τα γλυπτά να φαίνονται ολοκληρωμένα και "όμορφα". 

Το ρωμαϊκό αντίγραφο της Αφροδίτης αποκτήθηκε το 1882 από τον Λουίτζι Αντριάνο Μιλάνι, τον τότε διευθυντή του αρχαιολογικού μουσείου της Φλωρεντίας. 

Πριν από την τοποθέτησή του στο μουσείο, το άγαλμα βρισκόταν στο φλωρεντινό Παλάτσο Ντα Τσεπαρέλλο, κτίριο που αρχικώς ανήκε στην οικογένεια Πορτινάρι (η μεγάλη αγάπη του κορυφαίου Ιταλού ποιητή Δάντη, η Βεατρίκη, ήταν μία Πορτινάρι). 

Επόμενοι ιδιοκτήτες του παλατιού ήταν η οικογένεια Σαλβιάτι, μια κόρη της οποίας παντρεύτηκε τον άρχοντα της Φλωρεντίας, Κόζιμο Α' των Μεδίκων. 

Στη συνέχεια, το παλάτι μετατράπηκε σε τράπεζα και σήμερα έχει γίνει συγκρότημα διαμερισμάτων. 

"Με μεγάλη ικανοποίηση σας παρουσιάζουμε την Αφροδίτη που ανακαλύφθηκε εκ νέου", δήλωσε η Σιμονέτα Μπραντολίνι ντε Άντα, πρόεδρος των Φίλων της Φλωρεντίας. Μαζί με την αποκατάσταση του αγάλματος, η εργασία αυτή παρείχε επίσης μοναδική ευκαιρία να μελετηθεί το εν λόγω αριστούργημα της ελληνικής γλυπτικής σε βάθος. 

Η διαδικασία σχεδιάστηκε με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπεται στο κοινό η παρατήρηση των εργασιών αποκατάστασης, σε έναν ανοιχτό χώρο δουλειάς. Αυτό το γεγονός επιτεύχθηκε χάρη στην συνεργασία με τον Μάριο Λότσο, διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Φλωρεντίας, με το προσωπικό του μουσείου και με τη συντηρήτρια Ντανιέλ Μάνα, που προηγουμένως είχε δουλέψει σε άλλα σημαντικά έργα των Φίλων της Φλωρεντίας.

Σύμφωνα με την Σιμονέτα Μπραντολίνι ντε Άλμπα, "η εργασία των συντηρητών σε ανοιχτό χώρο μάς επέτρεψε να βοηθήσουμε τους επισκέπτες του μουσείου να καταλάβουν τι σημαίνει να αποκαθιστάς ένα έργο τέχνης, πόσο εξαιρετική και ακριβής είναι η όλη διαδικασία, αλλά και πόσο σημαντικό είναι να διατηρούμε την καλλιτεχνική και πολιτιστική μας κληρονομιά. Ευχαριστούμε όλους αυτούς που έκαναν το έργο εφικτό και επέτρεψαν να προσθέσουμε άλλο ένα αριστούργημα στο μεγάλο μωσαικό της ιστορίας και του πολιτισμού της Δύσης".       

Η αποκατάσταση

Προτού αρχίσουν οι εργασίες αποκατάστασης, το άγαλμα φωτογραφήθηκε και υποβλήθηκε σε μια σειρά διαγνωστικών μελετών, που είχαν στόχο να αναγνωριστεί οποιαδήποτε αυθεντική πολυχρωμία. Ίχνη τέτοιας πολυχρωμίας όντως βρέθηκαν στο ύφασμα και τα μαλλιά (κόκκινη ώχρα και επιχρύσωση). 

Αφού αναλύθηκαν η κατάσταση του αγάλματος, οι αλλαγές και οι ζημιές που αυτό είχε υποστεί, η ομάδα συντήρησης επέλεξε την πιο κατάλληλη μέθοδο καθαρισμού, με συσκευή ακτίνων λέιζερ, απομακρύνοντας μερικώς τις παλαιότερες αποκαταστάσεις και επιδιορθώνοντας τα κενά.    

Οι τελικές φάσεις της αποκατάστασης περιελάμβαναν την εκ νέου συγκόλληση ενός αυθεντικού θραύσματος με την χρήση των ίδιων υλικών που χρησιμοποιούνταν και στην αρχαιότητα - υλικά που είναι ακόμα κατάλληλα για ένα άγαλμα που θα εκτεθεί μέσα σε μουσείο. 

Η εκ νέου ανακαλυφθείσα Αφροδίτη, που στηρίζεται σε μια όμορφη ξύλινη βάση του 19ου αιώνα, θα παραμείνει στον χώρο όπου μελετήθηκε και αποκαταστάθηκε, στο ισόγειο του αρχαιολογικού μουσείου της Φλωρεντίας, ώστε να είναι ορατή από όλους τους επισκέπτες. 

Πηγή 

Archaeology News Network