Το Μέγαρο της Εστίας της Νέας Σμύρνης, σύμβολο της ιστορίας του προσφυγικού Ελληνισμού

Αρχιτεκτονικό κόσμημα, σήμα κατατεθέν της Νέας Σμύρνης, ένα Μέγαρο, το οποίο συνδέθηκε με την  αντίπερα όχθη του Αιγαίου! 

Ο Μικρασιάτης Ηλίας Βενέζης είχε πει χαρακτηριστικά «ακτινοβολεί τη λάµψη των πέρα από το Αιγαίο αλησµόνητων Eλληνικών πατρίδων». Η Εστία της Νέας Σμύρνης, ένα Πανελλήνιο Πολιτιστικό Κέντρο που καταλαμβάνει έκταση 2000 τ.µ., συμβολίζει τη λαµπρή ιστορία του προσφυγικού κόσµου.

Περιστοιχισμένο από τα υπέροχα γλυπτά που συνιστούν σχεδόν μια υπαίθρια γλυπτοθήκη, στην πλατεία Χρυσοστόµου Σµύρνης, το εντυπωσιακό κτίσμα νεοκλασικού ρυθµού προσθέτει μια μοναδική αίγλη στην περιοχή. Το επιβλητικό κτίριο αποτελεί έργο των πολιτικών μηχανικών και αρχιτεκτόνων, Βασίλη Ραφτόπουλου και Ιωάννας Μεσκούρη, Εµµ. Λαζαρίδη και Ιωάννη Παυλίδη, οι οποίοι εργάστηκαν αφιλοκερδώς. Πέρα από το εντυπωσιακό κτίσμα, στο εσωτερικό του φυλάσσονται μοναδικά τεκμήρια του Ελληνικού Πολιτισμού που άνθησε στην γη της Ιωνίας, συμβάλλοντας στη διατήρηση της μνήμης.

 της Μαρίας Αλιμπέρτη

Το μέγαρο ανεγέρθηκε χάρη στην επιμονή του Προέδρου της Εστίας, Πάνου Χαλδέζου. Για την ιστορία η «Λέσχη Νέας Σμύρνης» ιδρύθηκε, όταν η Νέα Σμύρνη ήταν συνοικισμός 400 προσφύγων. Πρωτεργάτες ήταν αστοί Έλληνες Μικρασιάτες πρόσφυγες, οι Σωτήριος Γούναρης, Θάνος Καρύλλος, Μιχαήλ Πλατάνης, Νικόλαος Μπαλόγλου, Ιωάννης Δημητριάδης, Άγγελος Κεχαγιάς και Πρόδρομος Αποστολίδης. Βέβαια η μεγαλοπρεπής στέγη της Λέσχης έγινε πραγματικότητα μετά από 45 χρόνια µετά την ίδρυσή της.

Αξίζει να σημειωθεί ότι  το οικόπεδο, στο οποίο ανεγέρθηκε το Μέγαρο της Εστίας, ήταν προσφορά της Κοινότητας Νέας Σµύρνης. Στις 23 Απριλίου του 1939, πραγματοποιήθηκε η θεμελίωση του Μεγάρου από τον Βασιλιά Γεώργιο Β’ συνοδευόμενο από τον τότε διάδοχο Παύλο, παρουσία χιλιάδων ανθρώπων. Ωστόσο, τα έργα ανέγερσης διεκόπηκαν για περισσότερο από 10 χρόνια λόγω του Β’ Παγκόσµιου Πολέµου, της Κατοχής και στη συνέχεια του Εµφυλίου. Λόγω των εμποδίων, στις 12 Ιουνίου του 1955 πραγματοποιήθηκε, µε μεγάλη επισημότητα, η τελική θεμελίωση του Μεγάρου µε τη συµβολική τοποθέτηση ενός κουτιού µε χώµα από το Στάδιο του Πανιωνίου Γ.Σ. και του Κοιµητηρίου της Σµύρνης.

Η όψη

Ο επισκέπτης εντυπωσιάζεται καθώς κοιτά τη ζωφόρο πάνω από την είσοδο του Μεγάρου, την οποία επιµελήθηκε ο διακεκριµένος ζωγράφος Τάκης Παρλαβάντζας. Στην ιστορική τοιχογραφία, συνολικής έκτασης 100 τ.µ., απεικονίζονται σε 11 συνθέσεις τα σημαντικότερα γεγονότα και πρόσωπα που συνέβαλαν στη δηµιουργία του θαυµαστού πολιτισµού του Ελληνισµού της Ανατολής και της Θράκης. Στο αφήγημα του καλλιτέχνη έχουν ενταχθεί  από τα στοιχεία της Μυθολογίας της Μικράς Ασίας έως την προσφυγιά συνδέοντας τους κατοίκους της πόλης  με  το παρελθόν και τους προγόνους τους.

Το εσωτερικό

Κεντρική θέση στο Μέγαρο της Εστίας καταλαβαίνει η µεγαλοπρεπής αίθουσα εκδηλώσεων, τα διακοσµητικά στοιχεία της οποίας ανέλαβε ο σκηνογράφος και διακοσµητής του Εθνικού Θεάτρου, Μάριος Αγγελόπουλος. Στο κτήριο της Εστίας Νέας Σµύρνης στεγάζονται, επίσης, τα Μουσεία (Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης, Μουσείο Μικρασιατικής Εκστρατείας, Μουσείο Τέχνης), η Πινακοθήκη, οι Συλλογές και η Βιβλιοθήκη της, µε σκοπό τη διαφύλαξη και την ανάδειξη κειμηλίων των Μικρασιατικών Πατρίδων, καθώς και οι διοικητικές υπηρεσίες και το εντευκτήριο – κυλικείο για τα Μέλη και τους φίλους της.

Άξιο λόγου είναι ότι η Βιβλιοθήκη της Εστίας δημιουργήθηκε από την ποιήτρια και Σύμβουλο της Εστίας, Φυλή Βατίδου. Εκεί φιλοξενούνται δεκάδες σπάνιες συλλογές Μικρασιατών δωρητών, όπως των Γεωργίου Ασκητόπουλου, Γεωργίου Υπερίδου, Δημοσθένους Δανιηλίδου, Πολύμνιας Λάσκαρη, Ιωάννη Συκουτρή και πολλών άλλων. Στην βιβλιοθήκη προσφέρθηκε το Αρχείο του Ιστορικού Συλλόγου «Ανατολή», το σπουδαιότερο ίσως απόκτημά της.

Στην Εστία λειτούργησαν από το 1962, έξι Τεχνικές Σχολές, το ημερήσιο Πρότυπο Γυμνάσιο «Εστία Νέας Σμύρνης», το «Νυχτερινό Βασιλειάδειο Επαγγελματικό Γυμνάσιο» οικονομικής κατεύθυνσης και η Νυχτερινή Σχολή Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού «Η Σμύρνη».

Βραβεύσεις

Το 1951 απονεμήθηκε το Α’ Βραβείου της Ακαδημίας Αθηνών στην Εστία Νέας Σμύρνης σε ένδειξη τιμής και αναγνώρισης του εθνικού, κοινωνικού και πνευματικού έργου της Εστίας.  Τέσσερα χρόνια μετά τη βράβευση από την Ακαδημία Αθηνών, απονεμήθηκε στην Εστία Χρυσό Βραβείο Α’ Τάξεως Τοπικής Αυτοδιοικήσεως του Εθνικού Ιδρύματος, υπό την προεδρία του Βασιλέως Παύλου, ως αναγνώριση της προσφοράς της Εστίας στο Νεοελληνικό πολιτισμό.

 Οι δωρητές

Η ανέγερση του μνημειώδους Μεγάρου της Εστίας Νέας Σμύρνης, από τα Μουσεία έως τη Μονάδα Φροντίδας Ηλικιωμένων «Οίκος Γαλήνης» σε ένα μεγάλο βαθμό οφείλονται σε σημαντικές δωρεές Μικρασιατών ιδιωτών, όπως του ομογενή, φιλάνθρωπου και ευεργέτη Αριστοτέλη Ωνάση, καθώς και πλειάδας Ιδιωτικών και Δημοσίων νομικών προσώπων.

Σήμερα

 Εκτός από του μουσειακούς χώρους, την πινακοθήκη και την βιβλιοθήκη, στην Εστία διοργανώνονται προβολές ντοκιμαντέρ και επισκέψεις σε Μουσεία και Αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδος και της Μ. Ασίας. Στη βιβλιοθήκη της Εστίας πραγματοποιούνται παρουσιάσεις βιβλίων με ομιλητές διακεκριμένους επιστήμονες, συγγραφείς, καλλιτέχνες. Παράλληλα, εκπονούνται επιμορφωτικά προγράμματα.

 Πηγή και φωτογραφίες εσωτερικού χώρου: estia-ns.gr