Γνωρίζεις ότι ο Βοτανικός Κήπος του Χαϊδαρίου είναι ο μεγαλύτερος ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου;

Κυριακή μεσημέρι βρίσκομαι σε μια Εδέμ, στον Βοτανικό Κήπο, με την βροχούλα να χαϊδεύει τις φυλλωσιές. Αυτό τον κήπο θα τον λάτρευε και ο Μονέ, θα ήθελε να τον ζωγραφίσει από γωνιά σε γωνιά όπως το Giverny, σκέφτομαι καθώς χαζεύω μια μικρή λίμνη με νούφαρα. Μια μικρή όαση αποτελούν τα 1.860 στρέμματα στις Βόρειες πλαγιές του Όρους Αιγάλεω (εκτείνεται από το Δρομοκαΐτειο Θεραπευτήριο, μέχρι τη Μονή Δαφνίου και τα τουριστικά περίπτερα του Δήμου Χαϊδαρίου ) στο Χαϊδάρι, σε απόσταση 8 χλμ. από το κέντρο της Αθήνας. 

Για την ακρίβεια ο «Βοτανικός Κήπος Ιουλίας και Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους» είναι ο μεγαλύτερος Βοτανικός Κήπος της χώρας μας αλλά και ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου! Η έκταση καλύπτεται κυρίως από φυσική βλάστηση, η οποία περιλαμβάνει 500 είδη και κατά κύριο λόγο από τα αρχαιότερα δάση χαλεπίου πεύκης της Αττικής.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Μπορεί να μην το γνωρίζουμε οι περισσότεροι, αλλά η Αθήνα έχει παράδοση στους κήπους από την Αρχαιότητα! Στην πόλη μας ιδρύθηκε τον 4^ο π.Χ. αιώνα, από τον μαθητή του Αριστοτέλη, Θεόφραστο, ο πρώτος στον κόσμο Βοτανικός Κήπος. Επίσης, Βοτανικός Κήπος ιδρύθηκε και στο νεοσύστατο νεοελληνικό κράτος το 1834, από τον καθηγητή της Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κ. Ν. Fraas στο γνωστό μας ως «Βοτανικό».

Συνήθως τέτοια ώρα ακούγονται χαρούμενες παιδικές φωνές, με ενημερώνει η παρέα μου,  καθώς πολλές οικογένειες έρχονται εδώ για να χαλαρώσουν. Η αλήθεια είναι ότι η επίσκεψη αποτελεί μια κοντινή εκδρομή, αφού η είσοδος του κήπου βρίσκεται μόλις στο τέλος της Ιεράς Οδού (403).

Δεν μπορώ να μην σταθώ για να θαυμάσω το υπεραιωνόβιο ελαιόδεντρο ηλικίας 1100 ετών που βρίσκεται πολύ κοντά στην είσοδο. Καθώς στρίβουμε αριστερά από την κεντρική είσοδο διαβάζω για το Τμήμα Ιστορικών Φυτών του Κήπου, ένα τμήμα που δε συναντάται σε κανένα άλλο Βοτανικό Κήπο στον κόσμο.

Έχω ακούσει ότι εδώ φιλοξενούνται είδη που αναφέρονται στην Αρχαία Ελληνική μυθολογία, σε μύθους ή είναι αφιερωμένα στους θεούς. Καθώς παρατηρώ τις ταμπέλες ενημερώνομαι ότι πρόκειται για είδη στα οποία αναφέρονταν οι αρχαίοι συγγραφείς, αλλά και γιαφυτά που αναφέρονται τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη.

Ενθουσιασμό μου προκαλεί και η «Αγριελαία» με γενετικό υλικό τουλάχιστον 2500 ετών από την ελιά του Πλάτων! Μάλιστα αναρωτιέμαι πως κατάφεραν να μεταφέρουν ένα άλλο υπεραιωνόβιο φυτό, 900 ετών από περιοχές που υλοποιούνταν έργα διάνοιξης  της νέας σιδηροδρομικής γραμμής Κορίνθου-Πατρών και συγκεκριμένα από το χωριό Ελαιώνας της Αιγιαλείας.

Σεργιανίζοντας στον Ανθώνα, νιώθω ότι βρίσκομαι σε κάποιο μεγάλο ευρωπαικό κήπο με 15 μεγάλα παρτέρια και 25 λίμνες. Η μελαγχολική ατμόσφαιρα λόγω της βροχής επιτείνεται στη θέα των καλλωπιστικών όπως οι μανόλιες, οι γαζίες κ.ά.. Πραγματική χαλάρωση νιώθω περπατώντας ανάμεσα στις πέργολες δίπλα στις τριανταφυλλιές που δίνουν χρώμα στις αποχρώσεις του πράσινου που κυριαρχούν στην εικόνα που δημιουργεί ο κήπος.  
 

Με την φαντασία μου προσπαθώ να συνθέσω την εικόνα του κήπου την άνοιξη κατά την οποία θα ανθίζουν οι ντάλιες, οι βιολέτες και οι κάνες, αλλά ακόμη κα τις πιο ψυχρές μέρες του χειμώνα όταν θα ανθοφορούν οι νάρκισσοι, οι νεραγκούλες και τα ζουμπούλια.

Η φωτογραφική μου μηχανή δεν σταματά. Το κλείστρο της προσπαθεί να αποθανατίσει την τόση ομορφιά. Ευτυχώς ζούμε στην ψηφιακή εποχή γιατί εδώ θα χρειαζόμουν στρέμματα φιλμ για να καταγράψω κάθε γωνιά αυτού του Παράδεισου. Ιδιαίτερα, του Δενδρώνα που διαθέτει  φυτά από την Ωκεανία, τη Μεσόγειο και τη μη Μεσογειακή Ευρώπη, τη μη Μεσογειακή Ασία, τη Νότια Αφρική, τη Βόρεια και Κεντρική Αμερική και τη Νότια Αμερική.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχουν τα φαρμακευτικά φυτά από τον δίκταμο, τον μανδραγόρα έως το τζίντζερ και την αλόη. Στο καλλιεργημένο τμήμα του κήπου την προσοχή μου τραβούν τα γιγάντια νούφαρα (Nelumbo nucifera & Nelumbo lutea), τα οποία καλλιεργούνται για τα εδώδιμα σπέρματα και τα ριζώματά τους. Για αυτά διαβάζω ότι  όπως και άλλα φυτά της κατηγορίας αυτής είναι χρήσιμα για τους εδώδιμους καρπούς τους ή άλλα εδώδιμα τμήματα του σώματός τους, για την ξυλεία τους, για τις ίνες τους, οι οποίες χρησιμοποιούνται στην κλωστοϋφαντουργία και για τις χημικές ουσίες τους που χρησιμοποιούνται σε διάφορους τομείς της βιομηχανίας (χρώματα, βερνίκια, κόμμεα, αρώματα κ.λπ.).

Για την ιστορία

Ο Κήπος αυτός είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου. Ιδρύθηκε, το 1951, με βάση το κληροδότημα του Αλεξάνδρου Ν. Διομήδους. Η σημερινή του μορφή είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του Υπουργείου Γεωργίας, υπό την εποπτεία του αειμνήστου καθηγητή Βοτανικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνου Μητράκου και τον σχεδιασμό της καθηγήτριας Αρχιτεκτονικής Κήπων και Τοπίου του Πανεπιστημίου του Βερολίνου Herta Hammerbacher. Ύστερα από τη διαμόρφωση του καλλωπιστικού τμήματος, το 1975, ο Κήπος άνοιξε τις πύλες του στο κοινό.

Όπως αναφέρει η ιστοσελίδα του Βοτανικού Κήπου, η παραχώρηση της δασικής έκτασης, από το Υπουργείο Γεωργίας στο Ίδρυμα, έγινε υπό τον όρο ότι η διαμόρφωση του χώρου του Κήπου δεν θα επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό το φυσικό δασικό τοπίο. 

Πηγές ιστορικών και χρηστικών πληροφοριών: http://www.diomedes-bg.uoa.gr