Ο άγνωστος ναός του Αγίου Δημητρίου στην Πλάκα. Γιατί αναφέρεται ως «Παρακκλήσι»;

Κρυμμένος από τους ανυποψίαστους περιπατητές της Πλάκας βρίσκεται ο ναός του Αγίου Δημητρίου, γνωστός και ως «Παρακκλήσι». Οι περισσότεροι στέκονται μπροστά  στο Μνημείο του Λυσικράτους, απορροφημένοι από την ομορφιά του αρχαιοελληνικού μνημείου. Λίγα μέτρα πιο μέσα σε αυτή τη γειτονιά, στους νοτιοανατολικούς πρόποδες της Ακρόπολης, επί της οδού Επιμενίδου, στέκει ο ναός ανάμεσα σε κατοικίες!

Αυτές τις ημέρες είναι πιο εύκολα αναγνωρίσιμο το σημείο για όποιον επιχειρήσει να κάνει το γύρω του μνημείου του Λυσικράτη γιατί ο σημαιοστολισμός προδίδει τον εορτάζοντα ναό. Η γαλανόλευκη αλλά και οι βυζαντινοί θυρεοί κοσμούν τα σκαλάκια του δρόμου που οδηγεί ακριβώς στην ευθεία της σπηλιάς της Ακρόπολης. Ντόπιοι αλλά και κάτοικοι της πόλης από κάθε γωνιά της, σπεύδουν να προσκυνήσουν τον άγιο σε αυτή την μικρή αλλά γραφική κατοικία του.  

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Σε ότι αφορά την ιστορία του, ο ναός ήταν αρχικά μια μικρή δίκλιτη καμαροσκεπής βασιλική, αργότερα όμως προστέθηκε μονόκλιτο παρεκκλήσιο, το οποίο αφιερώθηκε στον άγιο Ελευθέριο (15 Δεκεμβρίου). Η προσθήκη είναι μονόρριχτη κατασκευή με κεραμοσκεπή. Το δε βόρειο κλίτος της αρχικής εκκλησίας έχει διαμορφωθεί σε παρεκκλήσιο της αγίας Άννας ( 9 Δεκεμβρίου). Επίσης, στη δυτική πλευρά υψώθηκε κωδωνοστάσιο. Σύμφωνα με την παράδοση, η εκκλησία κτίστηκε γύρω στα 1600. 

Ο εν λόγω ναός αποτέλεσε παρεκκλήσι της μεσοβυζαντινής εκκλησίας της Παναγιάς Καντύλης ή Κανδύλης που βρισκόταν στο ακριβώς απέναντι οικόπεδο από το μνημείο του Λυσικράτη, σύμφωνα με την ξεναγό Αρτέμιδα Σκουμπουρδή, όπως μας ενημέρωσε κατά την ξενάγηση που πραγματοποιήθηκε  με  αφορμή τον εορτασμό της Αθήνας ως Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Βιβλίου 2018 και την έκδοση του τεκμηριωμένου βιβλίου της «Μοναστηράκι-Πλάκα.    Οι γειτονιές των Θεών».  Η εν λόγω εκκλησία λέγεται ότι άνηκε στην οικογένεια Κανδύλη, η οποία κατοικούσε στην περιοχή και έδωσε το όνομά της σε αυτή. Η Παναγία Κανδύλη καταστράφηκε κατά την επανάσταση και γκρεμίστηκε  το 1848. Άλλες πηγές αναφέρουν το ναό του Αγίου Δημητρίου ως παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά.

Την προσοχή όσων πλησιάζουν ελκύει μια εντοιχισμένη πλάκα, δίπλα στην είσοδο της εκκλησίας, η οποία μας πληροφορεί ότι στον εν λόγω ναό διακόνησε ο ήρωας της Ελληνική Επανάστασης Αθανάσιος Διάκος, ο οποίος θανατώθηκε από τους Οθωμανούς με τον γνωστό μαρτυρικό τρόπο. Ωστόσο το γεγονός, σύμφωνα mε πηγές,  δεν έχει διασταυρωθεί από τους ιστορικούς.

Στον κήπο του Παρεκκλησίου, εντοπίστηκε μία ενεπίγραφη πλάκα του 1724 με ανάγλυφη παράσταση κουκουβάγιας (γλαύκας), η οποία φέρει σταυρό στο κεφάλι της, και στις τέσσερις γωνίες τα γράμματα ΙΣ-ΧΣ-ΝΙ-ΚΑ και τις λέξεις ΑΨΚΛ…πιθανολογέιται ότι αναφέρεται  στη συνδρομή των  Μιχαήλ Φωκά, Αγγέλου Μπενιζέλου, Δημητρίου Καβαθά. Πρόκειται για επιφανείς “Αθηναίους, που μάλλον ανακαίνισαν την εκκλησία.

Πηγές :http://enoria-ragkavas.blogspot.com, www.olympia.gr