Η αποτύπωση των ζώων στην Ιστορία της Ευρωπαϊκής Τέχνης

Γάτες, σκύλοι, πτηνά, κατοικίδια και άγρια ζώα… Στην Ιστορία της Ευρωπαϊκής Τέχνης συναντάμε συχνά την αποτύπωση μορφών ζώων. Πολλές ερμηνείες μπορεί να διαφαίνονται αντιφατικές, αλλά είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα του πλήθους των ζωικών συμβολισμών στη δυτική Τέχνη.

Μεγάλοι καλλιτέχνες έχουν αποτυπώσει με τον χρωστήρα τους αλλά και μέσα από άλλες εκφάνσεις της Τέχνης, ζώα πραγματικά και μυθολογικά ακόμη και αποκυήματα της φαντασίας τους. Μάλιστα κατά τον Μεσαίωνα, η ανάγνωση ενός ζωικού συμβολισμού συστηματοποιείται με την έκδοση του Bestiary, ένα εικονογραφημένο κείμενο, το οποίο παρείχε πληροφορίες τόσο για την φυσική ιστορία όσο και για τους ηθικούς συμβολισμούς. Στην Αναγέννηση οι καλλιτέχνες όπως ο Leonardo da Vinci και ο Titian δίνουν την δική τους εκδοχή στα σημαινόμενα.

Η Ερμίνα

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το έργο του Leonardo Da Vinci, η «Κυρία με την ερμίνα», στο οποίο απεικονίζει τη 17χρονη Cecilia Galerani ερωμένη του ισχυρού ηγεμόνα του Μιλάνου Λουντοβίκο Σφόρτσα. Με έναν τόνο μυστηρίου η νεαρά κρατάει στην αγκαλιά της μια ζωντανή ερμίνα σύμβολο της καθαρότητα, καθώς το ζώο προτιμά να παραδοθεί παρά να λερώσει  τη γούνα της στην προσπάθειά της να ξεφύγει από τα βέλη του κυνηγού. Λέγεται ότι επιλέχθηκε επειδή το Gallerani είναι παράγωγο της ελληνικής (galèe), της ελληνικής λέξης για την ερμήνα.

Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης  η ερμίνα, συνήθως λευκή με μαύρη ουρά και συνολικό ύψος δώδεκα ίντσες χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον, ενώ την συναντάμε σε εραλδικά σύμβολα αλλά και σε πολλά πορτραίτα , όπως το διάσημο πορτραίτο της Βασίλισσας Ελισάβετ Ι, από τον William Segar το 1585, το οποίο ενέχει εμβληματικούς συνειρμούς. Η βασίλισσα καλοντυμένη κρατά έναν κλάδο ελαίας με μια στεφανωμένη ερμήνα στο πλάι της και ένα σπαθί-ξίφος που συμβολίζει την δικαιοσύνη.

Τα σκυλιά 

Τα σκυλιά, τουλάχιστον στην τέχνη, δεν ήταν πάντα ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου, στις απεικονίσεις από την κλασική αρχαιότητα μέχρι την Αναγέννηση. Οι συμβολισμοί ποικίλουν από την επαγρύπνηση, την πιστότητα και τη σοφία έως την οργή, την ακύρωση και την αλαζονεία. Ο Titian ανέδειξε μια μεσαιωνική ερμηνεία του σκύλου ως ύπουλη σ’ ένα πίνακα που απεικονίζει τη σκηνή του Μυστικού Δείπνου, όπου συνδέεται ο Ιούδας με ένα σκυλί για να συμβολίσει την προδοσία του μαθητή του Ιησού. Αντίθετα, ο σκύλος συμβολίζει την πιστότητα, στην διπλή προσωπογραφία του παντρεμένου ζευγαριού του Jan van Eyck, γνωστό ως «Οι αρραβώνες των Αρνολφίνι». Στο εν λόγω έργο που είναι ένα από τα διασημότερα έργα του σημαντικότερου εκπροσώπου της Αναγέννησης του Βορρά, του Jan van Eyck απεικονίζεται ένας σκύλος ως σύμβολο της συζυγικής πίστης, στην ίδια σκηνή, που ένα κερί αποτυπώνει την παρουσία του Θεού.

Κουνέλι

Η μακροχρόνια φήμη του κουνελιού σε ότι αφορά τη γονιμότητα το κατέστησε σύμβολο της σφοδρής επιθυμίας. Πολλές φορές συχνά συνοδεύει την Αφροδίτη σε αναγεννησιακούς πίνακες, συνήθως ζευγάρια κουνελιών ή ελαφιών, όπως συμβαίνει στις γωνίες των ερωτικών έργων του Τιτσιάν. Ένα κουνέλι απεικονίζεται στα πόδια της Παναγίας, που αντιπροσωπεύει ένα θρίαμβο στα συναισθήματα της σεξουαλικής επιθυμίας. Ωστόσο, ένας μύθος ότι τα κουνέλια θα μπορούσαν να αναπαραγχθούν χωρίς ζευγάρι οδήγησε σε μια άλλη ερμηνεία - ότι το ζώο σήμανε την παρθενογέννηση και την αγνότητα γενικότερα.

Καρδερίνα

Σύμφωνα με το μύθο, ένα μικρό πουλί, μια καρδερίνα, έτρεξε πάνω από τον Χριστό στον σταυρό και έκοψε ένα αγκάθι από το στέμμα του. Μια σταγόνα αίματος έπεσε στα φτερά του, όπως αποδεικνύεται από το κόκκινο φτέρωμα . Αυτή η ιστορία συνέδεσε το εν λόγω πουλί με το Πάθος του Χριστού στην Αναγεννησιακή τέχνη. Η Μαντόνα του Ραφαήλ του Goldfinch (1505-06), για παράδειγμα, απεικονίζει τον Ιωάννη τον Βαπτιστή καθώς δείχνει ένα φινίρισμα στον Ιησού ως ένδειξη της μελλοντικής του σταύρωσης. Γενικότερα, τα πουλιά θεωρούνταν ότι αντιπροσωπεύουν την ψυχή στη χριστιανική τέχνη. Το πορτρέτο του νεαρού Manuel Osorio Manrique de Zuñiga του Francisco de Goya συνδυάζει αυτή την ερμηνεία με τη σχέση του μπαρόκ μεταξύ των πτηνών και της αθωότητας.

Πηγές : www.artsy.net/ 

www. archive.li/1tpXz#selection-329.0-333.1784 

http://www.artycle.gr/erga-texnis