Ποιά είναι η ζωγράφος των Βαλκανικών Πολέμων;

Ξεχωριστή περίπτωση στην ιστορία της νεοελληνικής Τέχνης αποτελεί η Θάλεια Φλωρά - Καραβία, μια δυναμική γυναίκα που δεν δίστασε να ακολουθήσει τον ελληνικό στρατό στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 - 1913 και να ζωγραφίσει αυτά που έβλεπε γύρω της, ξεπερνώντας τους κοινωνικούς περιορισμούς που αντιμετώπιζαν οι Ελληνίδες εκείνης της εποχής. Με αφορμή την επέτειο από την Κήρυξη των Βαλκανικών Πολέμων παρουσιάζουμε ένα αφιέρωμα στην μοναδική αυτή γυναίκα και καλλιτέχνιδα.   

Του Ανδρέα Αναγνωστόπουλου 

Όντας μοναδική στην ποιότητα του έργου της, η Θάλεια Φλωρά - Καραβία (Σιάτιστα 1871 - Αθήνα 1960) δίνει, με τον καλύτερο τρόπο, την εικόνα μιας εξαιρετικά κρίσιμης καμπής στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, ενώ αναδεικνύεται σε μία από τις πιο άξιες εκπροσώπους των πολεμικών ζωγράφων - ανταποκριτών. 

Στα έργα της καταγράφεται η καθημερινή ζωή των στρατιωτών, των προσφύγων και των τραυματιών, ενώ διαπιστώνεται η επιθυμία της να εφαρμόσει στην απόδοση αυτών των σκηνών μια σχεδόν ιμπρεσιονιστική τεχνοτροπία. 

Το έργο της Θάλειας Φλωρά - Καραβία είναι τεράστιο, καθώς oi ελαιογραφίες της ξεπερνούν τις 2.500, ενώ μεγάλος είναι ο αριθμός των σχεδίων και υδατογραφιών της. Η σπουδαία ζωγράφος προσπάθησε να σπουδάσει ζωγραφική στο Σχολείο των Τεχνών (την μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών), αλλά το ίδρυμα αρνήθηκε να την δεχθεί επειδή επρόκειτο για γυναίκα!!! Έτσι, σπούδασε ζωγραφική στο Μόναχο της Γερμανίας, κοντά στον Νικόλαο Γύζη και τον Γιώργο Ιακωβίδη. Κατόπιν συνέχισε τις σπουδές της στο Παρίσι.

Κατά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων, η Θάλεια Φλωρά - Καραβία ακολούθησε τον ελληνικό στρατό ως ανταποκρίτρια της ομογενειακής εφημερίδας "Αλεξάνδρεια" που εξέδιδε ο σύζυγός της, Νίκος Καραβίας. Η ζωγράφος απεικόνισε πάμπολλα πολεμικά στιγμιότυπα σε σχέδια με κάρβουνο, κιμωλία και παστέλ. 

Τις εμπειρίες της από τα γεγονότα της εποχής εκείνης τις περιέγραψε αργότερα στο βιβλίο της Εντυπώσεις από τον πόλεμο του 1912-1913: Μακεδονία-Ήπειρος (εκδόσεις Μωυσιάδου-Μάρδα, Αθήνα 1936). Στη συνέχεια ακολούθησε τον Ελληνικό Στρατό στη Μικρά Ασία (1919 - 1922), ενώ απαθανάτισε σκηνές και από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 -1941.   

Η Φλωρά-Καραβία έγινε εξίσου γνωστή και για τα περίπου 500 πορτραίτα που φιλοτέχνησε. Ανάμεσα στις διασημότητες που ζωγράφισε περιλαμβάνονται ο μεγάλος ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης, η συγγραφέας Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και άλλοι. 

Γενικώς, το έργο της Θάλειας Φλωρά-Καραβία εντάσσεται στην λεγόμενη «ακαδημαϊκή Σχολή του Μονάχου», αλλά οι πίνακές της έχουν πολύ από το φως και το χρώμα που χαρακτηρίζει τους ιμπρεσιονιστές. «Εργάζομαι εμπρεσιονιστικά», είχε πει η ίδια σε συνέντευξή της, το 1955. Ωστόσο, στα τελευταία της έργα μετά από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δείχνει ότι στράφηκε προς τον εξπρεσιονισμό.

Έργα της εκτίθενται στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, στην Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων, στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ (Μέτσοβο), και αλλού. Ένα σημαντικό μέρος των σχεδίων της από τους πολέμους βρίσκονται στο Στρατηγείο του Γ΄ Σώματος Στρατού, στη Θεσσαλονίκη, και στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας. 

Πηγές 

Δημοτική Πινακοθήκη Ιωαννίνων 

http://84.205.237.184/pinakothiki/ 

Βιβλιοπωλείο Πολιτεία 

https://www.politeianet.gr/

Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων 

https://zsgiannina.gr/