Μια γεύση από Art Brut στη Θεσσαλονίκη... Η έκθεση «Έκκεντρη Τέχνη-Έκφραση Ψυχής» στο Τελλόγλειο

Η «Ωμή Τέχνη» ή πιο σωστά Brut Art μου ήρθε στο μυαλό όταν διάβασα την είδηση ότι το  Τελλόγλειο Ιδρύματος Τεχνών Α.Π.Θ. φιλοξενεί την έκθεση «Έκκεντρη Τέχνη-Έκφραση Ψυχής»  με έργα που προέρχονται κυρίως από τη συλλογή του ψυχιάτρου-εικαστικού Παύλου Βασιλειάδη αλλά και από τις συλλογές των ίδιων των δημιουργών.

Έργο του August Walla

Και για να μην μείνετε με την απορία  είναι γαλλικός ο  όρος «Brut» και περιλαμβάνει όλα τα έργα τέχνης που προέρχονται από προσωπικότητες, με ψυχικά νοσήματα και  τα οποία δημιουργούσαν με την φαντασία, ακόμα και σε ντελίριο. Μέσα από τα έργα τους, παρουσιάζουν εικόνες που θα έμεναν απωθημένες-κρυμμένες, ψήγματα της δικής τους πραγματικότητας, τα οποία δεν είναι απαραίτητο να τα κατανοήσουμε ως θεατές. Σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, οι τρόφιμοι σε ψυχιατρικές μονάδες δημιουργούν για την δική τους ευχαρίστηση και από ένστικτο.

Έργο του Johann Hauser 

Ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε από τον Γάλλο ζωγράφο και γλύπτη Jean Dubuffet, για  τα έργα των έγκλειστων σε ψυχιατρικά ιδρύματα. Τον όρο αυτό αντικατέστησε ο κριτικός τέχνης Roger Cardinal, με το «Outsider Art» σε ελεύθερη μετάφραση "Τέχνη του περιθωρίου", στην οποία σήμερα συμπεριλαμβάνονται και δημιουργίες καλλιτεχνών. Ωστόσο σε αυτό τον όρο δεν ανήκουν μόνο ομάδες ανθρώπων που υποφέρουν από κάποιο ψυχικό νόσημα, αλλά  δημιουργοί που δεν έχουν επαφή με τον «κόσμο της Τέχνης» και δημιουργούν πρωτότυπα έργα από περίεργα υλικά.

Ο Johann Hauser  επί το λεργο

Αξιόλογα έργα  της Brut Art μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να θαυμάσει στο Μουσείο Collection de l’Art Brut στην Λωζάνη, όπως των Johann Hauser με νοητική στέρηση και August Walla που πίστευε ότι ο πατέρας του ήταν ο Αδόλφος Χίτλερ.

Έκθεση στη Θεσσαλονίκη

Στην έκθεση «Έκκεντρη Τέχνη-Έκφραση Ψυχής» που θα εγκαινιαστεί την προσεχή Κυριακή 27 Οκτωβρίου, στις 18.00, από τον  Πρόεδρο της Δημοκρατίας,  Προκόπη Παυλόπουλο. Στην εν λόγω παρουσιάζονται έργα καλλιτεχνών με ψυχικές διαταραχές.

Συγκεκριμένα, ο  Παύλος Βασιλειάδης έχει δημιουργήσει εδώ και εικοσιπέντε χρόνια τη Μονάδα Πολιτιστικής Επικοινωνίας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, στην οποία και λαμβάνουν μέρος ασθενείς, οι οποίοι έχουν εκθέσει έργα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Πρόκειται για αυτοδίδακτους καλλιτέχνες που παράγουν έργα ως  αποτέλεσμα ενός ψυχισμού που μέσα από μια χαρακτηριστική εικαστική γλώσσα, άμεση, πηγαία και ειλικρινή, εικονογραφούν τον κόσμο μας, φέρνοντάς μας σε μια καινούργια σχέση με την πραγματικότητα. Η εικαστική γλώσσα  τους αποτελεί πλέον αποδεκτό κομμάτι στο σύνολο της τέχνης, χωρίς προσαρμογές στις επιταγές της κοινωνίας και της κυρίαρχης αισθητικής. Μάλιστα στις αρχές του 20^ού αιώνα και εξής αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς μοντέρνους καλλιτέχνες, ιδιαίτερα τους εξπρεσιονιστές και σουρεαλιστές και  συνεχίζει να επηρεάζει δημιουργούς μέχρι σήμερα.

Από πλευράς της επιστήμης, η  εικαστική αυτή γραφή είναι παράλληλα μια ιδιαίτερη γλώσσα επικοινωνίας, πολύ χρήσιμη για την κατανόηση του ασθενούς/καλλιτέχνη στην ψυχοθεραπεία.

Οι ειδικοί εκτιμούν ότι συμβάλλει στην αποστιγματοποίηση της ψυχικής διαταραχής, καθώς η δημιουργικότητα αυτή αναγνωρίζεται πλέον σαν ένα μέρος της συνολικής ανθρώπινης εμπειρίας και σαν μια μακρά πορεία, κατά την οποία οι καλλιτέχνες αυτοί έπαψαν να είναι πλέον ανώνυμα άτομα της αρρώστιας, αλλά έγιναν άτομα με δική τους ταυτότητα.

Έως 1η Δεκεμβρίου 2019.