culturelovers: Ποιό γνωστό αρχαιολογικό μνημείο της Αθήνας εντόπισε πρώτος ο Ερνέστος Τσίλερ;

Αγάπη για την αρχαιολογική έρευνα διέθετε ο διαπρεπής Γερμανός αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλερ που άφησε το στίγμα του στην Αθήνα, ανανεώνοντας το κίνημα του Νεοκλασικισμού. Ένα σημαντικό μνημείο της Αθήνας, από τα τοπόσημά της έμελλε να συνδεθεί μαζί του.

Μάλιστα, ο Έρνεστ Τσίλερ (Ernst Moritz Theodor Ziller, 1837-1923) ασχολήθηκε εντατικά με την αρχαιολογία και ανακάλυψε πρώτος την ακριβή θέση του Παναθηναϊκού Σταδίου. Το ένστικτό του τον οδήγησε σωστά και την περίοδο 1864 - 1869 υλοποίησε ανασκαφές στο στάδιο. Για να πραγματοποιήσει τα σχέδιά του αγόρασε έκταση γης στη συγκεκριμένη περιοχή.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

Κάποια πρώτα δείγματα είχαν έρθει στην επιφάνεια χάρη σε αρχαιολογικές έρευνες από το 1836, οι οποίες είχαν κινήσει τις υποψίες ότι στο σημείο βρισκόταν αρχαία ερείπια.

Χάρη στα στοιχεία που προέκυψαν από την έρευνα του Τσίλερ για το Στάδιο του Ηρώδη το 1869 συντάχθηκε το σχέδιο ανακατασκευής του σταδίου από τον αρχιτέκτονα Αναστάση Μεταξά. Αξιοσημείωτο είναι ότι η εν λόγω ανακατασκευή του Σταδίου από πεντελικό μάρμαρο διακρίνεται για την πιστότητα της σε μεγάλο βαθμό ως προς το αρχαίο μνημείο του Ηρώδη.

Στην υπάρχουσα θεμελίωση και τα λοιπά ευρήματα των ανασκαφών δόθηκε μια λιτή και καθαρή μορφολογικά λύση. Αρχικά είχε προβληθεί μια πρόσθετη στοά δωρικού ρυθμού στην επίστεψη της σφενδόνης, που θα χρησίμευε ως γλυπτοθήκη και η οποία τελικώς δεν πραγματοποιήθηκε.

Η «αναγέννηση» του σταδίου

Όταν το 1894 αποφασίστηκε η τέλεση των πρώτων διεθνών σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα για το 1896, η Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων εστίασε στη μερική έστω η εκ νέου μαρμάρωση του αρχαίου Σταδίου.

Για την κάλυψη του κόστους διενεργήθηκε έρανος, αλλά μεγάλο μέρος καλύφθηκε από δωρεά του Γεωργίου Αβέρωφ (φωτό αριστερά), του οποίου ο αδριάντας τοποθετήθηκε στη συνέχεια προ του Σταδίου. Ωστόσο, καθώς ο χρόνος πίεζε μέχρι τους επικείμενους αγώνες δεν επέτρεψε παρά την «αναμαρμάρωση» της σφενδόνης και μέρους των πρώτων σειρών των εδωλίων, ενώ το συνολικό έργο αποπερατώθηκε το 1900.

Σημειώνεται ότι η πρόθεση αναβίωσης του Σταδίου ανιχνεύεται πιο νωρίς στο πρώτο ήδη πολεοδομικό σχέδιο των Σταμάτιου Κλεάνθη- Edward Schaubert, με στόχο την αρμονική συνύπαρξη παρελθόντος και παρόντος.

Τα χνάρια του μνημείου στον χρόνο

Το Παναθηναϊκό Στάδιο, ως χώρο, που βρίσκεται στο λόφο του Αρδηττού φέρεται να δημιούργησε ο Λυκούργος (330-336π.χ) στη θέση αυτή κοντά στον Ιλισσό ποταμό για την τέλεση των αθλητικών συναντήσεων των Αθηναίων. Το στάδιο σε αυτή τη μορφή διέθετε ξύλινα καθίσματα για τους άρχοντες, ενώ οι φίλαθλοι κάθονταν στα βράχια. Αξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω στάδιο φιλοξενούσε μέρος της γιορτής των Παναθηναίων.

Κατά την περίοδο πνευματικής και καλλιτεχνικής άνθησης της Αθήνας επί της αυτοκρατορίας του Αδριανού μεταξύ των ετών 117-138 μ.Χ. και του γιού του ρήτορα και σοφιστή Ηρώδη, το στάδιο αναγεννήθηκε καθώς ο τελευταίος διέθεσε χρήματα για τις εργασίες, από το 139-144 μ.Χ..

οι παρεμβάσεις των ρωμαϊκών χρόνων επέφεραν δύο κυρίως αλλαγές στην πρώτη του μορφή: την μετατροπή της αρχικής ευθύγραμμης μορφής σε πεταλόσχημη με την προσθήκη της σφενδόνης, χαρακτηριστική μορφή των ελληνικών Σταδίων στους ρωμαϊκούς χρόνους, καθώς και την κάλυψη του χώρου για τους θεατές, του θεάτρου, με σειρές καθισμάτων, εδωλίων από λευκό πεντελικό μάρμαρο.

Η υπόλοιπη δράση του Τσίλερ

Πέρα από την γνωστή αρχιτεκτονική προσφορά του Ερνέστου Τσίλερ, άξιο λόγου είναι ότι το 1872 διορίστηκε καθηγητής του Πολυτεχνείου, απ' όπου όμως απολύθηκε, το 1883, αφού φέρεται να αρνήθηκε να συγκαλύψει τις οικονομικές καταχρήσεις που καθυστερούσαν την ανέγερσή του Ζαππείου. Το 1884 διορίστηκε διευθυντής Δημοσίων Έργων.

Σε ότι αφορά την αρχαιολογική του έρευνα πραγματοποίησε ακόμη αρχαιολογικές έρευνες για την ανεύρεση της Τροίας καθώς και αρκετές μελέτες για τα υδατοφράγματα Αττικής, το Θέατρο του Διονύσου, την αρχιτεκτονική δομή του Παρθενώνα κ.ά.. Σχεδίασε τα λείψανα των αετωμάτων και είναι από τους πρώτους που κατέγραψαν την πολυχρωμία στα αγάλματα και στα αρχιτεκτονικά μέλη του Θησείου, του Ερεχθείου, του Ναού της Αφαίας, στην Αίγινα και αλλού.

Πηγές

Κ. Η. Μπίρης, Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20ον αιώνα, Αθήνα, 1996

Αριστέα Παπανικολάου-Κρίστενσεν, Το Παναθηναϊκόν Στάδιον: Η ιστορία του μέσα στους αιώνες, Αθήνα 2003

www.greekschannel.com

http://www.eie.gr/

http://www.panathenaicstadium.gr/

http://www.culture2000.tee.gr/