Τεχνολογικό θαύμα των αρχαίων Ελλήνων, το οποίο αντέγραψαν οι Καρχηδόνιοι και οι Ρωμαίοι, ήταν το αρχαίο λιμάνι στο Λέχαιο, ένα λιμάνι που διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στη μακρά ιστορική εξέλιξη της πόλης της αρχαίας Κορίνθου. Υπολείμματα του αρχαίου εμπορικού και πολεμικού λιμένος σώζονται ως σήμερα, με μια λιμνοθάλασσα να υποδηλώνει τη θέση του. Αξίζει να σημειωθεί πως το λιμάνι του Λεχαίου χρησιμοποιήθηκε αδιάκοπα από τον 7ο π.Χ. αιώνα έως το 1955, δηλαδή για 2.655 χρόνια!!!!
Του Ανδρέα Π. Αναγνωστόπουλου
Προβλήτες
Στο Λέχαιο έχουν ανακαλυφθεί δύο εξωτερικές προβλήτες του αρχαίου λιμανιού, κάποια τμήματα των οποίων σώζονται σε ύψος τεσσάρων μέτρων. Η Μεσαία Προβλήτα έχει μήκος 35,3 μ. και ορατό μέγιστο πλάτος 16,1 μ., ενώ η Δυτική Προβλήτα αποτυπώθηκε σε μήκος 66,5 μ. και έχει ορατό μέγιστο πλάτος 14,7 μ. Οι δόμοι των δύο προβλητών φέρουν ίχνη από ορθογώνιους και σχήματος-Τ τόρμους, που έφεραν ξύλινους γόμφους ώστε να διασφαλίζουν κάθετη σύνδεση με την ανώτερη στρώση δόμων.
Δίαυλος εισόδου
Στην ανατολική πλευρά του αρχαίου λιμένα υπάρχουν τα κατάλοιπα του διαύλου εισόδου στο λιμάνι, συγκεκριμένα δύο τοιχία από λαξευμένη πέτρα οριοθετούν την είσοδο του «εσωτερικού» λιμένος.
Οι πλευρικοί βραχίονες της εισόδου αποτυπώθηκαν σε μήκος 43,2 μέτρων και έχουν μέγιστο σωζόμενο πλάτος 11,7 μέτρων. Το μέγιστο άνοιγμα του διαύλου έχει πλάτος 8,9 μέτρων και πιθανώς δεικνύει το μέγιστο πλάτος των πλοίων που θα μπορούσαν να εισέλθουν στο λιμάνι.
Δίκτυο εσωτερικών λιμενολεκανών
Η έλλειψη φυσικού λιμανιού στην περιοχή οδήγησε τους αρχαίους Κορινθίους στη δημιουργία τεχνητού λιμένος, ένα έργο μεγάλης κλίμακας, όπου διάφορες λεκάνες ανασκάφτηκαν στο επιθυμητό μέγεθος και βάθος, και στη συνέχεια ενώθηκαν με την θάλασσα. Μετρήσεις του 2012 έδειξαν βάθος πυθμένα για την κύρια λιμενολεκάνη 2,4 μέτρα. Επιπλέον, τα χώματα της εκσκαφής των λιμενολεκανών χρησιμοποιήθηκαν για την δημιουργία δύο σωζόμενων τεχνητών λόφων εκατέρωθεν της εισόδου.
Τετράγωνη κατασκευή
Μία τετράγωνη κατασκευή είναι βυθισμένη στο κέντρο της μεγαλύτερης εσωτερικής λιμενολεκάνης. Οι ερευνητές έχουν προτείνει την υπόθεση ότι θα μπορούσε να είναι η βάση του φάρου ή ότι είναι βάση για οχυρωματικό πύργο ή κάποιο σημαντικό μνημείο, αλλά καμία υπόθεση δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Το κτίριο έχει διαστάσεις 9μ x 9μ και σώζεται σε ύψος τεσσάρων δόμων. Κατά την ανασκαφή εντοπίστηκαν κεραμικά και άλλα ευρήματα που χρονολογούνται από τον 1ο έως τον 6ο αιώνα μ.Χ., ενώ το γεγονός πως τα ξύλινα τμήματα που εντοπίστηκαν διατηρούνται σε τόσο καλή κατάσταση, οφείλεται στις ανοξικές συνθήκες του πυθμένα της λιμενολεκάνης.
Αν και η χρήση του παραμένει προς το παρόν αδιευκρίνιστη, οι αποσπασμένοι δόμοι που εντοπίστηκαν στην τομή, σε συνδυασμό με τα ευρήματα, υποδεικνύουν πως το κτίριο πιθανώς καταστράφηκε από σεισμό μεταξύ των ετών 50-125 μ.Χ. και υπέστη επιπλέον φθορές κατά τον σεισμό που έπληξε την περιοχή τον 6ου αιώνα μ.Χ.
Παλαιοχριστιανική βασιλική με βαπτιστήριο
Στον χώρο του λιμανιού υπάρχουν και τα ερείπια μιας παλαιοχριστιανικής βασιλικής, η οποία είναι ο μεγαλύτερος ναός βασιλικού ρυθμού που έχει ανακαλυφθεί στην Ελλάδα.
Οι ανασκαφές
Η Αρχαιολογική Εταιρία έχει πραγματοποιήσει ανασκαφικές έρευνες στο κτίριο της βασιλικής του 4ου αιώνα μ.Χ. κατά την περίοδο 1956-1965, υπό τον Πάλλα, και 1998-2005, με έρευνα στα αρχιτεκτονικά μέλη της βασιλικής από τον Βελισσαρίου. Από το 2013 έχουν ξεκινήσει συστηματικές έρευνες για την ευρύτερη περιοχή του λιμανιού από το Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ερευνών SAXO, το Ινστιτούτο της Δανίας στην Ελλάδα και την ελληνική Εφορία Ενάλιων Αρχαιοτήτων.
Το ερευνητικό πρόγραμμα έχει ονομαστεί Lechaion Harbour Project και είναι συγγενικό πρόγραμμα με το Zea Harbour Project, που πραγματοποιείται από του ίδιους φορείς στην περιοχή της μαρίνας Ζέας, στον Πειραιά.
Ιστορία
Το λιμάνι στο Λέχαιο βρισκόταν σε απόσταση περίπου τριών χιλιομέτρων από την αρχαία πόλη της Κορίνθου, ήταν στραμμένο προς τη Δύση και αποτέλεσε αναμφισβήτητα το σημαντικότερο μέσο ανάπτυξης κατά τις διαφορετικές περιόδους ακμής της Κορίνθου. Πήρε το όνομά του από τον Λέχη, γιό της Πειρήνης και του Ποσειδώνα.
Ένας πλακόστρωτος δρόμος με την ονομασία οδός Λεχαίου οδηγούσε κατευθείαν από την αγορά της Κορίνθου στο δυτικό της επίνειο, το Λέχαιο, δύο χιλιόμετρα μακριά. Το λιμάνι ήταν εξ’ ολοκλήρου τεχνητό. Μηχανικοί εκβάθυναν μέρος της ακτής για να κατασκευάσουν το λιμάνι και συσσώρευσαν τα υλικά της εκχωμάτωσης στην ακτ,ή ώστε να προστατέψουν τα αγκυροβολημένα πλοία από τους σφοδρούς ανέμους του Κορινθιακού κόλπου. Στην αρχαιότητα, το Λέχαιο ήταν ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου ενώ διέθετε φάρο, ένα άγαλμα που απεικόνιζε τον Ποσειδώνα να κρατάει φλόγα.
Το 146 π.Χ., το λιμάνι υπέστη σοβαρές καταστροφές από τον Ρωμαίο στρατηγό Μόμμιο, σύντομα όμως επανέκαμψε και από το 44 π.Χ., στο πλαίσιο της επανίδρυσης της Κορίνθου ως Colonia Laus Iulia Corinthiensis, χρησιμοποιήθηκε πάλι ως λιμάνι.
Πολεμικός ναύσταθμος
Το Λέχαιο δεν ήταν μόνο εμπορικό λιμάνι αλλά επίσης κύρια βάση του πολεμικού ναυτικού της αρχαίας Κορίνθου. Μερικοί ερευνητές ισχυρίζονται ότι η τριήρης - ένα από τα πιο αποτελεσματικά πολεμικά πλοία της αρχαιότητας και με καθοριστικό ρόλο στην κοσμοϊστορική Ναυμαχία της Σαλαμίνας - επινοήθηκε στα ναυπηγεία του Λεχαίου από τον Κορίνθιο ναυπηγό Αμεινοκλή, περίπου το 700 π.Χ.
Πηγές
Θεοδούλου Θ., “Λέχαιο, το δυτικό τεχνητό λιμάνι της αρχαίας Κορίνθου.” Ενάλια VI, 2002
Rothaus, R M. «Lechaion, western port of Corinth: a preliminary archeology.» OJA, 1995
Πάλλας I. Δ. “Ανασκαφαί Λεχαίου.” ΑΔ 17, Χρονικά B, 1963
Blackman, D. «Ancient Harbours, 1. » IJNA, v.II, 1982
Salmon, J B. Wealthy Corinth, A History of the City to 338 B.C. Oxford: Clarendon Press, 1984.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου