Νέα εκθεσιακή εμπειρία στη καστροπολιτεία του Μυστρά: Η ιστορία, το μουσείο και το εκπαιδευτικό πρόγραμμα.

Το εργαλείο των νέων τεχνολογιών αξιοποιείται για την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου της καστροπολιτείας του Μυστρά. Το πρόγραμμα υπουργείου Πολιτισμού ετοιμάζει μια ξεχωριστή εμπειρία για τον επισκέπτη,  παρουσιάζοντας την ζωή στο παλάτι, με την αξιοποίηση νέων τεχνολογιών. Το εν  λόγω μνημείο συνδέεται με την Α’ Άλωση της Πόλης (1204) τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας και τον κατακερματισμό της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Με απόφαση της αρμόδιας επιτροπής της Unesco, ο Μυστράς εγγράφεται  το 1989 ως πολιτιστικό αγαθό στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Μια  νέα αντίληψη εκθεσιακής εμπειρίας για τον επισκέπτη εγκαινιάζει το υπουργείο στο ιστορικό μνημείο, με πυρήνα την αίθουσα του θρόνου στο Παλάτι των Δεσποτών, οι βυζαντινές συνήθειες και την ατμόσφαιρα της αυλής, αλλά  με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Ο σχεδιασμός της έκθεσης, η οποία αναμένεται να λειτουργήσει το 2023 προβλέπει ότι θα παρουσιάζεται η βυζαντινή καθημερινότητα, από τη ζωή των αυτοκρατόρων και τη σχέση τους με τους δεσπότες, μέχρι την αμφίεση και τη διατροφή της περιόδου. Στόχος του προγράμματος  κατόπιν της σχετικής συνεννόησης του Υπουργείου Πολιτισμού και Περιφέρειας Πελοποννήσου, είναι ο επισκέπτης να μπορέσει να κατανοήσει και να προσεγγίσει όλες τις εκφάνσεις της τελευταίας βυζαντινής περιόδου». ​

«Σκοπός του προγράμματος ανάδειξης του Μυστρά είναι, ο επισκέπτης να αισθάνεται ότι συμμετέχει, ότι βιώνει ο ίδιος την εμπειρία μιας μέρας, μιας τελετής, όπως εκτυλισσόταν στον χρόνο λειτουργίας του ανακτόρου», υπογράμμισε σχετικά με το εγχείρημα η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι η χρηματοδότηση του έργου «Ανάδειξη- Εκθεσιακή Περιήγηση στο Παλάτι των Δεσποτών στον Αρχαιολογικό χώρο Μυστρά» προέρχεται από το ΠΕΠ Πελοποννήσου 2014-2020 με προϋπολογισμό 1.350.000 ευρώ. 

Διαρθρώνεται σε τρία μέρη:

•  Τη λειτουργική ολοκλήρωση του συγκροτήματος του Παλατιού (οικοδομικές εργασίες, φωτισμός, διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου),  
• Την εξασφάλιση προσβασιμότητας και τη δημιουργία υποδομών εξυπηρέτησης κοινού (κατασκευή χώρων υγιεινής, διαμόρφωση διαδρομών πρόσβασης γενικού κοινού και ΑμεΑ),
• Το εκθεσιακό πρόγραμμα της εμπειρίας των επισκεπτών στο Παλάτι των Δεσποτών.

Η ιστορία του μνημείου

Όταν Βυζαντινή Αυτοκρατορία μοιράζεται από τους Σταυροφόρους την Πελοπόννησο λαμβάνει η φράγκικη οικογένεια των Βιλλεαρδουίνων και ως εκ τούτου «γεννιέται» το Πριγκηπάτο της Αχαΐας.  Το  1249, ο φράγκος πρίγκιπας Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος αρχίζει τις οικοδομικές εργασίες για το κάστρο του Μυζηθρά στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, με στόχο να επιβλέπει την κοιλάδα του Ευρώτα. Ωστόσο, θα είναι ο πυρήνας τα καστροπολιτείας που θα εξελιχθεί την υστεροβυζαντινή εποχή.

Όταν το 1259, στη μάχη της Πελαγονίας, ο φράγκος πρίγκιπας συλλαμβάνεται αιχμάλωτος από τους Βυζαντινούς, ο βυζαντινός αυτοκράτορας απαιτεί ως λύτρα την παράδοση των κάστρων της Μονεμβασίας, της Μαΐνης και του Μυζηθρά, τα οποία και παραδίδονται τρία χρόνια αργότερα, το 1262. Οι τοπικοί πληθυσμοί της Λακεδαιμονίας θα μετακινηθούν προς το κάστρο για λόγους ασφάλειας, οπότε και θα εξελιχθεί σε αστικό κέντρο της περιοχής.

Η ανάπτυξη έρχεται με την μεταφορά της επαρχιακής διοίκησης των βυζαντινών κτίσεων της Πελοποννήσου, από τη Μονεμβασία στο Μυστρά. Το 1349 ο Μυστράς κηρύσσεται η πρωτεύουσα του ημιαυτόνομου Δεσποτάτου του Μορέως με πρώτο «Δεσπότη» τον Μανουήλ Καντακουζηνό (1349-1380), γιο του αυτοκράτορα Ιωάννη Στ΄. Το 1383 τη δυναστεία των Καντακουζηνών διαδέχεται στο Μυστρά η αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων με πρώτο εκπρόσωπό της τον Θεόδωρο Α΄ (1380/1-1407). Δεσπότης του Μυστρά διετέλεσε ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1443-1448), ο οποίος διαδέχθηκε ον αυτοκρατορικό θρόνο τον αδελφό του Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο (1425-1448), θα σκοτωθεί στην πολιορκία και άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453. Τέσσερα χρόνια μετά ο Μυστράς παραδόθηκε στους Τούρκους. 

Την οθωμανική περίοδο ο Μυστράς ξεχώρισε για την παραγωγή μεταξιού. Οι τελευταίοι κάτοικοί  φεύγουν από την καστροπολιτεία το 1953 μετά την απαλλοτρίωση του χώρου από το ελληνικό δημόσιο, καθώς το 1921 κηρύχθηκε με βασιλικό διάταγμα ως προέχον βυζαντινό μνημείο.

Εκπαιδευτικό πρόγγραμμα

Άξιο λόγου είναι ότι για την ανακάλυψη του μνημείου από τη νέα γενιά έχει εκπονηθεί και εφαρμοστεί το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Εξερευνώντας το Μυστρά» είναι το πρώτο που λειτούργησε στον Αρχαιολογικό Χώρο του Μυστρά.  Σε αυτό περιλαμβάνεται περιήγηση στα σημαντικότερα μνημεία του Αρχαιολογικού Χώρου του Μυστρά: στην Αγία Σοφία, τα Παλάτια, την Πύλη της Μονεμβασίας, την Παντάνασσα, το Αρχοντικό του Λάσκαρη, την Οδηγήτρια (Αφεντικό) και τον Άγιο Δημήτριο (Μητρόπολη).
Μέσα από αυτούς τους σταθμούς το παιδί γνωρίζει τη βυζαντινή αρχιτεκτονική, εκκλησιαστική και κοσμική, ιδιωτική και δημόσια, την αγιογραφία, την αναστήλωση και το έργο της και κυρίως την ιστορία της Καστροπολιτείας του Μυστρά.

Μουσείο

Στο  διώροφο κτήριο της δυτικής πτέρυγας της βόρειας αυλής της Μητρόπολης (ναός Αγ. Δημητρίου Μυστρά) λειτουργεί μουσείο, παρουσιάζοντας γλυπτά, έργα μικροτεχνίας ,Κεραμικά Νομίσματα, Σπαράγματα τοιχογραφιών, Εικόνες, Υφάσματα και οργανικές ύλες.

Τα χνάρια του χάνονται στον χρόνο καθώς το πρώτο άτυπο μουσείο ιδρύθηκε από τον Γάλλο βυζαντινολόγο Gabriel Millet στην ανατολική πτέρυγα του μητροπολιτικού συγκροτήματος στα τέλη του 19ου αιώνα.  Αρχικά φιλοξενούσε γλυπτά αρχιτεκτονικά μέλη από τους ναούς του Μυστρά, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα η συλλογή εμπλουτίστηκε, με τη συμβολή του μητροπολίτη Σπάρτης Θεόκλητου Μινόπουλου.

Επίσημα, το Μουσείο του Μυστρά το 1952, όταν η συλλογή μεταφέρθηκε στη δυτική πτέρυγα του μητροπολιτικού συγκροτήματος, αναδεικνύοντας αντικείμενα μικροτεχνίας, προερχόμενα, στην πλειονότητά τους, από ανασκαφές στο χώρο, καθώς και φορητές εικόνες.

Στο ισόγειο χώρο η παλαιότερη έκθεση των γλυπτών εμπλουτίστηκε με τη συμπερίληψη  αντικειμένων βυζαντινής εποχής, που μέχρι τότε βρίσκονταν στο Μουσείο της Σπάρτης. Στη συνέχεια εκθέματα παρουσιάστηκαν  στον ημιυπαίθριο και στους αύλειους χώρους του μητροπολιτικού συγκροτήματος, συνεχίζοντας μία τάση που είχαν ήδη υιοθετήσει προσωπικότητες, όπως ο μητροπολίτης Ανανίας Λαμπάρδης, που φρόντισαν, ως λάτρεις της τέχνης του παρελθόντος, κατά την ανέγερση του μητροπολιτικού συγκροτήματος, να διακοσμήσουν τις όψεις του με γλυπτά, αναδεικνύοντάς τα παράλληλα.

Πριν μια 20ετία η μόνιμη έκθεση αναδιοργανώθηκε, με νέα θεματική, μουσειολογική και μουσειογραφική προσέγγιση.

Η έκθεση με τίτλο «Βυζάντιο και Δύση: η εμπειρία του υστεροβυζαντινού αστικού κέντρου του Μυστρά», δίνει έμφαση στις σχέσεις και επαφές του βυζαντινού κράτους με τη Δύση, παρουσιάζοντας τις εκατέρωθεν  επιδράσεις και διαμορφώνουν την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας, της πνευματικής ζωής και της τέχνης της εποχής των Παλαιολόγων. 
Άλλωστε, στο υστεροβυζαντινό αστικό κέντρο είναι δύνατον να ανιχνευτεί η προσέγγιση του Βυζαντίου και  της μεσαιωνικής Δύσης λίγο πριν την Αναγέννηση.

ΠΗΓΗ
https://www.facebook.com/culturegr/
http://odysseus.culture.gr/index_gr.html

https://www.exploresparta.gr/