Πού βρίσκεται το μνημείο προς τιμήν του Ίωνα Δραγούμη; 100 χρόνια από την δολοφονία ενός σπουδαίου Έλληνα

 

«Όταν και η Κωνσταντινούπολις έπεσε, το Έθνος εις το οποίον δεν απέμεινε πλέον καμμία δύναμις και καμμία ευτυχία, εφάνη καταδικασμένον ν’ αποθάνη υπό την εσχάτην δουλείαν. Αλλά το έθνος δεν απέθανε. Όταν όλα τα έχασε, μόνον, χάρις εις την θρησκείαν του, που υποβάλλει την ιδέαν της Αναστάσεως, εδημιούργησε δι’ εαυτό μίαν δύναμιν, ένα Ιδανικόν, την Μεγάλην του Ιδέαν. Επίστευσεν ότι θα έλθη πάλιν ημέρα που θ’ αναστηθή από τον τάφον της δουλείας και ενωμένο πάλιν θ’ αποτελέση κράτος εύμορφο και δυνατό».

                                                                                                              Ίων Δραγούμης

 

 

 

Του Ανδρέα Π. Αναγνωστόπουλου

 

Τις πιο ταραχώδεις περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας, οι οποίες επηρεάζουν ακόμα και σήμερα τη χώρα μας, θυμίζει ένα μνημείο που οι περισσότεροι Αθηναίοι το προσπερνούν αλλά ελάχιστοι το προσέχουν. Επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας 77Α βρίσκεται το μνημείο προς τιμήν του σπουδαίου πολιτικού, διπλωμάτη και λογοτέχνη Ίωνα Δραγούμη, ο οποίος δολοφονήθηκε εκεί πριν από ακριβώς εκατό χρόνια, στις 31 Ιουλίου 1920, ως αντίποινα για την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του τότε πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου στο Παρίσι.

 

 

 

 

Το μνημείο

 

Στο σημείο όπου εκτελέστηκε ο Ίων Δραγούμης τοποθετήθηκε μνημείο, για να θυμίζει αυτή την στυγερή πολιτική δολοφονία. Πρόκειται για μια μαρμάρινη κολόνα ύψους τεσσάρων μέτρων. Στη μια πλευρά υπάρχει ένας εντοιχισμένος σταυρός. Στην πλευρά επί της Λεωφ. Βασ. Σοφίας αναγράφονται τα λόγια:

«ΕΔΩ ΤΗΝ 31 ΙΟΥΛΙΟΥ 1920 ΕΔΟΛΟΦΟΝΗΘΗ Ο ΙΩΝ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ  ΛΕΥΚΗ ΑΣ ΒΑΛΘΗ ΟΠΟΥ ΕΠΕΣΕΣ ΚΟΛΩΝΑ (ΠΩΣ ΕΠΕΣΕΣ ΓΡΑΦΗ ΝΑ ΜΗΝ ΤΟ ΛΕΗ…) ΛΕΥΚΗ ΜΕ ΤΗΣ ΠΑΤΡΙΔΑΣ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΜΟΝΟ ΕΚΕΙΝΗ ΤΑΙΡΙΑΖΕΙ ΝΑ ΣΕ ΚΛΑΙΗ ΒΟΥΒΗ ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΗ ΝΑ ΣΕ ΚΛΑΙΗ Κ. ΠΑΛΑΜΑΣ». Στην πίσω πλευρά αναγράφονται τα λόγια: «Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ ΥΙΟΣ ΤΟΥ ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΕΓΕΝΝΗΘΗ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΤΗΝ 2 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1878».

Δημιουργός του μνημείου είναι ο Αριστοτέλης Ζάχος (Καστοριά 1871 − Αθήνα 1939), διακεκριμένος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος, ο οποίος σχεδίασε πολλούς ναούς, δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα με βάση βυζαντινά και παραδοσιακά πρότυπα.

 

 

 

Ίων Δραγούμης

 

Ο Ίων Δραγούμης, προς τιμήν του οποίου υπάρχει το μνημείο, διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην ελληνική πολιτική σκηνή των αρχών του 20ου αιώνα. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1878 όπου και ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές και πανεπιστημιακές του σπουδές αποφοιτώντας από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Mε την έναρξη του Ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897, ο Δραγούμης υπηρέτησε ως εθελοντής και ολοκλήρωσε στη συνέχεια τη στρατιωτική του θητεία στο πεζικό. Το 1899 προσελήφθη στη διπλωματική υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών. Το 1902 διορίστηκε για πρώτη φορά υποπρόξενος στο Μοναστήρι, τότε ακμάζουσα ελληνική πόλη (σημερινή σλαβική Μπίτολα). Εκεί συνέβαλε αποφασιστικά στην οργάνωση των ορθόδοξων ελληνικών κοινοτήτων της Δυτικής Μακεδονίας με τη συμπαράσταση του πατέρα του Στέφανου Δραγούμη αλλά και του ήρωα μακεδονομάχου αξιωματικού Παύλου Μελά, συζύγου της αδελφής του Ναταλίας.

Ο Δραγούμης στη συνέχεια υπηρέτησε σε διάφορα προξενεία και σε σημαντικές διπλωματικές θέσεις. Με το ξέσπασμα του Πρώτου Βαλκανικού Πολέμου, το 1912, διαφώνησε εντονότατα με την πολιτική του Βενιζέλου. Κατατάχθηκε στο στρατό και αμέσως αποσπάσθηκε στο γραφείο του Βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄.  Ήταν παρών και συμμετείχε ενεργά στις διαπραγματεύσεις για την παράδοση της Θεσσαλονίκης στον προελαύνοντα ελληνικό στρατό, τον Οκτώβριο του 1912. Παράλληλα με τη διπλωματική του σταδιοδρομία αρθρογράφησε επί σειρά ετών σε πολιτικά περιοδικά και εφημερίδες.

 

 

 

 

Η εκτέλεση

 

Στις 31 Ιουλίου 1920, έγινε γνωστή στην Αθήνα η απόπειρα δολοφονίας του τότε πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι. Λίγο μετά από την υπογραφή της εύθραυστης, όπως αποδείχτηκε, Συνθήκης των Σεβρών, συγκεκριμένα στις 30 Ιουλίου 1920, σημειώθηκε απόπειρα δολοφονίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στον σιδηροδρομικό σταθμό «Gare de Lyon» στο Παρίσι.

Η απόπειρα πραγματοποιήθηκε από δύο απότακτους φιλοβασιλικούς αξιωματικούς. Τον Υποπλοίαρχο Απόστολο Τσερέπη, από το Αιτωλικό και τον Υπολοχαγό Γεώργιο Κυριάκη από την Κόρινθο. Οι δύο αξιωματικοί πυροβόλησαν τον Βενιζέλο δέκα φορές, τραυματίζοντας τον στο αριστερό του χέρι.

Στο πλαίσιο αντιδράσεων που οργάνωσαν παρακυβερνητικοί κύκλοι στη Αθήνα, ο Ίων Δραγούμης συνελήφθη καθ' οδόν από την Κηφισιά στην Αθήνα και παραδόθηκε σε απόσπασμα δεκαπέντε στρατιωτών για να μεταφερθεί στο Φρουραρχείο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια όμως της διαδρομής προς το Φρουραρχείο, ο Δραγούμης εκτελέστηκε. Άφησε την τελευταία του πνοή στο πεζοδρόμιο της τότε Λεωφόρου Κηφισίας (σημερινής Βασιλίσσης Σοφίας). Το ίδιο βράδυ ανακοινώθηκε ο θάνατός του στην οικογένειά του και ο ενταφιασμός του πραγματοποιήθηκε εσπευσμένα το επόμενο πρωί, με την παρουσία μόνο λίγων μελών της οικογένειάς του.

 

 

 

 

Ο δημιουργός του μνημείου

 

Ο Αριστοτέλης Ζάχος θεωρείται ως «ο σημαντικότερος πρόδρομος της αρχιτεκτονικής του «ελληνοκεντρικού μοντερνισμού», όπως τον διακήρυξε η γενιά του '30». Συγκεκριμένα, ο εν λόγω καλλιτέχνης τέθηκε επικεφαλής του κινήματος επιστροφής στην παράδοση, κίνημα που αργότερα ακολούθησαν πολλοί άλλοι μεταξύ των οποίων ο Δημήτρης Πικιώνης και η Αγγελική Χατζημιχάλη.

  Ο Ζάχος τελείωσε το γυμνάσιο στο Μοναστήρι και κατόπιν πήγε στη Γερμανία, για να σπουδάσει αρχιτεκτονική σε τρία διαφορετικά πολυτεχνεία — του Μονάχου, της Στουτγάρδης και της Καρλσρούης — ενώ ταυτοχρόνως εργαζόταν. Το 1897 διέκοψε τις σπουδές του για να πολεμήσει ως εθελοντής στον σύντομο ελληνοτουρκικό πόλεμο που έληξε με ήττα της Ελλάδας.

Με την επιστροφή στη Γερμανία, ο δάσκαλός του, Γιόζεφ Ντουρμ, τον προσέλαβε βοηθό του στην Καρλσρούη για την μελέτη σημαντικών δημόσιων κτιρίων. Το 1905 εγκατέλειψε την Καρλσρούη και επέστρεψε στην Ελλάδα, την οποία και περπάτησε από άκρη σε άκρη, αποτυπώνοντας σε φωτογραφίες και σχέδια βυζαντινά, μεταβυζαντινά και παραδοσιακά κτίσματα, παρέα με τον φίλο του και άγνωστο στους πολλούς ιμπρεσιονιστή ζωγράφο, Νικόλαο Φερεκείδη.

Το 1913, ο Ζάχος ασχολήθηκε με την κατάρτιση του πολεοδομικού σχεδίου της απελευθερωθείσας Θεσσαλονίκης, ενώ από το 1915 έως το 1917 διηύθυνε τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων.

 

 

 

 

Πηγές

 

http://www.athenssculptures.com/2014/05/monument-of-ionas-dragoumis.html

 

Αμερικανική Σχολή Κλασσικών Σπουδών στην Αθήνα

https://www.ascsa.edu.gr

 

https://www.ebooks4greeks.gr

·          

·