culturelovers: Οι πυραμοειδείς τάφοι της Κραννώνας στην Πελασγιώτιδα της Θεσσαλίας

Εντυπωσιακοί τύμβοι της Πρώιμης εποχής του Σιδήρου (10ος-8οςαι. π.Χ.) νότια της ακρόπολης αναδείχθηκαν στην αρχαία πόλη Κραννώνα, νοτιοδυτικά της Λάρισας και πόλη της Πελασγιώτιδα, η οποία άκμασε κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους.

Τρεις μνημειώδεις κτιστοί τάφοι, ένας θολωτός και δύο

Πηγή: http://www.history-archaeology.uoc.gr/

πυραμιδοειδείς καλυμμένοι με τύμβο, της κλασικής εποχής, πολλούς κιβωτιόσχημους τάφους με ερυθρόμορφη αττική κεραμική και επιτύμβιες στήλες της κλασικής εποχής, καθώς και επιτύμβιους βωμούς έχουν έρθει στο φως στο νομό Κραννώνα. Ωστόσο, η σύληση και παράνομες ανασκαφές μας στέρησαν την απόλαυση ολοκληρωμένου αυτού του θησαυρού.

Στον αρχαιολογικό χώρο έχουν γίνει έργα από κατάστασης, ερευνητικό-επιστημονικό ανασκαφικό πρόγραμμα πραγματοποιεί από το 2018 το Πανεπιστήμιο Κρήτης και το Εργαστήριο Γεωφυσικής του Α.Π.Θ. πραγματοποίησε έρευνες με ραντάρ υπεδάφους σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας για την πρόταση καινοτόμων μεθόδων στην απεικόνιση θαμμένων αρχαιοτήτων και υπεδάφιων σπηλαιώσεων.

της Μαρίας Αλιμπέρτη

πηγή: http://www.history-archaeology.uoc.gr/

Οι πυραμιδοειδείς τάφοι της Κραννώνας είναι από τα πιο σημαντικά μνημεία του είδους, που έχουν αποκαλυφθεί στο νεκροταφείο των τύμβων της αρχαίας πόλης.

Πηγή: http://www.history-archaeology.uoc.gr/

Οι εν λόγω τάφοι διακρίνονται για την άριστη κατασκευή τους από κιτρινωπούς πελεκημένους κυβόλιθους, ενώ δρόμος του είναι κατασκευασμένος με τρόπο που θυμίζει μυκηναϊκούς τάφους. Η θύρα και το στόμιο πίσω από αυτή, που οδηγεί στο θάλαμο, καλύπτονται με συγκλίνοντες λίθους. Η κορυφή της θύρας επιστέφεται με μονολιθικό αετωματικό υπέρθυρο, από το οποίο έχει λαξευθεί το κορυφαίο τρίγωνο. Κατά την ανασκαφή η θύρα βρέθηκε σφραγισμένη με μια μεγάλη πλάκα και λιθοπλίνθους, από τις οποίες η ανώτερη ήταν σφηνωμένη κατά το ήμισυ μέσα στην είσοδο, ενώ έξω από αυτά υπήρχε μικρό τοιχάριο από πλίνθους.

Ο θάλαμος καλύπτεται με πυραμιδοειδή στέγη. Στους εσωτερικούς τοίχους και σε κανονικές αποστάσεις διακρίνονται τα ίχνη σιδερένιων καρφιών, στα οποία θα ήταν κρεμασμένα διάφορα αντικείμενα. Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν τοιχογραφική παράσταση, νεκρόδειπνου, (τέλη του 4ου αι. π.Χ.), το οποίο ως θέμα συναντάται πολύ συχνά σε ταφικά μνημεία. Το δάπεδο του θαλάμου καλύπτεται με ασύμμετρες πλάκες, όπως και το δάπεδο του στομίου.

Πηγή: http://www.history-archaeology.uoc.gr/

Ο τάφος «φιλοξενούσε» δύο σαρκοφάγους, η μία ήταν σπασμένη σε πολλά κομμάτια καθώς είχε συληθεί από τους αρχαιοκάπηλους. Ωστόσο, διατηρήθηκε γραπτός διάκοσμος σε καλή κατάσταση και κάλυμμα, αποτελούμενο από δύο κομμάτια που κατέληγαν σε αετώματα, τα οποία έφεραν επίσης ζωγραφικές παραστάσεις, με σκηνές κυνηγιού κάπρου.

Πηγή: ΥΠ.ΠΟ.Α / Εφορεία Αρχαιοτήτων Λάρισας,
https://www.culture.gov.gr/

Η δεύτερη μονολιθική σαρκοφάγος διατηρήθηκε ακέραια και καλυπτόταν με μια πλάκα και έφερε ως μόνη διακόσμηση τα ίχνη βελονιού. Στο εσωτερικό της περιείχε ξύλινη λάρνακα, το περιχείλωμα της οποίας έφερε ανάγλυφη διακόσμηση μαιάνδρου. Στα ευρήματα του τάφου ανήκουν χάλκινα καρφιά, ζεύγος σιδερένιων καττυμάτων (σόλες από υποδήματα), ζεύγος τροχών, όστρακα μικρών μελαμβαφών αγγείων και κομμάτια ξύλων από τις λάρνακες. Στα περιεχόμενα του τάφου πρέπει να ανήκε και το χρυσό περιδέραιο, που βρέθηκε τυχαία κοντά στο άνοιγμα της κορυφής του μνημείου.

Ιστορία

Το όνομα της πιθανότατα προέρχεται από την Αιολική λέξη «κράννα», δηλαδή κρήνη ή καλύτερα μια θερμή πηγή που υπήρχε στην περιοχή.
Πολλές φωτογραφίες καταδεικνύουν και στους μη ειδικούς, τη σπουδαία παρουσία της Κραννώνος, στην ιστορία της Κεντρικής Ελλάδας στην έκδοση του βιβλίου που προχώρησε η ΙΕ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, αποβλέποντας να καταστήσει προσιτή την τοπική ιστορία, χάρη στα κείμενα της προϊσταμένης της εφορείας κ. Ανθής Μπάτζιου-Ευσταθίου, Δρ. αρχαιολόγου και του αρχιτέκτονα Δημήτρη Καραγκούνη. Επίση

Αγαλμάτιο Εννοδίας
πηγή:http://www.history-archaeology.uoc.gr/

Σύμφωνα με τα στοιχεία του βιβλίου, από τα λείψανα της αρχαίας Κραννώνος, προκύπτει ότι άκμασε τον 6ο-4ο αι. π.Χ., χάρη στην εύφορη πεδιάδα, περίπου 2 χλμ. νοτιοδυτικά της ομώνυμης, σημερινής κοινότητας. Λόγω της θέσης αποτελούσεφυσικό πέρασμα από την πεδιάδα της Λάρισας προς τη πόλη της Φαρσάλου, την καθιστούν μία από τις πλουσιότερες πόλεις της αρχαίας Θεσσαλίας. Σύμφωνα με παλαιότερους ερευνητές η πόλη συνδέθηκε με την ομηρική πόλη Εφύρα (Όμηρος, Ιλιάδα 13,301).

Επίσης, υπήρξε μια από πλουσιότερες πόλεις της Θεσσαλίας κατά τον 6° και 5° αι. π.Χ., καθώς έκοψε αργυρά και χάλκινα νομίσματα από το 480 π.Χ. υπό την εξουσία των Σκοπάδων. Η παρακμή της άρχισε μετά το 370 π.Χ. εξαιτίας των πολεμικών συγκρούσεων στην περιοχή, μεταξύ των Μακεδόνων, των Θεσσαλών και των Βοιωτών. Επίσης εκεί δώθηκε μάχη, μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, κατά τη διάρκεια του Λαμιακού πολέμου, 323-322 π.Χ., για την απελευθέρωση των Ελλήνων της νότιας Ελλάδας από τους Μακεδόνες.

Σύλλογος «Φίλων του Διαχρονικού Μουσείου»

Ευρήματα

Χαμηλή τράπεζα (20 Χ 350 μ.) ταυτίζεται με την ακρόπολη των κλασικών χρόνων. Ίχνη της Εποχής του Χαλκού και ιδιαίτερα της τελευταίας φάσης, της μυκηναϊκής (Ομηρική Εφύρα) εντοπίστηκαν διάσπαρτα στην επιφάνεια της ακρόπολης. Πρώτος επιχείρησε τις εργασίες στην ακρόπολη (αρχές του 20ού) ο ανασκαφέας, Απ. Αρβανιτόπουλο και στο ιερό της Αθηνάς Πολιάδος. Σημειώνεται ότι βρέθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη από δημόσια κτίρια, πολλά νομίσματα, τιμητικά ψηφίσματα, αναθηματικές στήλες στον Δία, στον Απόλλωνα, στην Αθηνά, στην Αφροδίτη, στον Ασκληπιό και στον Ήλιο (16 IX, 2 464), άγαλμα στην Εν(ν)οδία , καθώς και τρίμορφα Εκαταία.

Στήλη Ιλξίνου
πήγη: http://www.history-archaeology.uoc.gr/

Τα τμήμα του νεκροταφείου των τύμβων ήρθαν στο φως κατά μήκος αγροτικού δρόμου προς τη σύγχρονη κοινότητα Δοξαρά. Πλέον τα επιμελείται η αρχαιολογική υπηρεσία μετά απόδωρεά των ιδιοκτητών κ. Γ. Κατσιλέρου και κ. Ζαχ. Αγραφιώτη - Ρετζέπη, ενώ ο χώρος των ελληνιστικών οικιών απαλλοτριώθηκε.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο στόχος είναι η συντήρηση, η προστασία και η ανάδειξη των μνημείων ενός πολύ σημαντικού αρχαιολογικού χώρου της Πελασγιώτιδας. Άξιο λόγου είναι ότι τα μνημεία είχαν υποστεί εκτεταμένες φθορές από τον χρόνο, τη γεωργική δραστηριότητα και τη σύληση. «Οι επεμβάσεις υπήρξαν ήπιες, προσαρμοσμένες στο φυσικό περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής, αλλά και αναστρέψιμες» αναφέρεται στο βιβλίο.

Πηγή: http://www.history-archaeology.uoc.gr/

Ιδιαίτερης μνείας χρήζει και η ελληνιστική οικεία που εντοπίστηκε σε απόσταση 300 μ. νοτιοανατολικά από την ακρόπολη. Πρόκειται για τμήμα κτιριακού συγκροτήματος με δέκα έξι χώρους. Σε βαθύτερα στρώματα, αποκαλύπτονται οικοδομικά λείψανα προγενέστερων,οικοδομικών φάσεων.

Πηγή: http://www.history-archaeology.uoc.gr/

Σε χώρο διαστάσεων 7,45 Χ 5,85 μ., πιθανόν ανδρώνας βρέθηκε με ψηφιδωτό δάπεδο,το οποίο έχει γεωμετρική διακόσμηση. Από τα ευρήματα άξιος αναφοράς είναι ένας θησαυρός 149 αργυρών νομισμάτων, που χρονολογούνται από το τελευταίο τέταρτο του 4^ουαιώνα έως το πρώτο τέταρτο του 3^ου αιώνα π.Χ.