Ποια είναι η ιστορία του αρχαίου θεάτρου της Χαιρώνειας;

Η αρχαία Χαιρώνεια είναι γνωστή για το ξακουστό μνημείο του Λέοντα και την περίφημη μάχη που διεξήχθη εκεί το 338 π.Χ, μεταξύ των Μακεδόνων και των συνασπισμένων στρατευμάτων Θήβας, Αθήνας, Κορίνθου, Αχαίας και άλλων πόλεων - κρατών. Οι

Μακεδόνες με αρχηγό τον Φίλιππο Β', πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, αναδείχτηκαν θριαμβευτές. Ωστόσο, στη βοιωτική πόλη υπάρχει επίσης αρχαίο θέατρο, το οποίο βρίσκεται βόρεια του μνημείου του Λέοντα της Χαιρώνειας και πολύ κοντά στο τοπικό αρχαιολογικό Μουσείο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κοιλάδα της αρχαίας Χαιρώνειας είχε ιδιαίτερα σημαντική στρατηγική σημασία και γι΄ αυτό αποτέλεσε θέατρο σημαντικών μαχών της αρχαιότητας, η έκβαση των οποίων επηρέασε τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις στην αρχαία Ελλάδα.

Του Ανδρέα Π. Αναγνωστόπουλου

Το θέατρο

Κατά την κλασική φάση της κατοίκησης της πόλης ανήκει η κατασκευή του θεάτρου, το οποίο ήταν εν μέρει λαξευμένο σε φυσικό βράχο και εν μέρει αποτελούνταν από κτιστά τμήματα. Το θέατρο της Χαιρώνειας ήταν αφιερωμένο στο Απόλλωνα Δαφνηφόρο και την Αρτέμιδα Σοωδίνα, σύμφωνα με μία αναθηματική επιγραφή.

Από το κτίσμα του θεάτρου, σήμερα σώζεται μόνο το τμήμα του κοίλου, που ήταν λαξευμένο σε φυσικό βράχο, και όχι τα τμήματα που προέρχονταν από κτιστά μέρη.

Το κοίλο του θεάτρου διέθετε δύο διαζώματα (οριζόντιους διαδρόμους) που το χώριζαν σε τρία μέρη. Το κάτω μέρος διέθετε τρεις σειρές καθισμάτων, το μεσαίο δέκα και το τελευταίο, το ανώτερο τέσσερις.

Ιδιαίτερα αξιοσημείωτη ήταν η απουσία ακτινωτών κλιμάκων με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η μετακίνηση στο χώρο.

Με τη πάροδο των χρόνων, η φθορά στα καθίσματα της προεδρίας, της σκηνής καθώς και των παρασκηνίων οδήγησε στην εξαφάνισή τους.

Κοίλο

Το θέατρο αρχικά αλλά και κατά την κλασική εποχή, διέθετε μάλλον ευθύγραμμο κοίλο, καθώς δεν διακρίνεται κάποιο ασύμμετρο ημικυκλικό σχήμα στο σημείο του κοίλου.

Οι οκτώ σειρές εδράνων που διέθετε το κοίλο μπορούσαν να φιλοξενήσουν 500 περίπου θεατές. Πιθανολογείται πως εκείνη την περίοδο το θέατρο χρησιμοποιούνταν τόσο για συγκεντρώσεις πολιτών, όσο και για τις θεατρικές παραστάσεις. Το μνημείο συνέχισε να λειτουργεί όλο τον 4ο αι. π.Χ.

Η διαφοροποίηση στη μορφή του θεάτρου έγινε τον 3ο - 2ο αι π.Χ., κατά τους ελληνιστικούς δηλαδή χρόνους, οπότε το κοίλο απέκτησε ημικυκλική μορφή και οι θέσεις των θεατών αυξήθηκαν σε δεκαπέντε.

Η μορφή που αντικρίζουμε σήμερα απεικονίζει την τελευταία, ρωμαϊκή φάση του μνημείου (τέλη 1ου αι π.Χ. – αρχές 1ου αι μ.Χ.). Την εποχή εκείνη πραγματοποιήθηκαν αρκετές εργασίες, οι οποίες αύξησαν τη χωρητικότητα του θεάτρου και διαφοροποίησαν ελάχιστα την όψη του.

Την περίοδο εκείνη, η πόλη της Χαιρώνειας άκμαζε και η κατοίκησή της επεκτάθηκε προς το τμήμα της πεδιάδας. Επίσης, πολύ πιθανό ήταν να κατασκευάστηκε μόνιμη σκηνή κατά τα ρωμαϊκά χρόνια.

Ανασκαφές

Στις αρχές του 20ου αιώνα πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα στο χώρο του θεάτρου από τον αρχαιολόγο Γ. Σωτηριάδη. Επίσης, το 2008 επιχειρήθηκαν δοκιμαστικές τομές -στον ίδιο χώρο- μικρής έκτασης από την Θ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. Η διαδικασία αυτή έγινε με σκοπό την επιβεβαίωση της ύπαρξης ή μη σκηνικού οικοδομήματος, την πιθανή μορφή του στην περίπτωση ύπαρξης, καθώς και τη χρονολόγηση των φάσεων αυτού.

Από την έρευνα προέκυψε τμήμα ισχυρού τοίχου της ρωμαϊκής περιόδου, στα νοτιοανατολικά του χώρου, σημείο που πιθανολογείται ότι εδραζόταν η σκηνή. Έτσι πιθανώς το τμήμα αυτό του τοίχου να ήταν ο αναλημματικός τοίχος της νότιας παρόδου.

Από μία επιγραφή που τώρα βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαιρώνειας, μας γίνεται γνωστό πως ένα ζεύγος ιδιωτών χρηματοδότησε την κατασκευή του προσκηνίου.

Καθώς ακόμη δεν υπάρχουν στοιχεία για το κτίσμα της σκηνής, οι αρχαιολόγοι υποθέτουν πως αυτή ήταν κινητή, ίσως ξύλινη και τοποθετείτο ανάλογα με τις ανάγκες των θεατρικών έργων.

Πηγές

Κολώνια Ρ., Αρχαία θέατρα της Στερεάς Ελλάδας, Αθήνα 2013, Εκδόσεις Διάζωμα

Σωτηριάδης Γ., «Ανασκαφαί εν Χαιρωνεία, παρά τον Ορχομενόν και εν Φωκίδι», ΠΑΕ    1907

Hammond    N. G. L., “The Two Battles of Chaironeia (338 B.C. and 86 B.C.)”, Klio, 1938