«Τα Ελγίνεια της Ρόδου»: Ελληνικές αρχαιότητες εκτίθενται σε μουσεία της Ευρώπης

 

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα δεν είναι ως γνωστόν ο μόνος αρχαιολογικός θησαυρός που αφαιρέθηκε με νόμιμο τρόπο και «φιλοξενείται» σε μουσείο του εξωτερικού. Αντίστοιχα πολιτιστικοί θηραυροί από την Ρόδο βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο, το Μουσείο του Λούβρου αλλά και το  Μουσείο της Κοπεγχάγης.

 

Απο την έκθεση στο Λούβρο. Πηγή: Rodiaki.gr

 

Από την έκθεση στο Λούβρο. Rodiaki.gr

Σε εκδήλωση-ημερίδα, η οποία πραγματοποιήθηκε το προηγούμενο Σάββατο στην Ρόδο με θέμα «Τα αρχαιολογικά ευρήματα των ανασκαφών της Λίνδου περιόδου 1902-1914» , αναδείχθηκε η υπόθεση γνωστή και ως «Τα Ελγίνεια της Ρόδου». Το ζήτημμα έχει καταγραφεί έχουν δημοσιευθεί δεκάδες άρθρα, δημοσιεύσεις κ.ά..

 

Το εγχείρημα περιλαμβάνει την ενημέρωση αλλά και τη θέσπιση πολιτιστικών δράσεων, καθώς και τη δημιουργία πιστών αντιγράφων του περίφημου «Χρονικού της Λίνδου», προκειμένου οι κάτοικοι του νησιού αλλά και οι επισκέπτες, να έχουν εικόνα των σπουδαίων ευρημάτων, τα οποία εκτίθενται στη Δανία.

Στήλη της Κυμισάλας
Πηγή:https://dms.aegean.gr/

Ανασκαφές

 

Οι πρώτες ανασκαφές στο νησί της Ρόδου πραγματοποιήθηκαν από τον Αλσατό ζωγράφο και φωτογράφο Α. Salzmann και τον υποπρόξενο της Μ. Βρετανίας στη Ρόδο Alfred Biliotti από το 1859 έως το 1968. Επικεντρώθηκαν στην Κάμιρο, όπου αποκαλύφθηκε ο αποθέτης του ιερού της Αθηνάς και πολυάριθμοι τάφοι. Αρχαιοκάπηλοι δραστηριοποιήθηκαν και στο χώρο της κεντρικής νεκρόπολης της Κυμισάλας, από τα μέσα κυρίως του 19ου αι. μέχρι και τα τελευταία χρόνια,  αφαιρώντας ποσότητα τεχνουργημάτων και καταστρέφοντας εκατοντάδες τάφων, με συνέπεια να στερούμαστε σήμερα μας σημαντική γνώση. Με τα ευρήματα των λαθραίων ανασκαφών εμπλουτίστηκαν μεγάλα ευρωπαϊκά μουσεία, γι’ αυτό και τα περισσότερα ευρήματα που αποκαλύφθηκαν βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο και στο Μουσείο του Λούβρου. 

Ναός Λίνδιας Αθηνάς Πηγή: Grecorama.gr

Μαρμάρινη στήλη 

Μία μαρμάρινη στήλη του 99 π.Χ., στην οποία έχει καταγραφεί η πορεία της πόλης της Λίνδου και βρέθηκε στην εκκλησία του Αγίου Στεφάνου, κοντά στο αρχαίο θέατρο της Λίνδου στις αρχές του 20ού αιώνα κατά τη διάρκεια αρχαιολογικών ερευνών από την Αρχαιολογική Σχολή της Δανίας εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο της Κοπεγχάγης.

Η Αναγραφή της Λίνδου είναι δύο τμήματα επιγραφών που ανακαλύφθηκαν στη Λίνδο το 1904 από Δανούς κι αναφέρονται η πρώτη στο χρονικό των αναθημάτων του ναού της Λινδίας Αθηνάς και η δεύτερη τον κατάλογο των ονομάτων των ιερέων. Ήταν γραμμένη στη Δωρική από τον γλύπτη Τιμαχίδα ή Τιμαρχίδα γιο του Αγησιτίμου.

 

Απόσπασμα από κατάλογο ιερέων στην Λίνδο
Φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ρόδου

πηγή: docplayer 

 Τα ευρήματά των Δανών μεταφέρθηκαν και εκτίθενται στο Μουσείο της Κοπεγχάγης- Γλυπτοθήκη του Κάρλσμπεργκ.  Μετά την κατάληψη της Ρόδου από την Ιταλία, Ιταλοί αρχαιολόγοι πραγματοποίησαν έρευνες σε όλη τη Ρόδο, τα ευρήματά τους βρίσκονται στο νησί. Τη συνέχιση των εργασιών αυτών ανέλαβε η Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία από το 1948, μετά την επίσημη ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στο Βασίλειο της Ελλάδας.

ΠΗΓΗ: https://www.dimokratiki.gr/

Έκθεση στο Λούβρο

Το 2014 το Μουσείο του Λούβρου πραγματοποίησε έκθεση με τίτλο «Ρόδος: Ένα ελληνικό νησί στις πόρτες της Ανατολής»  με αρχαιολογικούς θησαυρούς. Ανάμεσα στα  380 εκθέματα εκτέθηκαν θησαυροί-ευρήματα ροδιακών ανασκαφών του 19ου αιώνα που μεταφέρθηκαν, μέσα από νόμιμους ή παράνομους οδούς,  στο Βρετανικό Μουσείο, το Μουσείο της Κοπεγχάγης, το Λούβρο. Στην έκθεση συνέβαλε και το Μουσείο της Ρόδου. Μέρος αυτής της έκθεσης με αρχαιολογικά εκθέματα από το Λούβρο μεταφέρθηκε στο Μουσείο της Ρόδου.

 

Από την έκθεση στο Λούβρο. Πηγή: https://www.dimokratiki.gr/

 

Ως τροφή για σκέψη παραθέτουμε παρακάτω τις διεθνείς συνθήκες για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών και το παράνομο των μετακινήσεων τους.

Σύμφωνα με το άρθρο 2 της Οδηγίας 93/7/ ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Μαρτίου 1993, τα πολιτιστικά αγαθά που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος κράτους μέλους επιστρέφονται, σύμφωνα με τη διαδικασία και τους όρους που προβλέπονται στην οδηγία αυτή, κατά την οποία αγωγή διεκδικήσεως μπορεί να ασκήσει το αιτούν κράτος μέλος, κατά την Μαρία Βέργου.

Από την έκθεση στο Λούβρο Πηγή: dimokratiki.gr 

Ο μη δεσμευτικός Κώδικας Επαγγελματικής Δεοντολογίας των Μουσείων (1986) όπως ορίστηκε  από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM), προβλέπει ότι εάν κάποιο μουσείο έχει στην κατοχή του ένα πολιτιστικό αγαθό, το οποίο διαπιστώθηκε πως εξήλθε ή πως η μεταβίβασή του έγινε κατά παράβαση των αρχών της Σύμβασης της UNESCO του 1970 και το αιτούν κράτος αποδείξει πως το αγαθό αυτό αποτελεί κομμάτι της εθνικής του κληρονομιάς, τότε το μουσείο οφείλει να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την επιστροφή του αγαθού στη χώρα προέλευσής του, εφόσον έχει τη νομική δυνατότητα, σύμφωνα με την Βασιλική Μπάκα.

Από την έκθεση στο Λούβρο Πηγή: pnai.gov.gr

 Η Σύμβαση UNIDROIT (Διεθνές Ινστιτούτο για την ενοποίηση του Ιδιωτικού Δικαίου) του 1995 για τα κλαπέντα ή παρανόμως εξαχθέντα πολιτιστικά αγαθά προβλέπει: υποχρεωτική επιστροφή κλεμμένων αγαθών, προϊόντα παράνομων ανασκαφών, μεγάλα διαστήματα παραγραφής, όροι για την αποζημίωση του κατόχου, εύρος πεδίου εφαρμογής, σεβασμός σε μεγάλο βαθμό της εθνικής νομοθεσίας, υπεροχή της πολιτιστικής σημασίας των πολιτιστικών αγαθών χωρίς αναφορά στην εμπορική αξία, ιδιαίτερη μέριμνα για τα αγαθά δημοσίου χαρακτήρα. Τα διαστήματα που προβλέπει έχουν παρέλθει καθώς πρόκειται για περίοδο προηγούμενων αιώνων και  όταν το νησί βρισκόταν υπό καθεστώς ξένης κατοχής.

 

 Πηγή: www.dimokratiki.gr, rodiaki.gr, naftemporiki

https://dms.aegean.gr/content/uploads/2020/01/kymissala-gia-istoselida-TMS.pdf

http://www.pnai.gov.gr/Arthro.aspx?a=5405

Η προστασία των Πολιτιστικών Αγαθών: Διεθνές, Ευρωπαϊκό και Ελληνικό Δίκαιο Μαρίας Βέργου, Υποψήφιας Διδάκτορος Νομικής, Μ.Δ.Ε. Αστικού Δικαίου, Πτυχιούχου Υιλοσοφίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Δικαστικής Πληρεξούσιας Α΄ Νομικού Συμβουλίου του Κράτους

Βασιλική Μακρή « Η προστασία και διαχείριση της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς στο πλαίσιο της Διεθνούς Κοινότητας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης», ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

Βασιλική Μπάκα, Το Διεθνές και Ευρωπαϊκό Θεσμικό Πλαίσιο για την Προστασία και Επιστροφή Πολιτιστικών Αγαθών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας