Στη μακρά λίστα των τόπων και των πολιτιστικών θησαυρών της μαρτυρικής Κύπρου, οι οποίοι στενάζουν κάτω από την τουρκική κατοχή εδώ και 46 χρόνια, συγκαταλέγεται η αρχαία ελληνική πόλη Σόλοι. Η πόλη βρίσκεται στη περιοχή της Μόρφου και ήταν έδρα σημαντικού βασιλείου που άνθισε από την κλασσική μέχρι και την πρώτη χριστιανική περίοδο. Τις ανασκαφές στους Σόλους ανέλαβε αρχικά η Σουηδική Αρχαιολογική Αποστολή. Από το 1965 μέχρι την τουρκική εισβολή του 1974, στους Σόλους διεξήγε έρευνα το καναδικό Πανεπιστήμιο Λαβάλ του Κεμπέκ, ενώ και το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει ανασκάψει αρκετούς τάφους στη γύρω περιοχή. Ωστόσο, μεγάλες είναι οι ζημιές που έχει υποστεί ο αρχαιολογικός χώρος εξαιτίας της τουρκικής κατοχής.
Του Ανδρέα Π. Αναγνωστόπουλου
Αρχαιολογικός χώρος - Θέατρο
Το Ρωμαϊκό Θέατρο ανασκάφηκε το 1929 από τη Σουηδική Αρχαιολογική Αποστολή και χρονολογείται στα τέλη του 2ου αώνα ή στις αρχές του 3ου αι. μ. Χ. Το Θέατρο κτίστηκε στη βόρεια πλαγιά λόφου πολύ κοντά στη θάλασσα. Το κοίλο του Θεάτρου, (το οποίο προτού ανασκαφεί ήταν εν μέρει ορατό στο ψηλότερο σημείο της βορειοανατολικής κατωφέρειας του λόφου) ήταν λαξευμένο στο βράχο του λόφου, είχε εξ ολοκλήρου καταστραφεί και ξανακτίστηκε το 1962 - 1964.
Το κοίλο έχει διάμετρο 52 μ. και είχε κερκίδες από ασβεστόλιθο. Παράλληλα, το ημικύκλιο της ορχήστρας έχει διάμετρο 17 μ. και χωριζόταν από το κοίλο με χαμηλό τοίχο. Το δάπεδο είχε υπόστρωμα από χαλίκια και καλυπτόταν από σκυροκονίαμα. Η σκηνή, η οποία είχε ορθογώνιο σχήμα (36,15 μ. Χ 13,20 μ.) σώζει σήμερα μόνο το υπόβαθρό της. Στο κοίλο έφτανε κανείς μέσω δύο παρόδων οι οποίες οδηγούσαν στην ορχήστρα.
Ναοί
Το 1931 η Σουηδική Αρχαιολογική Αποστολή απεκάλυψε στη θέση «Χολάδες» (σε ύψωμα 250 μ. από τη δυτική πύλη των καθορισθέντων τειχών της αρχαίας πόλης) μεγάλο σύμπλεγμα πέντε διαδοχικών ναών οι οποίοι χρονολογούνται από το 250 π.Χ. μέχρι τις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. Δύο από τους ναούς ήταν αφιερωμένοι στην Αφροδίτη Ορεία, δύο στη Ίσιδα και ο πέμπτος στο
Σέραπη (αρχές 4ου αι. μ.Χ.)
Άλλα ευρήματα
Από το 1965 μέχρι το 1974 το Πανεπιστήμιο Λαβάλ του Κεμπέκ διεξήγαγε συστηματικές ανασκαφές σε διάφορα σημεία της θέσης «Παλαιά Χώρα». Η Καναδική Αποστολή αποκάλυψε τα κατάλοιπα παλαιοχριστιανικής βασιλικής αφιερωμένης στον Άγιο Αυξίβιο, στη βορειοανατολική πλευρά του λόφου. Χαρακτηριστικά αυτής της βασιλικής είναι τα μωσαϊκά του δαπέδου της και ιδίως το πανέμορφο μωσαϊκό με απεικόνιση ενός κύκνου.
Επίσης ανασκάφτηκαν τα κατάλοιπα μεγάλων διαστάσεων πλακόστρωτου χώρου (πιθανόν η Ρωμαϊκή Αγορά της πόλης) και στο κατώτατο άκρο της βόρειας πλευράς του λόφου βρέθηκαν διάφορα κτίρια που ανήκουν σε χρονολογικά διαδοχικές περιόδους. Στην ακρόπολη του λόφου βρέθηκαν μνημειώδεις τοίχοι ενώ στη Νεκρόπολη (η οποία βρίσκεται σε μικρή απόσταση στα νοτιοανατολικά της πόλης) βρέθηκαν 28 τάφοι που χρονολογούνται από την Κυπρο - Γεωμετρική μέχρι και την Ύστερο - Κλασσική περίοδο.
Εξάλλου, το 1972 το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας ανέσκαψε 28 τάφους πάλι στη Νεκρόπολη των Σόλων. Όλοι οι τάφοι έχουν ακανόνιστο κυκλικό σχήμα με ορθογώνιο δρόμο και είναι λαξευμένοι στο φυσικό βράχο. Οι ανασκαφές των τάφων έδειξαν ότι η Νεκρόπολη των Σόλων ήταν σε χρήση από την Πρώιμη Γεωμετρική περίοδο μέχρι την Ύστερη Αρχαϊκή περίοδο.
Ιστορία
Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι η πόλη των Σόλων κτίστηκε καθ' υπόδειξη του Αθηναίου νομοθέτη και φιλοσόφου Σόλωνα, προς τιμή του οποίου δόθηκε στην πόλη το όνομα της. Οι Σόλοι υπήρξαν ένα από τα αρχαία βασίλεια της Κύπρου και το 498 π. Χ. έλαβε μέρος στην εξέγερση εναντίον των Περσών ενώ αργότερα έστειλε βοήθεια στο Μέγα Αλέξανδρο, κατά τις εκστρατείες του τελευταίου στην Ανατολή. Η πόλη άκμασε κατά την Ελληνιστική, τη Ρωμαϊκή και την πρώιμη Βυζαντινή περίοδο. Οι κάτοικοί της αναφέρονταν ως "Σόλιοι", σε αντίθεση με την ονομασία "Σολείς" των κατοίκων της πόλης Σόλοι της Κιλικίας.
Σύμφωνα με την παράδοση, ιδρυτής και πρώτος βασιλιάς της ήταν ο ήρωας του Τρωικού πολέμου, Ακάμας, γιος του βασιλιά Θησέα. Οι Σόλοι διαδέχτηκαν την πόλη - κράτος της Αιπείας, την οποία ίδρυσε ο Δημοφών, αδελφός του Ακάμαντα. Κάποτε πέρασε από την Αιπεία ο Σόλων και συνέστησε στον τοπικό βασιλιά Φιλόκυπρο να ιδρύσει μια νέα πόλη, σε περιοχή με καλύτερο κλίμα, όπως κι' έγινε. Η νέα πόλη ονομάστηκε Σόλοι προς τιμήν του Σόλωνα, ο οποίος έγραψε και τους πρώτους νόμους της
Καταστροφές από την τουρκική κατοχή
Η περιοχή των Σόλων είναι μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές και τουριστικές θέσεις της Κύπρου, όμως εξαιτίας της κατοχής δεν έχουν γίνει προγράμματα συντήρησης του χώρου. Τις ζημιές που έχει υποστεί ο αρχαιολογικός χώρος έχουν αναφέρει πολλά άρθρα σε τουρκοκυπριακές και ξένες εφημερίδες.
Διάφορα έργα που γίνονται κατά καιρούς, όπως η υδροδότηση της περιοχής (εφημερίδες Kibris 14.6.90, Cyprus Weekly 22.6.90), έχουν προκαλέσει πολλές ζημιές στα αρχαιολογικά κατάλοιπα, τα οποία κινδυνεύουν και από την πυκνή βλάστηση που είναι φανερή σε φωτογραφίες που έχουν δημοσιευτεί στον τουρκοκυπριακό τύπο (Turquise, Φθινόπωρο 1990, Cyprus Times 8.6.90 και 12.10.90). Έχουν επίσης συληθεί και μεγάλες ποσότητες αρχαιολογικού υλικού από τις αποθήκες της Καναδικής Αποστολής (The Guardian 11.8.76) ενώ συχνά παρατηρούνται λεηλασίες και παράνομες ανασκαφές στους γύρω τάφους (Zaman 27.7.76).
Το ανάκτορο στην τοποθεσία Βουνί σήμερα βρίσκεται μέσα σε στρατιωτική ζώνη και σύμφωνα με τον τουρκικό τύπο, έχουν ισοπεδωθεί οι οχυρώσεις της πόλης (Old Magazine 3.5.82).
Ο τουρκοκυπριακός τύπος (Haber 1.8.98) αναφέρει ότι τα πολύ σημαντικά ψηφιδωτά δαπέδου στο χώρο αυτό κινδυνεύουν να καταστραφούν ολοσχερώς, αφού δεν συντηρούνται, ενώ οι ΄΄αρχές΄΄ του ψευδοκράτους αδιαφορούν πλήρως για την κατάσταση.
Σε κείμενό της προς το Διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου, η French Académie des Inscriptions et Belles-Lettres εξέφρασε τις αντιδράσεις της για την καταστροφή της αρχαιολογικής αυτής θέσης, για τη σύληση του υποστατικού και των αποθηκών της Καναδικής Αποστολής.
Πηγές
Τμήμα Αρχαιοτήτων Κυπριακής Δημοκρατίας, http://www.mcw.gov.cy
Ιερά Μητρόπολη Μόρφου, http://www.immorfou.org.cy
A.T Reyes, Archaic Cyprus, 1993
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου