Γιατί το πολυάνδρειο των «Δεσμωτών» είναι στην επικαιρότητα; Πώς συνδέεται με το Κυλώνειον άγος;

Ως κατεπείγον θα συζητηθεί τη Τρίτη στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο η τύχη του πολύ σημαντικού ευρήματος των «δεσμωτών του Φαλήρου».

O Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων ΥΠΠΟ Αττικής, Στερεάς και Νήσων αφήνει αιχμές για την αναγγελία της «λύσης» της απόσπασης επανατοποθέτησης των «δεσμωτών», χωρίς να υπάρχει καμία μελέτη για αυτό, όπως τονίζει σε ανακοίνωσή του.

 Πρόκειται για το πολυάνδρειο των «Δεσμωτών» το οποίο εντοπίστηκε από την αρχαιολογική σκαπάνη τον Μάρτιο του 2016 κατά τη διάρκεια ανασκαφής στην Εσπλανάδα του Φαλήρου.

Σύμφωνα και με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου, τα έργα στην περιοχή έφεραν στο φως ομαδική ταφή 79 ανθρώπινων σκελετών χωρισμένων σε τρία ορύγματα και αλυσοδεμένων μεταξύ τους στους καρπούς.

Εκτιμάται ότι  οι σκελετοί ανήκουν σε άνδρες διαφορετικών ηλικιών, που έχουν εκτελεστεί με τον ίδιο τρόπο, με ένα μοιραίο χτύπημα στο κεφάλι-πιθανότατα ρόπαλο.

Οι ειδικοί διαπίστωσαν ότι στο πρώτο όρυγμα έχουν ταφεί 40 άνδρες, με σεβασμό δηλαδή, με τις προβλεπόμενες σπονδές, χωρίς όμως η ταφή τους να έχει προετοιμαστεί από τις οικογένειές τους. Σημειώνεται ότι οι  είχαν τα χέρια τους δεμένα μπροστά από το σώμα τους.

Οι άνδρες που έχουν ταφεί στο δεύτερο όρυγμα είχαν δεμένα πίσω τα χέρια, ενώ στο τρίτο όρυγμα ήταν δεμένοι ομαδικά σε ξύλο, με τα χέρια ψηλά, ένδειξη ατιμωτικής ταφής.

Το εύρημα συμπεριλήφθηκε στα 10 σημαντικότερα αρχαιολογικά γεγονότα της χρονιάς από το επιστημονικό περιοδικό Archaeology και χρονολογείται στο τρίτο τέταρτο του 7ου αι. π. Χ..
 Εκείνη την εποχή σημειώθηνα ταραχές, εξεγέρσεις και επαναστάσεις μεταξύ οπαδών των αριστοκρατών και των τυράννων, η οποία συσχετίζεται με το συγκεκριμένο εύρημα, είτε με το Κυλώνειον άγος, είτε με αντίστοιχα ιστορικά γεγονότα.

Κυλώνειον άγος

Ο Αθηναίος ευγενής και Ολυμπιονίκης, Κύλωνας αποπειράθηκε να κάνει πραξικόπημα καταλαμβάνοντας την Ακρόπολη. Ωστόσο, αντέδρασε ο Μεγακλής, που με τους δικούς του οπαδούς περικύκλωσε τους πραξικοπηματίες. Ο Κύλωνας διέφυγε στα Μέγαρα, αλλά κάποιοι δικοί του δεν πρόλαβαν να διαφύγουν και κατέφυγαν ικέτες μέσα στον βωμό της Πολιάδας Αθηνάς που βρισκόταν πάνω στον βράχο.

Οι ικέτες είχαν την θεία προστασία οπότε και δεν μπορούσνα να βιαιοπραγήσουν σε βάρος τους.

Οι νικητές εγγυήθηκαν λοιπόν στους πραξικοπηματίες ότι θα τους άφηναν να φύγουν, οι ικέτες δέθηκαν στον βωμό με ένα ξεχωριστό σχοινί ο καθένας (σχοινί που συντηρούσε τη θεϊκή προστασία) και κατέβηκαν απ’ την Ακρόπολη.

Με μια ιερόσυλη πράξη, οι άνδρες του Μεγακλή έκοψαν τα σχοινιά με τα μαχαίρια τους και μετά,  υποστηρίζοντας ότι πλέον δεν υπήρχε η προστασία της θεάς τους σκότωσαν.

Όμως η πόλη υπέφερε  από διάφορα δεινά και οι πολίτες το απέδωσαν στο Κυλώνειον άγος, στην κατάρα δηλαδή που επισώρευσε στην πόλη το έγκλημα αυτό.

 Σύμφωνα με την Έφορο Αρχαιοτήτων Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων, Στέλλα Χρυσουλάκη, η ταύτιση των δεσμωτών με το Κυλώνειον άγος, αποτελεί υπόθεση εργασίας, δεδομένου ότι το εύρημα χρονολογείται με ακρίβεια στην 25ετία εκείνων των πολιτικών αναταραχών.

 Ανασκαφές

Από τον σύλλογο τονίζεται ότι από το 2016 έχουν εκτελεστεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες η πλήρης αποτύπωση των ευρημάτων, σωστικές εργασίες συντήρησης, προσωρινό στέγαστρο προστασίας, σωστικά μέτρα προστασίας από την ανερχόμενη υγρασία.

Ταυτόχρονα εκπονήθηκαν μελέτες, οι οποίες εισήχθησαν στο ΚΑΣ της 4/6/2019 ως εξής: «πλαίσιο περιβαλλοντικών απαιτήσεων για την κατά χώραν διατήρηση του οστεολογικού υλικού, γεωπεριβαλλοντική, γεωχημική διερεύνηση και μελέτη, γεωτεχνική διερεύνηση και μελέτη για τη μόνιμη προστασία των αρχαιολογικών ευρημάτων του πολυανδρίου από την άνοδο των υφάλμυρων υδάτων».

Οι μελέτες προέβλεπαν την τοποθέτηση πασσαλοκουρτίνας γύρω από το εύρημα, ώστε να προστατευτεί από την ανερχόμενη υγρασία και κέλυφος προστασίας με το οποίο θα μπορούσε να γίνει επισκέψιμο στο κοινό.

 Πυρά εξαπολύονται υποστηρίζοντας ότι παρά το γεγονός ότι  εγκρίθηκαν από το ΚΑΣ,  τόσο η απελθούσα όσο και η νυν ηγεσία του υπουργείου δεν έδωσε έγκριση στη μελέτη, κατηγορώντας την τελευταία ότι χρησιμοποιεί τους "δεσμώτες του Φαλήρου" για άλλες στοχεύσεις.