Οι Μωμόεροι κάνουν απόβαση στο Μαρούσι! Με λύρα και χορό αναβίωσε το δρώμενο από την Τραπεζούντα

 

Με μουσικό φόντο τους ήχους της ποντιακής λύρας, δυο νύφες, ένας γέρος που προσπαθεί να τις κλέψει, ο διάβολος να τον παρακινεί … και τους μωμοέρους  να τραγουδούν, να χορεύουν και να σατιρίζουν. Οι  άνδρες με περικεφαλαίες που φέρουν καθρεφτάκια και κουμπιά, φορούν φουστανέλλες, κρατώντας ξύλα στα χέρια, χορεύουν με θόρυβο αλλά και με τελετουργικό τρόπο. «Τιζουλούμ πακαλούμ» προστάζει ο αρχηγός και οι άνδρες μπαίνουν στην σειρά  ...

Το ποντιακό δρώμενο του δωδεκαημέρου Μωμόεροι (από την επομένη των Χριστουγέννων ως των Φώτων) ξεσήκωσε χθες το κέντρο του Αμαρουσίου. Ανάμεσα στα φωτεινά λαμπιόνια και τις στολισμένες βιτρίνες η αναπαράσταση ήρθε να δώσει μια νότα παράδοσης στις υπερκαταναλωτικές συνήθειες των Χριστουγέννων της εποχής μας.

 

 

Πρόκειται για πανάρχαιο έθιμο που εκτιμάται ότι κρατά από τον 6^ο αιώνα π.Χ. τα Μεγάλα Διονύσια. Άλλοι θεωρούν ότι έχει ρίζες από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Σίγουρο είναι ότι στη Τραπεζούντα τονίστηκε το χριστιανικό στοιχείο του λαϊκού δρώμενου.

 Στο Μαρούσι αναβίωσε από χορευτική, θεατρική και μουσική ομάδα ξεσηκώνοντας τον κόσμο στην πλατεία Αγίας Λαύρας και παρασέρνοντας τον στο εμπορικό κέντρο της πόλης. Οι ήχοι, ο βηματισμός τα σατυρικά λόγια προκάλεσαν το πανδαιμόνιο!  Επισκέπτες και καταστηματάρχες βγήκαν  στους πεζόδρομους των Μητροπόλεως, Βασ. Σοφίας, Ερμού, με κατάληξη στην πλατεία Ευτέρπης. Μικροί και μεγάλοι έδειξαν να ξαφνιάζονται από τους χαρούμενους εισβολείς, ενώ πλήθος κόσμου φωτογράφιζε και τραβούσε βίντεο τους συμμετέχοντες.

Το εθιμικό δρώμενο που  έχει εγγραφεί στο Διεθνή Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO, αναφέρεται στον «Μώμο» Θεό του γέλιου και της σάτιρας. Οι 12 ιερείς του Μώμου, ακόλουθοί  ψάχνουν ης για να σατιρίσουν, βγάζουν επιφωνήματα που θυμίζουν χορό αρχαίας τραγωδίας. Το έθιμο, προερχόμενο από την ορεινή Τραπεζούντα, επιβιώνει σε οκτώ χωριά του Νομού Κοζάνης (Τετράλοφος, Αλωνάκια, Σκήτη, Άγιος Δημήτριος, Πρωτοχώρι, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι, Κομνηνά), στα οποία οι Μωμό΄εροι επισκέπτονται τα σπίτια. 

Στο δρώμενο συμμετέχει θεατρική ομάδα, αποτελούμενη μόνο από άντρες που αναπαριστάα τις δύο νύφες,  τον γέρον (γέρος), τη γραία (γριά), το διάβολον, το άρκον (αρκούδα), το γιατρόν που εξετάζει τη νύφη και διαπιστώνει συνήθως την κακοποίησή της, το τσανταρμά (πρόσωπο που εκφράζει την εξουσία) κ.ά. 

Η νύφη αντιπροσωπεύει τη βλάστηση και τη γονιμότητα της γης, ενώ ο γέρον συγκρούεται με τον νέο για χάρη της και από τη σύγκρουση αυτή νικητής αναδεικνύονταν ο νέος, με τη νίκη αυτή να συμβολίζει την αντικατάσταση του παλιού χρόνου με τον νέο.  Η απόπειρα αρπαγής λέγεται ότι συνδέεται με την αρπαγή της Περσεφόνης  από τον Πλούτωνα. Στόχος είναι η σάτιρα αλλά και να σταλούν κοινωνικά μηνύματα, ενώ πλέον αποτελεί η ψυχαγωγία.
Με λύρα, αγγείον και ταούλ, η πομπή που μοιάζει με  θέατρο δρόμου (street theatre) αρχίσει τον χορό σε κάθε διασταύρωση των δρόμων μέχρι να αρχίσει  το γενικό γλέντι.

Το σπουδαίο αυτό πολιτιστικό κεφάλαιο έφεραν στα προαναφερόμενα χωριά την δεκαετία του ’30 πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, μετά την μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών, εμφανίζοντας διάφορες παραλλαγες της αναπαράστασης της ιστορίας.  Φέτος, το δρώμενο με διονυσιακές καταβολές υλοποιήθηκε και στο Μαρούσι με την υποστήριξη του Δήμου και με τη συμμετοχή του Συλλόγου Ποντίων Αμαρουσίου «Νίκος Καπετανίδης».