«Σέρρα – Η ψυχή του Πόντου»: μια παράσταση που καθηλώνει σώμα και ψυχή

 

 

Mια παράσταση βίωμα : Δεν είσαι απλώς θεατής, αλλά συνοδοιπόρος, με καρδιά που χτυπά στην ίδια συχνότητα με τους ήρωες.

 Η «Σέρρα» δεν μου μετέφερε απλώς μια ιστορία – με άγγιξε, με παρέσυρε, με έκανε να νιώσω. Σαν να περπάτησα κι εγώ στους δρόμους της Τραπεζούντας, να πάγωσα στις εξορίες της Σιβηρίας, να κράτησα σφιχτά ένα γράμμα που δεν έφτασε ποτέ. Μια γυναίκα μόνη επί σκηνής έγινε καθρέφτης δεκάδων ζωών· κι εγώ, μπροστά της, έμεινα σιωπηλή, αλλά γεμάτη.

Πόνος, Ιστορία,  προσφυγιά…. Κι όμως, η «Σέρρα» δεν είναι παράσταση. Είναι πληγή που ανοίγει γλυκά και βαθιά, είναι ανάσα που κόβεται και δίνεται πάλι με μια λέξη, μια ματιά, μια σιωπή. Η αφήγηση  δεν περιοριζόταν στη σκηνή, αλλά απλωνόταν σαν κύμα στις μνήμες, στις ιστορίες των προγόνων, στην ανάγκη για ρίζες και ταυτότητα. Κάθε λέξη, κάθε σιωπή, κάθε βλέμμα της ερμηνεύτριας γινόταν γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν· μια διαδρομή που δεν αφηγείται απλώς γεγονότα, αλλά τα ζωντανεύει, τα μοιράζεται και τα προσφέρει με βαθιά ευαισθησία. Και κάπου εκεί, μέσα σε αυτή τη ζωντανή εμπειρία, αρχίζει η Σέρρα να ξεδιπλώνει το αληθινό της βάρος.

 της Μαρίας Αλιμπέρτη

Η θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος του Γιάννη Καλπούζου «Σέρρα» φέρνει στη σκηνή η καθηλωτική ερμηνεία της Χρύσας Παπά που δεν υποκύπτει ούτε στιγμή σε ρηχότητα ή συναισθηματικούς εντυπωσιασμούς. Με βάθος, συγκρότηση και σπάνια αφηγηματική δεινότητα, η Χρύσα Παπά ενσαρκώνει δώδεκα πρόσωπα με μαεστρία, αλλάζει ρόλους δίχως υπερβολές και διατηρεί αδιάσπαστη τη συγκινησιακή φόρτιση του κοινού από την πρώτη ως την τελευταία λέξη.

Η σκηνή είναι λιτή, σχεδόν γυμνή. Και όμως, μεταφέρει τον θεατή από τις πλαγιές της Τραπεζούντας, στη μακρινή Μόσχα, στη Σιβηρία και τους τόπους εξορίας του σοβιετικού ολοκληρωτισμού. Μέσα από αυτό το ταξίδι, ο θεατής μοιράζεται τη ταλαιπωρία, την εξορία, την απώλεια και την αντοχή του ποντιακού ελληνισμού.Ο χορός Σέρρα, πολεμικός και τελετουργικός, λειτουργεί όχι μόνο ως πολιτισμικό στοιχείο αλλά ως καρδιά του βιώματος ενός λαού που αρνείται να ξεχαστεί. Μέσα στη φωτιά του χορού ανθίζει κι ο έρωτας — στις πιο απρόσμενες και εχθρικές συνθήκες, μέσα σε σκιές που παλεύουν με τη λήθη.

Η ιστορία εξερευνά τα σκοτεινά χρόνια των σφαγών των Ποντίων, της Σοβιετικής Ένωσης, του βασανισμού και της εξορίας. Ο ήρωας ζει τον έρωτα υπό τη σκιά του διχασμού και της άγνοιας· μεταξύ μνήμης και λήθης, απόστασης και καρτερίας. Η πολιτική και οικογενειακή ιστορία μπλέκουν αξεδιάλυτα, γιατί η ζωή δεν σταματά μπροστά στην Ιστορία — απλώς την κουβαλά.

Ο συγγραφέας μάς παραδίδει ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που στο θέατρο παίρνει νέα πνοή. Είναι ένα οδοιπορικό, μια διαδρομή ζωής προς τη λύτρωση, τόσο προσωπική όσο και συλλογική. Και η παράσταση, με όλο τον σεβασμό και την ποιότητα της μεταφοράς, δεν κάνει τίποτα λιγότερο από το να μας προκαλεί να θυμηθούμε.

Φεύγοντας από την παράσταση ένιωσα ότι είχα μια συνάντηση με ανθρώπους που προηγήθηκαν, που στάθηκαν σε γκρεμούς χωρίς δίχτυ ασφαλείας και που, μέσα από το βλέμμα της Χρύσας Παπά, μας εξομολογήθηκαν τις δικές τους αλήθειες. Φεύγοντας από το θέατρο η καρδιά  κουβαλά τον απόηχο — όχι μόνο της ιστορίας, αλλά και της ευθύνης να μην ξεχάσουμε. Γιατί η Σέρρα δεν είναι απλώς χορός. Είναι σπαραγμός, έρωτας, ρίζα, φλόγα και ίσως... και λύτρωση.