Στην καρδιά της αρχαίας Εφέσου, εκεί που οι πέτρες κουβαλούν μνήμες αιώνων και οι δρόμοι οδηγούν σε θάλασσες γεμάτες ιστορίες, ένα νέο εύρημα έρχεται να φωτίσει τον διάλογο πολιτισμών που άνθισε στη ρωμαϊκή Ανατολία. Ένα λεπτοδουλεμένο πήλινο θυμιατήρι, διακοσμημένο με την μορφή του αιγυπτιακού θεού Σέραπι, ανασύρθηκε από τα χώματα του μνημειακού συγκροτήματος των Λουτρών του Λιμανιού, προσθέτοντας ένα ακόμη κομμάτι στο μωσαϊκό της θρησκευτικής και εμπορικής συνύπαρξης της Μεσογείου.
Η Έφεσος υπήρξε μία από τις σημαντικότερες αποικίες των Ιώνων στη Μικρά Ασία, ιδρυμένη γύρω στον 10ο αιώνα π.Χ. από αποίκους που προήλθαν κυρίως από την Αθήνα και την Αττική. Χτισμένη κοντά στις εκβολές του ποταμού Καΰστρου, εξελίχθηκε σε μεγάλο εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο, χάρη στη στρατηγική της θέση που συνέδεε το Αιγαίο με την ενδοχώρα της Ανατολίας. Στην πορεία των αιώνων η πόλη γνώρισε ακμή με τον περίφημο Ναό της Αρτέμιδος, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, και αποτέλεσε σημείο συνάντησης ελληνικών, ανατολικών και ρωμαϊκών παραδόσεων. Ως αποικία Ιώνων, η Έφεσος διατήρησε έντονα στοιχεία της ελληνικής γλώσσας, τέχνης και θρησκείας, ενώ παράλληλα εξελίχθηκε σε κοσμοπολίτικο κέντρο που άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην ιστορία της Μεσογείου.
Το εύρημα στα Λουτρά του Λιμανιού
Οι ανασκαφές επικεντρώνονται στην οβάλ αίθουσα, την αυλή και τους χώρους υγιεινής του συγκροτήματος, που κάποτε υποδέχονταν ταξιδιώτες από το πολυσύχναστο λιμάνι της Εφέσου. Ο επικεφαλής του έργου, καθηγητής Σερντάρ Αϊμπέκ, εξηγεί ότι στόχος είναι η πλήρης αποκάλυψη της κλίμακας και της αρχιτεκτονικής λογικής του ρωμαϊκού οικοδομήματος, έκτασης περίπου 70.000 τετραγωνικών μέτρων. Ανάμεσα σε μαρμάρινα διακοσμητικά και χάλκινα αγάλματα, το θυμιατήρι ξεχωρίζει ως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά ευρήματα της φετινής περιόδου.
Η μορφή του Σέραπι
Η εμπρόσθια όψη του αγγείου φέρει ανάγλυφη απεικόνιση του Σέραπι, εμπνευσμένη από το περίφημο έργο του ελληνιστικού γλύπτη Βρύαξις. Ο θεός παρουσιάζεται με πλούσια γενειάδα και βοστρύχους, φέροντας τον χαρακτηριστικό ψηλό μώδιο στο κεφάλι. Η εικονογραφία αυτή, διαδεδομένη σε ολόκληρο τον ρωμαϊκό κόσμο, συνέδεε τον Σέραπι με την αιγυπτιακή ταυτότητα, το εμπόριο μεγάλων αποστάσεων και τις θρησκευτικές παραδόσεις που συνδύαζαν διαφορετικούς πολιτισμούς.
Επιγραφές και εργαστήρια
Μια σύντομη επιγραφή στο πίσω μέρος του αγγείου ενισχύει τη σημασία του ευρήματος, καθώς παραπέμπει σε παρόμοιο αντικείμενο που είχε βρεθεί στις Οικίες της Πλαγιάς. Η σύγκριση οδηγεί τους αρχαιολόγους στην υπόθεση ύπαρξης τοπικού εργαστηρίου ή δικτύου εμπορίου που προμήθευε την πόλη με τυποποιημένα λατρευτικά σκεύη.
Ο Σέραπις στην Έφεσο
Αν και η λατρεία του Σέραπι γεννήθηκε στην Πτολεμαϊκή Αίγυπτο, εξαπλώθηκε σε ολόκληρη τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Η Έφεσος αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του στην Ανατολία, με τον μνημειακό ναό του 2ου αιώνα μ.Χ. να μαρτυρεί την παρουσία Αιγυπτίων εμπόρων και την έντονη θρησκευτική δραστηριότητα. Επιγραφές, γκράφιτι και μικρά αναθήματα με την εικόνα του θεού έχουν βρεθεί σε διάφορα σημεία της πόλης. Το νέο θυμιατήρι προσθέτει μια πιο προσωπική διάσταση, δείχνοντας πώς οι αιγυπτιακές πρακτικές ενσωματώνονταν στην καθημερινή ζωή των κατοίκων.
Από την ανασκαφή στο μουσείο
Σύμφωνα με τον καθηγητή Αϊμπέκ, η επανεμφάνιση παρόμοιων αντικειμένων σε διαφορετικές ανασκαφικές περιόδους αποδεικνύει την οργανωμένη παραγωγή και το ζωντανό εμπορικό τοπίο της Εφέσου. Μετά τη συντήρηση, το θυμιατήρι του Σέραπι θα εκτεθεί στο Μουσείο Εφέσου, εμπλουτίζοντας την κατανόηση της θρησκευτικής ζωής στη ρωμαϊκή Ανατολή και προσφέροντας στους επισκέπτες ένα ακόμη παράθυρο στον κόσμο της πολιτισμικής συνύπαρξης.
Πηγή : ΑNATOLIANARCHEOLOGY.NET
φωτογραφίες: Hüseyin Bağış/AA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου