Όταν η μνήμη ενός τόπου είναι ριζωμένη στο μάρμαρο και το φως, κανένα μουσειακό φως δεν μπορεί να τη μεταφέρει αλλού. Οι Κούροι δεν είναι απλά αγάλματα. Είναι η αφήγηση μιας γης που δεν χωρά σε προθήκες.
Με έντονο ύφος και σαφώς τεκμηριωμένες θέσεις, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μελάνων Νάξου «Κούρος ο Έλληνας» απαντά στις πρόσφατες δηλώσεις της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, σχετικά με την πιλοτική μεταφορά ενός εκ των δύο Κούρων του Φλεριού στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Χώρα της Νάξου.
Οι Κούροι είναι τοπίο, όχι εκθέματα
Ο Σύλλογος υπενθυμίζει ότι οι Κούροι δεν είναι απομονωμένα αγάλματα αλλά αναπόσπαστο κομμάτι ενός αρχαίου λατομείου, όπου η σχέση ανθρώπου, τοπίου και πέτρας αφηγείται την ιστορία της αρχαίας γλυπτικής. Το Φλεριό, με τα χαρακτηριστικά του αρχαιολογικού και γεωλογικού τοπίου, αποτελεί μοναδικό ιστορικό τεκμήριο που προστατεύεται από διεθνείς συμβάσεις – μεταξύ αυτών και η Χάρτα της Βενετίας.
Η τοποθέτησή τους in situ δεν είναι τυχαία αλλά συνειδητή επιλογή της αρχαιολογικής επιστήμης. Η αποκοπή τους για έκθεση αλλού, υπογραμμίζει ο Σύλλογος, ακυρώνει την έννοια του αρχαιολογικού τοπίου.
Απούσα η επιστημονική τεκμηρίωση
Η πρόταση της μεταφοράς, σύμφωνα με το ανακοινωθέν, στερείται επιστημονικής διαφάνειας. Δεν έχει δημοσιοποιηθεί καμία μελέτη, δεν έχει υπάρξει διαβούλευση, ούτε έχει καταγραφεί η απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) στο ΦΕΚ.
Επιπλέον, τονίζεται πως εδώ και δεκαετίες δεν έχει εκπονηθεί καμία σοβαρή μελέτη για την επιτόπια προστασία των Κούρων, γεγονός που καθιστά τις προθέσεις του Υπουργείου πολιτικά και όχι επιστημονικά κατευθυνόμενες.
Αντιφάσεις και υπερβολές
Ο Σύλλογος αμφισβητεί τα επιχειρήματα περί κινδύνου λόγω καιρικών φαινομένων, πυρκαγιών και ανθρώπινης παρουσίας. Υπενθυμίζει ότι πρόκειται για οργανωμένο αρχαιολογικό χώρο σε ημιορεινή τοποθεσία, μακριά από ακτές και πλήρως προσβάσιμο στα συνήθη μέτρα προστασίας.
Η επίκληση της "κακής ποιότητας" του ναξιακού μαρμάρου θεωρείται αντιφατική και ιστορικά αβάσιμη, δεδομένης της ανθεκτικότητας του υλικού επί σχεδόν τρεις χιλιετίες.
Οι Κούροι δεν είναι «κινητή πολιτιστική περιουσία»
Επισημαίνεται ότι η προσπάθεια ταξινόμησης των Κούρων ως «κινητών μνημείων» αντιβαίνει στους ίδιους τους κανόνες της αρχαιολογικής δεοντολογίας. Οι Κούροι δεν είναι αποσπώμενα αντικείμενα αλλά αδιάσπαστο μέρος του χώρου παραγωγής τους.
Η πιλοτική μεταφορά του ενός εκ των δύο Κούρων ερμηνεύεται ως παραδοχή αβεβαιότητας από την πλευρά του Υπουργείου: ακόμα και το ίδιο δεν έχει βεβαιότητα για την ασφάλεια της διαδικασίας. Ένα τέτοιο πείραμα, σε μνημείο ανεκτίμητης αξίας, εμπεριέχει απαράδεκτο ρίσκο.
Καλαμίτσια: Υποσχέσεις χωρίς έργο
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στο μνημείο των Καλαμιτσιών, το οποίο παραμένει εγκαταλελειμμένο, παρά τις επίσημες δεσμεύσεις για αναστήλωση. Ο Σύλλογος εκφράζει απορία για την επιλεκτική κινητοποίηση του Υπουργείου, αναρωτώμενος γιατί προτάσσεται η μεταφορά των Κούρων αντί της σωτηρίας άλλων μνημείων που βρίσκονται σε πραγματικό κίνδυνο κατάρρευσης.
Πολιτιστική διαχείριση ή πολιτική σκοπιμότητα;
Τέλος, ο Σύλλογος εγείρει ερωτήματα γύρω από το κόστος της μεταφοράς, της δημιουργίας αντιγράφων, και τη σκοπιμότητα της επιλογής αυτής έναντι της απλής και πολύ οικονομικότερης επιτόπιας προστασίας.
Η κριτική είναι σαφής: πρόκειται για επιλογή με πολιτικά και όχι επιστημονικά κριτήρια, που απειλεί όχι μόνο τα ίδια τα μνημεία αλλά και τη σχέση της τοπικής κοινωνίας με την πολιτιστική της ταυτότητα.
«Οι Κούροι είναι η ψυχή του τόπου μας»
Ο Σύλλογος καταλήγει με ξεκάθαρα αιτήματα:
• Άμεση ακύρωση κάθε σχεδίου μεταφοράς των Κούρων
• Εκπόνηση μελέτης επιτόπιας συντήρησης και ανάδειξης
• Άμεση αναστήλωση των Καλαμιτσιών
• Συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε όλες τις αποφάσεις πολιτιστικής διαχείρισης
Όπως χαρακτηριστικά σημειώνεται:
«Οι Κούροι δεν είναι απλώς μνημεία. Είναι η ίδια η ψυχή του τόπου μας, ριζωμένοι στον βράχο, στη μνήμη, στην ταυτότητά μας.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου